Ержанов Манарбек

Манарбек Ержанов (8 наурыз 1901 жылы Ақтоғай ауылы, Ақтоғай ауданы, Қарағанды облысы — 14 қараша 1966 жылы, Алматы) — әнші, композитор, күйші, актер.

Манарбек Ержанов
Жалпы мағлұмат
Туған күні	8 наурыз 1901 (1901-03-08)
Туған жері	Ақтоғай ауылы, Ақтоғай ауданы, Қарағанды облысы, Ресей империясы
Қайтыс болған күні	14 қараша 1966 (1966-11-14) (65 жас)
Қайтыс болған жері	Алматы
Азаматтығы	КСРО
Мамандығы	әнші-актер, күйші-композитор
Марапаттары

Жетістіктері

• Қазақстанның халық артисі (1938);
• Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі (1936)
• Қазақстан композиторлар одағының ең алғашқы мүшелерінің бірі (1942).

Отбасы

Әкесі күйші, зергер, ұста болған. Анасы Нақбала да әншілігімен ауыл арасына танылған. Болашақ өнер иесінің музыкаға деген құмарлығы анасының ықпалы арқылы ерте оянады. Арғын тайпасы Тобықты руының Дадан бұтағынан шыққан. Ержановты музыка әлеміне жетелеп, оның әсем сазын көкірегіне ұялата білген ұстазы — әнші әрі күйші Күсенбай. Бұдан кейін Манарбектің әншілік шеберлігін ұштауда Шашубай Қошқарбайұлы мен Әміре Қашаубаев игі әсер етті. 16 — 17 жасында-ақ Ержанов Біржан сал, Ақан сері, Жарылғапберді, Естай, Шашубай әндерін айтып, ауыл арасындағы айтыстарға қатысып, ел аузына іліккен.

Өнер жолы

1928 жылы Қазақ драма театрына қабылданып, алғашқы актерлерінің бірі болды. Осы театрда қойылған спектакльдерде ойнап, сан қырлы бейнелерді сомдады. 1931 — 32 жылдары Риддердегі жұмысшы жастар театрында қызмет етті. 1934 жылы Алматы музыкалық театрында (қазіргі Қазақ опера және балет театры) өнер көрсетті. И.В. Коцыктың “Айман—Шолпан” спектакліндегі Жарас, Ахмет Жұбанов пен Латиф Хамидидің “Абайындағы” Әзім, М.Төлебаевтың “Біржан — Сарасындағы” Естай, т.б. рөлдері оның әншілік әрі артистік талантын кең танытып, даңққа бөледі. 1936 жылы Мәскеуде өткен Қазақ өнері мен әдебиетінің онкүндігінде Е.Г. Брусиловскийдің опералары — “Қыз Жібектегі” Шегенің, “Ер Тарғындағы” Сақанның, “Жалбырдағы” Елеместің рөлін ойнап, көрермендердің ерекше ықыласына бөленді. Ол 1953 жылдан өмірінің ақырына дейін Қазақ филармониясында жеке дауыстағы әнші болып, халықтық ән өнерінде кең орын алатын терме, желдірмелерді, кең тынысты әндерді (“Ардақ”, “Ағашаяқ”, “Смет”, “Топайкөк”, “Жанбота”, “Балқадиша”, “Ақ қайың”, “Толыбай”, “Хорлан”, “Ақ сиса”, т.б.) нақышына келтіре орындады. Сөйтіп, ұлттық өнердегі Арқа әні дәстүрінде өз мектебін қалыптастырды.

Композиторлық қыры

Ержанов композитор ретінде де халыққа кең танымал. Оның “Жетісу”, “Астанада”, “Батыр жорығы”, “Күсенбай”, “ҙрнек”, “Шалқар көл”, “Аққу көлі” күйлері, хорға арналған “Партизан жорығы”, “28 гвардияшы-панфиловшылар”, “Жастар тойы”, “Жастар әні”, “Бейбітшілік маршы” атты шығармалары, “Паровоз”, “Амангелді”, “Бақыт жыры”, “Қуанамын”, “Қойшының әні”, “Әнші Біржанға”, “Сайра, бұлбұл”, “Шегенің термесі”, т.б. әндері бар. Музыкалық жинақтары жарық көрді.

Марапаттары

Еңбек Қызыл Ту, “Құрмет белгісі” ордендерімен, медальдермен марапатталған.

Дереккөздер

1. https://e-history.kz/kz/publications/view/4981 Мұрағатталған 23 наурыздың 2020 жылы.
2. Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8