Батыс Сібір генерал губернаторлығы орыс Западно Сибирское генерал губернаторство 1822 1882 жылдар аралығында болған Ресе

Батыс Сібір генерал-губернаторлығы (орыс. Западно-Сибирское генерал-губернаторство) — 1822-1882 жылдар аралығында болған Ресей империясының ірі әскери-әкімшілік бірлігі.

Әкімшілігі

Батыс Сібір генерал-губернаторлығы
Ел	Ресей империясы
Әкімш. орт.	Омбы
Тарихы мен географиясы
Құрылған уақыты	7 ақпан 1822
Таратылған уақыты	30 мамыр 1882
Батыс Сібір генерал-губернаторлығы Ортаққорда

Әкімшілік орталығы — Омбы қаласы.

Тарихы

Генерал-губернаторлықты құру туралы шешім 1822 жылы 26 қаңтарда (7 ақпанда) батыс және бөліктерге бөлуді ұсынған М.М.Сперанскийдің бастамасымен қабылданды. Заңды түрде бұл шешім 1822 жылғы 22 шілдеде (3 тамызда) «Сібір губернияларының басқармаларына арналған мекемелер» бекітілуімен рәсімделді.

Батыс Сібір генерал-губернаторлығының орталығы болды, бірақ 1824 жылы бірінші генерал-губернатор өзінің резиденциясын Омбыда орналастыруды ұйғарды. Алайда, қалған мекемелер Тобылда қалып, Капцевич 1827 жылы қызметінен кеткеннен кейін генерал-губернатордың резиденциясы Тобылға қайта оралды.

Соған қарамастан 1838 жылы 25 қарашада (7 желтоқсан) империялық жарлықпен Батыс Сібір бас басқармасын Омбыға көшіру туралы бұйрық шықты. Батыс Сібір бас басқармасы мен мемлекет мекемелерінің лауазымды адамдарын Омбыға ауыстыру 1839 жылы 20 мамыр (1 маусым) - 29 мамыр (10 маусым) аралығында болды.

1882 жылы 18 (30) мамырда Батыс Сібір генерал-губернаторының орнына орталығы Омбыда болған Дала генерал-губернаторлығы құрылды.

Әкімшілік-аумақтық бөлінісі

Батыс Сібір генерал-губернаторлығының құрамына енген Омбы облысы қазақтарының Ақмола, Ақсуат, Аягөз, Баянауыл, Қарқаралы, Құсмұрын, Көкпекті, Көкшетау округтері “Сібір қырғыздары туралы жарғыға” (1822) сәйкес басқарылады. Округтер болыстарға, болыстар ауылдарға бөлінді. 1868 жылы 21 қазанда бекітілген “Орынбор және Батыс Сібір генерал-губернаторлықтарының далалық облыстарын басқару туралы уақытша ереже” бойынша құрылған қазақ облыстарының ішінде Ақмола облысы мен Семей облысы Батыс Сібір генерал-губернаторлығына қарады. Ақмола облысына - Ақмола, Көкшетау, Омбы және Петропавл уездері, ал Семей облысына - Семей, Көкпекті, Зайсан, Баянауыл, Қарқаралы және Өскемен уездері енді. Түркістан генерал-губернаторлығы құрамында болған Жетісу облысы 1883 жылы Батыс Сібір генерал-губернаторлығы қарамағына берілді. 1891 жылы 21 наурызда қабылданған “Ақмола, Семей, Жетісу, Орал және Торғай облыстарын басқару туралы ережеге” сәйкес Орынбор губернаторлығы мен Батыс Сібір генерал-губернаторлығының орнына орталығы Омбы болған Дала генерал-губернаторлығы құрылды.

Батыс Сібір бас басқармасы

Батыс Сібір бас басқармасы 1881 жылға қарай:

Батыс Сібір генерал-губернаторы (ген.-адьют., ген.-лейт. )

Батыс Сібірдің облыстық басқармалары

Ақмола облысының әскери губернаторы (ген.-лейт. )
Семей облысының әскери губернаторы (ген.-майор )
губернаторы (нақты статтық кеңесші )
губернаторы (НСК )

Батыс Сібірдің әскери басқармалары

Батыс-Сібір әскери округі (ген.-адьют., ген.-лейт. Г. В. Мещеринов)
Ақмола облысының әскерлері (ген.-лейт. В. С. Цытович)
Семей облысының әскерлері (ген.-майор А. П. Проценко)
(ген.-адьют., ген.-лейт. Г. В. Мещеринов)
Сібір әскери гимназиясы (ген.-майор )
(ген.-майор )

Батыс Сібір бас басқармасының кеңесі

Министрліктердің мүшелері:

(НСК В. Б. Лакиер)
(НСК В. И. Спасский)
(СК Я. А. Крымский)
(НСК Н. Я. Максимов)

Құрылымы:

I Бөлім (НСК П. М. Залесский)
II Бөлім (НСК П. О. Козлов)
III Бөлім (СК А. И. Орлов)
IV Бөлім (НСК Е. А. Заборовский)
Түсірілім бөлімшесі (КС Ф. А. Дорофеев)

Батыс Сібір бас басқармасының құрамындағы жеке бөлімдер:

Батыс Сібір акциз алымы басқармасы (КС В. А. Кочеров)
Омбы телеграф округі басқармасы (СК М. И. Ковзан)
Алтай тау-кен зауыттары басқармасы (НСК Ю. И. Эйхвальд)
Батыс Сібір өңірлік басқармасы (ген.-майор П. С. Цытович)

Әскери басқармасы

Генерал-губернаторлықтың әскери құрылымын 1820 жылы 23-атқыштар дивизиясы және құрамынан құрылған Жеке Сібір корпусынан тұрды. Корпус командирі лауазымы бойынша Батыс Сібір генерал-губернаторы болды.

1864 жылы корпус құрылуына байланысты Батыс Сібір әскерлері деп аталып, 1865 жылы 20 маусымда таратылды. 1882 жылы 6 маусымда Батыс Сібір енерал-губернаторлығының жойылуымен бірге округ деп атауын өзгертті.

Генерал губернаторлары

Т. А. Ә.	Атағы, шені, лауазымы	Лауазымды орындау уақыты
	генерал-лейтенант	3.8.1822—6.8.1827
	генерал-лейтенант	6.8.1827—10.10.1834
	генерал-лейтенант	10.10.1834—9.2.1836
	кінәз, генерал-лейтенант	9.2.1836—25.12.1850
	инфантерия генералы	31.12.1850—25.1.1861
	генерал-лейтенант	25.1.1861—9.11.1866
	генерал-лейтенант	9.11.1866—13.1.1875
	генерал-адъютант, инфантерия генералы	13.1.1875—3.3.1881
	генерал-адъютант, генерал-лейтенант	3.3.1881—6.6.1882

Дереккөздер

Указ Императора Александра I О преобразованіи Сибирскихъ Губерній по новому учрежденію.(қолжетпейтін сілтеме) 22 шілде (3 тамыз) 1822 жылы
Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х
Памятная книжка Западной Сибири // [Тип. Окруж. Штаба]. Омск — 1881 г.

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Указ Императора Александра I О преобразованіи Сибирскихъ Губерній по новому учрежденію.(қолжетпейтін сілтеме) 22 шілде (3 тамыз) 1822 жылы

[2] Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. - 880 бет.ISBN 9965-893-73-Х

[3] Памятная книжка Западной Сибири // [Тип. Окруж. Штаба]. Омск — 1881 г.