Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін Ван-дер-Ваальс деген бетті қараңыз.Йоханнес Дидерик ван дер Ваальс (нидер. Johannes Diderik van der Waals; 23 қараша 1837 жыл, Лейден — 8 наурыз 1923 жыл, Амстердам) — голланд физигі. Ол ең алдымен нақты газдың әрекетін жақсы дәлдікпен сипаттайтын Ван-дер-ваальс теңдеуінің авторы ретінде белгілі.
| Йоханнес Дидерик ван дер Ваальс | |
| нидер. Johannes Diderik van der Waals | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Қайтыс болған күні | |
| Ғылыми аясы | теориялық молекулалық физика |
| Альма-матер |
|
| Ғылыми жетекші | ағылш. Pieter Rijke |
| Атақты шәкірттері | |
| Несімен белгілі | күй теңдеуін шығарды, ол газ бен сұйықтықтың агрегаттық күйлері бір физикалық принципке негізделгенін көрсетті. |
| Марапаттары | |
Нидерланды Корольдік Ғылым Академиясының мүшесі (1875), 1896 жылдан 1912 жылға дейін — осы академияның хатшысы. Париж Ғылым академиясының шетелдік мүшесі (1910; 1900 жылдан корреспондент), 1910 жылы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты.
Өмірбаяны
Йоханнес Дидерик ван дер Ваальс 1837 жылы 23 қарашада Лейденде дүниеге келген. Ол ағаш ұстасы Якобус ван дер Ваальс пен Элизабет ван дер Ваальс отбасындағы он баланың үлкені болатын.
Ван дер Ваальс орта мектепке бармады, бірақ «озық бастауыш білім» деп аталатын білім алды және 15 жасында мектепті тастап кетті. Оқуды бітіргеннен кейін бастауыш мектепте көмекші мұғалім болып жұмыс істеді. 1856 жылдан 1861 жылға дейін оқу курстарына қатысып, содан кейін өзі мұғалім болды .
Ван дер Ваальс термодинамикаға ерекше қызығушылық танытты. Оған 1857 жылы Рудольф Клаузийдің «Uber die Art der Bewegung, welche wir Wärme nennen» («Біз жылу деп атайтын қозғалыс түрі туралы») атты трактаты әсер етті. Кейінірек оған Джеймс Клерк Максвелл, Людвиг Больцман және Виллард Гиббс жазбалары қатты әсер етті.
1862 жылдан бастап Ван дер Ваальс Лейден университетінде ерікті тыңдаушы ретінде лекциялар мен семинарларға қатысты: ол толыққанды студент емес еді, өйткені ол классикалық тілдерді жеткілікті білмеген. 1865 жылы біраз дайындықтан кейін ол Девентерде, ал 1866 жылы Гаагада мұғалімдік қызметке орналасып, кейін мектеп директоры болды .
Сондай-ақ 1865 жылы Ван дер Ваальс 18 жасар Анне Магдалина Смитке үйленді. Олардың үш қызы болған, олардың бірі ақын қызы және ұлы Иоганнес Дидерик ван дер Ваальс кіші болды, ол да физик болды. Анна Магдалина Смит өте ерте қайтыс болды, ал ван дер Ваальс басқа ешкімге үйленбеді.
Ван дер Ваальсқа 1873 жылы Лейден университеті философия докторы дәрежесін берді, қазір классика ретінде танылған диссертация: «Over de continuïteit van den gas-en vloeistoftoestand» (неміс тіліндегі аудармасы 1881 жылы Лейпцигте пайда болды). Джеймс Клерк Максвелл, ван дер Ваальстың жұмысы туралы: «Ол бірден оның атын ғылымдағы ең көрнекті есімдермен теңестірді» деді.
1877 жылы Амстердам университетінің ашылуымен Ван дер Ваальс сол жерде физика бойынша профессорлық дәрежесін алды және 1908 жылы зейнеткерлікке шыққанға дейін сонда жұмыс істеді. 1910 жылы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты атанды.
Кембридж университетінің құрметті докторы атағы берілді; Мәскеу табиғат зерттеушілер қоғамының, Корольдік Ирландия академиясының және Америка философиялық қоғамының құрметті мүшесі болды. Пруссия Ғылым академиясының корреспондент мүшесі (1900); Бельгия Корольдік ғылым академиясының қауымдастырылған мүшесі; Химия қоғамының (Лондон), АҚШ Ұлттық ғылым академиясының (1913) және деи Линсей ұлттық академиясының (Рим) шетелдік мүшесі. Сонымен қатар, ол 1912 жылы Нидерланд корольдік химия қоғамының құрметті мүшесі болып сайланды .
Ван дер Ваальс 1923 жылы 85 жасында қайтыс болды.
Жұмыстары мен жетістіктері
Ван дер Ваальс жұмысының көп бөлігі теориялық молекулалық физика саласына жатады. Ол молекулалардың әрекетін зерттеп, материяның күйлерін сипаттайтын теориялармен айналысты. 1869 жылы ол молекулалар арасындағы өзара әрекеттесу күштерін ашты, олар кейінірек оның атымен аталды — Ван дер Ваальс күштері. 1873 жылы ол өзінің диссертациясында заттың газ және сұйық фазаларын біркелкі сипаттайтын модель жасады. Осы модельге сүйене отырып, ол күй теңдеуін шығарды, ол белгілі бір температурада тепе-теңдікте тұрған сұйық пен оның буының физикалық қасиеттерінің айырмашылықтары жойылатынын көрсетті. Критикалық деп аталатын мұндай температурада сұйықтық пен оның қаныққан буының тығыздығы бірдей болады және олардың арасындағы көрінетін шекара жоғалады. Осы жетістігі үшін Ван дер Ваальс 1910 жылы физика бойынша Нобель сыйлығын «газдар мен сұйықтықтардың күй теңдеуіндегі жұмысы үшін» алды.
Оның басқа еңбектеріне, мысалы, термодинамикалық ойлардан капиллярлықты түсіндіру жатады. Мұндай түсініктемені ғылыми қауым бірден қабылдамаса да, механика тұрғысынан Лапластың түсіндірмесіне қарағанда дұрыс болып шықты.
Естелік
Ван дер Ваальс құрметіне 1970 ж Айдағы кратер аталды. Ван-дер-Ваальс теңдеуі және соған байланысты ұғымдар, ван-дер-Ваальс күштері және ван-дер-Ваальс радиусы да оның атымен алады.
Еңбектері
- Die Kontinuität des flussigen und gasförmigen Zustands (1873)
- Lehrbuch der Thermodynamik (Zwei Bande, 1908-1912)
Дереккөздер
- Johannes Diderik van der Waals Senior (1837 - 1923) (ағыл.). Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 мамыр 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 тамыз 2020.
- Scientists of the Dutch School (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 қыркүйек 2006.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 7 мамыр 2020.
- {{{тақырыбы}}}. — doi:10.1002/andp.18571760302 — Bibcode: 1857AnP...176..353C
- Johannes Diderik van der Waals Biographical (ағыл.). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 маусым 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 7 мамыр 2020.
- Johannes Diderik van der Waals (нем.)
- {{{тақырыбы}}}. — doi:10.1098/rstl.1869.0021
Сілтемелер
- Нобель комитетінің сайтынан алынған ақпарат (ағыл.) )
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Van der Vaals degen betti karanyz Johannes Diderik van der Vaals nider Johannes Diderik van der Waals 23 karasha 1837 zhyl Lejden 8 nauryz 1923 zhyl Amsterdam golland fizigi Ol en aldymen nakty gazdyn әreketin zhaksy dәldikpen sipattajtyn Van der vaals tendeuinin avtory retinde belgili Johannes Diderik van der Vaalsnider Johannes Diderik van der WaalsTugan kүni23 karasha 1837 1837 11 23 Қajtys bolgan kүni8 nauryz 1923 1923 03 08 85 zhas Ғylymi ayasyteoriyalyk molekulalyk fizikaAlma materҒylymi zhetekshiagylsh Pieter RijkeAtakty shәkirtteriNesimen belgilikүj tendeuin shygardy ol gaz ben sujyktyktyn agregattyk kүjleri bir fizikalyk principke negizdelgenin korsetti MarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1910 Niderlandy Koroldik Ғylym Akademiyasynyn mүshesi 1875 1896 zhyldan 1912 zhylga dejin osy akademiyanyn hatshysy Parizh Ғylym akademiyasynyn sheteldik mүshesi 1910 1900 zhyldan korrespondent 1910 zhyly fizika bojynsha Nobel syjlygynyn laureaty ӨmirbayanyJohannes Diderik van der Vaals 1837 zhyly 23 karashada Lejdende dүniege kelgen Ol agash ustasy Yakobus van der Vaals pen Elizabet van der Vaals otbasyndagy on balanyn үlkeni bolatyn Van der Vaals orta mektepke barmady birak ozyk bastauysh bilim dep atalatyn bilim aldy zhәne 15 zhasynda mektepti tastap ketti Okudy bitirgennen kejin bastauysh mektepte komekshi mugalim bolyp zhumys istedi 1856 zhyldan 1861 zhylga dejin oku kurstaryna katysyp sodan kejin ozi mugalim boldy Van der Vaals termodinamikaga erekshe kyzygushylyk tanytty Ogan 1857 zhyly Rudolf Klauzijdin Uber die Art der Bewegung welche wir Warme nennen Biz zhylu dep atajtyn kozgalys tүri turaly atty traktaty әser etti Kejinirek ogan Dzhejms Klerk Maksvell Lyudvig Bolcman zhәne Villard Gibbs zhazbalary katty әser etti 1862 zhyldan bastap Van der Vaals Lejden universitetinde erikti tyndaushy retinde lekciyalar men seminarlarga katysty ol tolykkandy student emes edi ojtkeni ol klassikalyk tilderdi zhetkilikti bilmegen 1865 zhyly biraz dajyndyktan kejin ol Deventerde al 1866 zhyly Gaagada mugalimdik kyzmetke ornalasyp kejin mektep direktory boldy Sondaj ak 1865 zhyly Van der Vaals 18 zhasar Anne Magdalina Smitke үjlendi Olardyn үsh kyzy bolgan olardyn biri akyn kyzy zhәne uly Iogannes Diderik van der Vaals kishi boldy ol da fizik boldy Anna Magdalina Smit ote erte kajtys boldy al van der Vaals baska eshkimge үjlenbedi Van der Vaalska 1873 zhyly Lejden universiteti filosofiya doktory dәrezhesin berdi kazir klassika retinde tanylgan dissertaciya Over de continuiteit van den gas en vloeistoftoestand nemis tilindegi audarmasy 1881 zhyly Lejpcigte pajda boldy Dzhejms Klerk Maksvell van der Vaalstyn zhumysy turaly Ol birden onyn atyn gylymdagy en kornekti esimdermen tenestirdi dedi 1877 zhyly Amsterdam universitetinin ashyluymen Van der Vaals sol zherde fizika bojynsha professorlyk dәrezhesin aldy zhәne 1908 zhyly zejnetkerlikke shykkanga dejin sonda zhumys istedi 1910 zhyly fizika bojynsha Nobel syjlygynyn laureaty atandy Kembridzh universitetinin kurmetti doktory atagy berildi Mәskeu tabigat zertteushiler kogamynyn Koroldik Irlandiya akademiyasynyn zhәne Amerika filosofiyalyk kogamynyn kurmetti mүshesi boldy Prussiya Ғylym akademiyasynyn korrespondent mүshesi 1900 Belgiya Koroldik gylym akademiyasynyn kauymdastyrylgan mүshesi Himiya kogamynyn London AҚSh Ұlttyk gylym akademiyasynyn 1913 zhәne dei Linsej ulttyk akademiyasynyn Rim sheteldik mүshesi Sonymen katar ol 1912 zhyly Niderland koroldik himiya kogamynyn agyl kurmetti mүshesi bolyp sajlandy Van der Vaals 1923 zhyly 85 zhasynda kajtys boldy Zhumystary men zhetistikteriVan der Vaals zhumysynyn kop boligi teoriyalyk molekulalyk fizika salasyna zhatady Ol molekulalardyn әreketin zerttep materiyanyn kүjlerin sipattajtyn teoriyalarmen ajnalysty 1869 zhyly ol molekulalar arasyndagy ozara әrekettesu kүshterin ashty olar kejinirek onyn atymen ataldy Van der Vaals kүshteri 1873 zhyly ol ozinin dissertaciyasynda zattyn gaz zhәne sujyk fazalaryn birkelki sipattajtyn model zhasady Osy modelge sүjene otyryp ol kүj tendeuin shygardy ol belgili bir temperaturada tepe tendikte turgan sujyk pen onyn buynyn fizikalyk kasietterinin ajyrmashylyktary zhojylatynyn korsetti Kritikalyk dep atalatyn mundaj temperaturada sujyktyk pen onyn kanykkan buynyn tygyzdygy birdej bolady zhәne olardyn arasyndagy korinetin shekara zhogalady Osy zhetistigi үshin Van der Vaals 1910 zhyly fizika bojynsha Nobel syjlygyn gazdar men sujyktyktardyn kүj tendeuindegi zhumysy үshin aldy Onyn baska enbekterine mysaly termodinamikalyk ojlardan kapillyarlykty tүsindiru zhatady Mundaj tүsiniktemeni gylymi kauym birden kabyldamasa da mehanika turgysynan Laplastyn tүsindirmesine karaganda durys bolyp shykty EstelikVan der Vaals kurmetine 1970 zh Ajdagy krater ataldy Van der Vaals tendeui zhәne sogan bajlanysty ugymdar van der Vaals kүshteri zhәne van der Vaals radiusy da onyn atymen alady EnbekteriDie Kontinuitat des flussigen und gasformigen Zustands 1873 Lehrbuch der Thermodynamik Zwei Bande 1908 1912 DerekkozderJohannes Diderik van der Waals Senior 1837 1923 agyl Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences Basty derekkozinen muragattalgan 14 mamyr 2019 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 16 tamyz 2020 Scientists of the Dutch School agyl Basty derekkozinen muragattalgan 27 kyrkүjek 2006 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 7 mamyr 2020 takyryby doi 10 1002 andp 18571760302 Bibcode 1857AnP 176 353C Johannes Diderik van der Waals Biographical agyl Basty derekkozinen muragattalgan 4 mausym 2019 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 7 mamyr 2020 Johannes Diderik van der Waals nem takyryby doi 10 1098 rstl 1869 0021SiltemelerNobel komitetinin sajtynan alyngan akparat agyl