Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Инфрақызыл сәуле – көрінетін жарықтың қызыл бөлігі (0,74 мкм) мен қысқа толқынды радиосәуленің (1 – 2 мм) арасындағы спектр аймағына орналасқан . Инфрақызыл сәуле қыздыру шамын, газразрядты шам шығаратын сәулелердің едәуір бөлігін құрайды.
Инфрақызыл сәулелер - Толқын ұзындығы 760 нм-ден 2 мм-ге ( λ = 0,74 мкм ) және (λ ~ 1—2 мм) дейінгі аралықта жататын электромагниттік сәуле. Инфрақызыл сәуле қыздыру шамын, газразрядты шам шығаратын сәулелердің едәуір бөлігін құрайды. Инфрақызыл сәулелер электромагниттік толқындар шкаласында радиотолқындар мен көрінетін жарық арасындағы бөлікті алып жатады. Инфрақызыл сәулені 1800 жылы ағылшын ғалымы В.Гершель ашты.
Жалпы сипаттамасы
Инфрақызыл сәулелерінің табиғаты көрінетін жарық табиғатымен бірдей. Инфрақызыл сәулелерінің спектры жеке сызықтардан, жолақтан немесе тұтас болып келеді. Қозған атом немесе ион сызықты спектр шығарса, қозған молекула жолақ спектр шығарады. Қызған қатты немесе сұйық денелер тұтас спектрлі инфрақызыл сәулелер шығарады. Күн сәулесінің 50 пайызы инфрақызыл аймақта жатады. Электр шамынан бөлінетін сәуле энергиясының 80 пайызға жуығы инфрақызыл сәуле болып келеді. Инфрақызыл сәуленің екі маңызды сипаттамасы бар:
- толқын ұзындығы (тербеліс жиілігі)
- сәуленің интенсивтілігі.
Инфрақызыл сәулелер толқын ұзындығына байланысты үшке бөлінеді:
- жақын (0,75—1,5 мкм);
- орташа (1,5 – 5,6 мкм);
- алыс (5,6—100 мкм).
Инфрақызыл сәулелерінің әсері және қолданылуы
Кейбір заттар инфрақызыл сәулелер түскенде өзінің мөлдірлігінің сыну және шағылу коэффициенттерін өзгертеді. Көрінетін жарық түскенде мөлдір болатын кейбір заттар инфрақызыл сәуле түскенде мөлдір болмайды. Инфрақызыл сәулелер ғылыми-зерттеу жұмыстарында, криминалистикада, жердегі және ғарыштағы байланыс жұмысында, медицина саласында, фотографияда, жеміс-жидектерді құрғатуда, машиналарды тез кептіру ісінде, биология және мал дәрігерлігінде пайдаланылады.
Медицина саласында
Инфрақызыл сәулелер тері, , ревматизм тәрізді ауруларды емдеуде кеңінен қолданылады. Инфрақызыл сәулелер денеге енгеннен кейін температураны көтеріп, ол жерде ылғал бар болса, оны кептіріп жібере алады. Әсересе күйген жерде ылығалданып тұратын тері ауруларын емдеуде таптырмас құрал. Жалпы ифрақызыл сәулелерімен емдегенде олардың әсер еткен жеріндегі температураны көтеретін қасиеті пайдаланылады.
Адам немес жануарлар денесі шығаратын инфрақызыл сәулелерді суретке түсіру немесе тіркеу арқылы диагностикалық термография жүзеге асып отыр. Инфрақызыл фотография көмегімен қан тамырларындағы, дененің тағы басқа да тұсындағы өзгерістерді суретке түсіруге болады.
Ауыл шаруашылығында
Инфрақызыл сәулелермен ауыл шаруашылығы өнімдерін кептіріп(бидайды, жеміс - жидекті), сонымен қатар дезинфекциялауға болады. Бір қап бидайды 70 секунд ішінде 100°С-қа дейін қыздырғанда бидай әрі кебеді, әрі дезинфекцияланады.
Сүтті инфрақызыл сәулесімен өңдегенде оның құрамының өзгермейтіндігі және сүттегі микрофлораның түгел жойылып кететіндігі анықталған.
Инфрақызыл сәуле шығаратын құралды "соллюкс" деп атайды. Соллюкс шамы әр түрлі қуатты инфрақызыл сәулелерін шығара алады.
Мал дәрігерлігінде
Жаңа туған бұзаулар мен балапандардың тіршілігінің алғашқы кезінде қолайлы температура тудыру үшін инфрақызыл сәулелерін пайдаланады. Жылыту барысында, сәуле импульстары орталық жүйке жүйесіне беріліп, дененің температурасын реттеп отыруға "басшылық" етеді. Осының нәтижесінде дененің қан айналымы арта түседі де, ағзаның сырқауға деген төзімділігін күшейтеді. Тері температурасының жоғарлауы ферменттердің қызметін арттыра түседі. Ферменттер белоктарды уақтай бастайды. Соның нәтижесінде қанда ұнтақталаған белок өнімдері пайда бола бастайды. Соған орай бұлшық ет пен орталық жүйке жүйесінің жұмысы жақсарады.
Дереккөздер
- М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген — Алматы: Атамұра, 2009. — ISBN ISBN 9965-34-927-4.
- О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік — Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005. — ISBN 9965-752-06-0.
- Арызханов Б.С Биологиялық физика — Алматы, 1990. — P. 272. — ISBN 5-620-00137-7.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Infrakyzyl sәule korinetin zharyktyn kyzyl boligi 0 74 mkm men kyska tolkyndy radiosәulenin 1 2 mm arasyndagy spektr ajmagyna ornalaskan Infrakyzyl sәule kyzdyru shamyn gazrazryadty sham shygaratyn sәulelerdin edәuir boligin kurajdy ItKez kelgen zhyly zat infrakyzyl sәule shygarady Infrakyzyl sәuleler Tolkyn uzyndygy 760 nm den 2 mm ge l 0 74 mkm zhәne l 1 2 mm dejingi aralykta zhatatyn elektromagnittik sәule Infrakyzyl sәule kyzdyru shamyn gazrazryadty sham shygaratyn sәulelerdin edәuir boligin kurajdy Infrakyzyl sәuleler elektromagnittik tolkyndar shkalasynda radiotolkyndar men korinetin zharyk arasyndagy bolikti alyp zhatady Infrakyzyl sәuleni 1800 zhyly agylshyn galymy V Gershel ashty Zhalpy sipattamasyIttin infrakyzyl sәule shygaruy Infrakyzyl sәulelerinin tabigaty korinetin zharyk tabigatymen birdej Infrakyzyl sәulelerinin spektry zheke syzyktardan zholaktan nemese tutas bolyp keledi Қozgan atom nemese ion syzykty spektr shygarsa kozgan molekula zholak spektr shygarady Қyzgan katty nemese sujyk deneler tutas spektrli infrakyzyl sәuleler shygarady Kүn sәulesinin 50 pajyzy infrakyzyl ajmakta zhatady Elektr shamynan bolinetin sәule energiyasynyn 80 pajyzga zhuygy infrakyzyl sәule bolyp keledi Infrakyzyl sәulenin eki manyzdy sipattamasy bar tolkyn uzyndygy terbelis zhiiligi sәulenin intensivtiligi Infrakyzyl sәuleler tolkyn uzyndygyna bajlanysty үshke bolinedi zhakyn 0 75 1 5 mkm ortasha 1 5 5 6 mkm alys 5 6 100 mkm Infrakyzyl sәulelerinin әseri zhәne koldanyluyInfrakyzyl sәuleler komegimen zhasalatyn dignostikalyk termografiya Kejbir zattar infrakyzyl sәuleler tүskende ozinin moldirliginin synu zhәne shagylu koefficientterin ozgertedi Korinetin zharyk tүskende moldir bolatyn kejbir zattar infrakyzyl sәule tүskende moldir bolmajdy Infrakyzyl sәuleler gylymi zertteu zhumystarynda kriminalistikada zherdegi zhәne garyshtagy bajlanys zhumysynda medicina salasynda fotografiyada zhemis zhidekterdi kurgatuda mashinalardy tez keptiru isinde biologiya zhәne mal dәrigerliginde pajdalanylady Medicina salasynda Infrakyzyl sәuleler teri revmatizm tәrizdi aurulardy emdeude keninen koldanylady Infrakyzyl sәuleler denege engennen kejin temperaturany koterip ol zherde ylgal bar bolsa ony keptirip zhibere alady Әserese kүjgen zherde ylygaldanyp turatyn teri aurularyn emdeude taptyrmas kural Zhalpy ifrakyzyl sәulelerimen emdegende olardyn әser etken zherindegi temperaturany koteretin kasieti pajdalanylady Adam nemes zhanuarlar denesi shygaratyn infrakyzyl sәulelerdi suretke tүsiru nemese tirkeu arkyly diagnostikalyk termografiya zhүzege asyp otyr Infrakyzyl fotografiya komegimen kan tamyrlaryndagy denenin tagy baska da tusyndagy ozgeristerdi suretke tүsiruge bolady Auyl sharuashylygynda Infrakyzyl sәulelermen auyl sharuashylygy onimderin keptirip bidajdy zhemis zhidekti sonymen katar dezinfekciyalauga bolady Bir kap bidajdy 70 sekund ishinde 100 S ka dejin kyzdyrganda bidaj әri kebedi әri dezinfekciyalanady Sүtti infrakyzyl sәulesimen ondegende onyn kuramynyn ozgermejtindigi zhәne sүttegi mikrofloranyn tүgel zhojylyp ketetindigi anyktalgan Infrakyzyl sәule shygaratyn kuraldy sollyuks dep atajdy Sollyuks shamy әr tүrli kuatty infrakyzyl sәulelerin shygara alady Mal dәrigerliginde Zhana tugan buzaular men balapandardyn tirshiliginin algashky kezinde kolajly temperatura tudyru үshin infrakyzyl sәulelerin pajdalanady Zhylytu barysynda sәule impulstary ortalyk zhүjke zhүjesine berilip denenin temperaturasyn rettep otyruga basshylyk etedi Osynyn nәtizhesinde denenin kan ajnalymy arta tүsedi de agzanyn syrkauga degen tozimdiligin kүshejtedi Teri temperaturasynyn zhogarlauy fermentterdin kyzmetin arttyra tүsedi Fermentter beloktardy uaktaj bastajdy Sonyn nәtizhesinde kanda untaktalagan belok onimderi pajda bola bastajdy Sogan oraj bulshyk et pen ortalyk zhүjke zhүjesinin zhumysy zhaksarady DerekkozderM Gilmanov A Soloveva L Әbshenova Biologiya Zhalpy bilim beretin mekteptin 9 synybyna arnalgan okulyk 2 basylymy ondelgen Almaty Atamura 2009 ISBN ISBN 9965 34 927 4 O D Dajyrbekov B E Altynbekov B K Torgauytov U I Kenesariev T S Hajdarova Aurudyn aldyn alu zhәne saktandyru bojynsha oryssha kazaksha terminologiyalyk sozdik Shymkent Ғasyr Sh 2005 ISBN 9965 752 06 0 Aryzhanov B S Biologiyalyk fizika Almaty 1990 P 272 ISBN 5 620 00137 7 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet