Жошы әулеті

Жошы әулеті, Жошидтер – 13-18 ғасырларда Шығыс Еуропа, Батыс Сібір және Орталық Азиядағы әртүрлі мемлекеттер мен саяси құрылымдарда билік еткен өкілдері, Шыңғыс хан әулетінің бір тармағы. Жошы әулетінің негізін салған - Шыңғыс ханның үлкен ұлы Жошы (? - 1226 немесе 1227), 1207–1208 жылдары Оңтүстік Сібірге жорық жасап, Тыва, Хакасия, Алтайды Моңғол империясына қосып, Шыңғыс ханның Солтүстікке жасаған жорықтарына қатысты. Қытай (1211-1215), Орта Азия (1219-1222), Шығыс Дешті Қыпшақты жаулап алды. 1224 жылы әкесі оны Хорезм билеушісі етіп тағайындайды. Ол Моңғол империясының батыс бөлігін (Ертіс өзенінің батысындағы жерлер) мұраға алды. Жошы түсініксіз жағдайда қайтыс болды (бәлкім ол әкесінің қастандығымен өлтірілді).

Жошы хан кесенесі, Ұлытау облысы

1227 жылы Шыңғыс хан қайтыс болғаннан кейін Жошыға әке мұрасы қалды. Олардың жерлеріне тарихнамада жиі кездесетін Жошы Ұлысы есімі берілген. Жошы иеліктерінің едәуір бөлігін олар 13 ғасырдың ортасындағы моңғол-татар шапқыншылығы кезінде жаулап алды. Жошылықтар Батыс Сібірді, Хорезмді, Дешті Қыпшақты және Орта Еділ бойын басқарды. Көптеген орыс княздіктерінің билеушілері Алтын Орда хандары Жошидтарға вассалдық тәуелділікте болды. Жошы ұлысының бүкіл аумағы Жошының көптеген ұлдары мен олардың ұрпақтарының бірлескен иелігіне (кейінгі иелік) айналды.

Орыс қызметіне өткен жошидтердің өкілдері орыс дворяндарына қосылды, олардың Шыңғыс ханнан шыққан тегі жоғары бағаланды.

Дереккөздер