Гольмий

Гольмий (лат. Holmium; Но) — элементтердің периодтық жүйесіндегі хим. элемент; лантаноидтарға жатады, ат. м. 164,93, ат. н. 67, балқу t 1470°С, қайнау t 2707°С, күмістей ақ түсті, менш. салм. 8,8 г/см3.

67 Диспрозий ← Гольмий → Эрбий Ho ↓ Es Периодическая система элементов 67Ho
Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс ақ металл
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі	Гольмий, 67
Топ типі	Лантаноидтар
Топ, период, блок	ІІІ, 6, f
Атомдық масса ()	164.930328(7) м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация	[Xe] 6s^24f^11
Қабықшалар бойынша электрондар	2, 8, 18, 29, 8, 2
Атом радиусы	176
Химиялық қасиеттері
	192±7
	(+3e) 89,4
	1,23 (Полинг шкаласы)
	Ho←Ho^3+ −2,33 В
Тотығу дәрежелері	0, +1, +2, +3
	1-ші: 581.0 кДж/моль (эВ) 2-ші: 1140 кДж/моль (эВ) 3-ші: 2204 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза	Қатты дене
Тығыздық ()	8,795 г/см³
Балқу температурасы	1747 K (+2020°C)
Қайнау температурасы	2968 K (+3241°C)
Булану жылуы	301 кДж/моль
	27,15 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем	18,7 см³/моль
қысымы P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000 T (К) 1432 1584 (1775) (2040) (2410) (2964)
Жай заттың кристаллдық торы
	Алтыбұрышты
	a=3,577 c=5,616 Å
c/a қатынас	1,570
Басқа да қасиеттері
	(300 K) (16,2) Вт/(м·К)
	64.8 ГПа
	26.3 ГПа
Пуассон коэффициенті	0.231
	410–600
	500–1250
	7440-60-0

Гольмий Но

Гольмийді швед химигі П.Т. Клеве 1879 ж. ашып, оны Швеция астанасы Стокгольмнің (Holmіum) атымен атаған. Таза күйіндегі Гольмийді 1958 ж. неміс ғалымы В.Ноддак алған. Гольмий иттрий, диспрозий, эрбий сияқты элементтермен бірге иттрий минералдары құрамында кездеседі.

Гольмийді бұл металдардан ажыратып алу үшін олардың тұздарын ерітіп оны кристалдандырады, бұл процесс көп рет қайталанады. Гольмий үш валентті түрлі қосылыстар түзеді, қосылыстары парамагнитті. Оның радиоактивті изотопы (166Но) аналит. химияда радиоактивті индикатор ретінде, өнеркәсіпте арнайы шыны жасау үшін, т.б. қолданылады.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы