Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Диспрозий (көне грекше: δυσπρόσιτος; лат. Dysprosium; Dy) — Менделеевтің Периодтық кестесінің лантаноидтар тобындағы химиялық элемент. Реттік нөмірі - 66, атомдық массасы - 162,5 г/моль. Жеті тұрақты изотоптары бар.
| |||||||||||||||
| Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| күміс ақ металл  | |||||||||||||||
| Атом қасиеті | |||||||||||||||
| Атауы, символ, нөмірі | Диспрозий, 66 | ||||||||||||||
| Топ, период, блок | ІІІ, 6, f | ||||||||||||||
| Атомдық масса () | |||||||||||||||
| Электрондық конфигурация | [Xe] 4f10 6s2 | ||||||||||||||
| Қабықшалар бойынша электрондар | 2, 8, 18, 28, 8, 2 | ||||||||||||||
| Атом радиусы | 178 | ||||||||||||||
| Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
| 192±7 | |||||||||||||||
| (+3e) 90,8 | |||||||||||||||
| Dy←Dy3+ -2,29В | |||||||||||||||
| Тотығу дәрежелері | 0, +1, +2, +3, +4 | ||||||||||||||
| 1-ші: 573.0(5,88) кДж/моль (эВ) | |||||||||||||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
| Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
| Тығыздық () | 8,55 г/см³ | ||||||||||||||
| Балқу температурасы | 1685 K (+1411°C) | ||||||||||||||
| Қайнау температурасы | 2835 K (+2561°C) | ||||||||||||||
| Булану жылуы | 291 кДж/моль | ||||||||||||||
| 28,16 Дж/(K·моль) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
| алтыбұрышты | |||||||||||||||
| a=3,593 c=5,654 Å | |||||||||||||||
| c/a қатынас | 1,574 | ||||||||||||||
| Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
| (300 K) 10,7 Вт/(м·К) | |||||||||||||||
| α формасы: 61,4 ГПа | |||||||||||||||
| α формасы: 24.7 ГПа | |||||||||||||||
| Пуассон коэффициенті | α формасы: 0.247 | ||||||||||||||
| 410–550 | |||||||||||||||
| 500–1050 | |||||||||||||||
| 7429-91-6 | |||||||||||||||
Dysprosium (Dy)
Диспрозийді 1886 ж. француз химигі П. Э. Лекок де Буабодран спектроскоп жәрдемімен гольмий тұздарының ерітіндісінен тапқан. Диспрозий жер қыртысында 4,5*40−4%, басқа лантаноидтермен аралас кездеседі.
Физикалық қасиеттері
Диспрозий — күміс түсті сұр металл. Балқу температурасы - 1685 К, қайнау температурасы - 2835 К.
2008 жылы әлемде 1 кг таза (99—99,9 %) диспрозийдің бағасы - 180—250 доллар болған.
Химиялық қасиеттері
Ауада өте баяу тотығады, 100 °C-тан биік температурада - тез.
Қыздырғанда галогендермен, азотпен, сутекпен әрекеттеседі. Қышқылдармен (HF-тан басқа) әрекеттескенде Dy (׀׀׀) тұздары түзеледі. (׀׀׀), не взаимодействует с растворами щелочей.
Қолдануы
Металлургияда, электроникада, ядролық энергетикада қолданады. Химияда - катализатор ретінде пайдаланады.
Тағы қараңыз
Сыртқы сілтемелер
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Dysprosium |
- Диспрозий на Webelements
- Диспрозий в Популярной библиотеке химических элементов
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Disprozij kone grekshe dysprositos lat Dysprosium Dy Mendeleevtin Periodtyk kestesinin lantanoidtar tobyndagy himiyalyk element Rettik nomiri 66 atomdyk massasy 162 5 g mol Zheti turakty izotoptary bar 66 Terbij Disprozij GolmijDy Cf Periodicheskaya sistema elementov66 DyZhaj zattyn syrtky bejnesikүmis ak metallAtom kasietiAtauy simvol nomiriDisprozij 66Top period blokIII 6 fAtomdyk massa 162 500 1 m a b g mol Elektrondyk konfiguraciya Xe 4f10 6s2Қabykshalar bojynsha elektrondar2 8 18 28 8 2Atom radiusy178Himiyalyk kasietteri192 7 3e 90 8Dy Dy3 2 29V Dy Dy2 2 2VTotygu dәrezheleri0 1 2 3 41 shi 573 0 5 88 kDzh mol eV 2 shi 1130 kDzh mol eV 3 shi 2200 kDzh mol eV Zhaj zattyn termodinamikalyk kasietteriTermodinamikalyk fazaҚatty deneTygyzdyk 8 55 g sm Balku temperaturasy1685 K 1411 C Қajnau temperaturasy2835 K 2561 C Bulanu zhyluy291 kDzh mol28 16 Dzh K mol kysymy P Pa 1 10 100 1000 10 000 100 000T K 1378 1523 1704 1954 2304 2831 Zhaj zattyn kristalldyk toryaltyburyshtya 3 593 c 5 654 Ac a katynas1 574Baska da kasietteri 300 K 10 7 Vt m K a formasy 61 4 GPaa formasy 24 7 GPaPuasson koefficientia formasy 0 247410 550500 10507429 91 6Disprozij Dysprosium Dy Disprozijdi 1886 zh francuz himigi P E Lekok de Buabodran spektroskop zhәrdemimen golmij tuzdarynyn eritindisinen tapkan Disprozij zher kyrtysynda 4 5 40 4 baska lantanoidtermen aralas kezdesedi Fizikalyk kasietteriDisprozij kүmis tүsti sur metall Balku temperaturasy 1685 K kajnau temperaturasy 2835 K Disprozij 2008 zhyly әlemde 1 kg taza 99 99 9 disprozijdin bagasy 180 250 dollar bolgan Himiyalyk kasietteriAuada ote bayau totygady 100 C tan biik temperaturada tez Қyzdyrganda galogendermen azotpen sutekpen әrekettesedi Қyshkyldarmen HF tan baska әreketteskende Dy tuzdary tүzeledi ne vzaimodejstvuet s rastvorami shelochej ҚoldanuyMetallurgiyada elektronikada yadrolyk energetikada koldanady Himiyada katalizator retinde pajdalanady Tagy karanyzHimiyalyk elementter tizimi Himiyalyk elementter ShikizatSyrtky siltemelerOrtakkorda bugan katysty media fajldar bar DysprosiumDisprozij na Webelements Disprozij v Populyarnoj biblioteke himicheskih elementovDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998