Асауға тұсау Мұхтар Әуезов қазақшаға аударған Уильям Шекспирдің комедиясы 1943 ж О И Пыжова мен Б В Бибиковтың қойылымым

«Асауға тұсау» — Мұхтар Әуезов қазақшаға аударған Уильям Шекспирдің комедиясы.

1943 ж. О. И. Пыжова мен Б. В. Бибиковтың қойылымымен сахнаға шыққан спектакль халықтық ойын-сауық дәстүрінде шешілген. Қойылым өзінің көркемдік ерекшелігі жағынан қазақ ғана емес, әлемдік театр жемісі дәрежесіне көтерілді. 1958 ж. Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігінде бұл спектакль аса жоғары бағалаңцы. 60 жылдай сахнада жүріп келе жатқан комедияда қазақ актерлерінің барлық буындары түгел өнер көрсетіп, актерлік шеберліктерін ұштады. Бұған алғаш қатысқан сахна шебөрі Қ. Қуанышбаевтың сөзімен айтқанда, «аударма деуге аузың бармайды». «Асауға тұсау» деген атының өзі қандай! Мұндағы өзіміздің күлдіргі шығармалардағыдай өткір қалжың, жарасымды әзіл-оспақ, әжуа-мысқыл - бәрі де улттық көрермен мен актерлерге етене жақын, халықтық сипатымен, баурап алатын көркемдік құдіретімен қымбат. Қойылымның сахналық шешімі кезбе труппалардың импровизация (суырыпсалма) тәсілін негізге алған. Бұл шешім комедияның халықтық сипатына сай, актерлердің емін-еркін қимыл-әрекет жасауына жол ашқан. Қойылымның осы сахналық тұрпаты қазақ актерлерінің өнер ерекшеліктеріне деп келген. Халық ойындары мен баяғы Қоянды жәрмөңкесіндегі кезбе труппаның орындаушылық тәсілі жаңаша тіріліп келгендей. Өздерімен біте қайнасқан бұл тәсіл қазақ актерлеріне қанат бітіріп, ерекше шабытқа бөледі. Шекспир комедиясын жан-тәнімен, отты қызулықпен беріле ойнауынан көрермен қауым оны өзінің ұлттық туындысындай қабылдады. Мұндағы актерлік табыстар сайдың тасындай, ақаусыз, сирөк кездесетін сахналық ансамбльдің өзі болып шыққан. Ш. Айманов (Петручио), X. Бөкеева (Катарина), Қ. Қуанышбаев (Баптиста), Е. Өмірзақов (Гремио), М. Суртібаев (Слай) т. б. актерлердің ойындары - орындаушылық өнердің шырқау биігі. Бұлардан кейін Петручио мен Катарина рөлдеріне келген Ы. Ноғайбаев пен Ф. Шәріпова ойындары қойылымға бірін-бірі шабыттандыратын жастық қызулық , сахнаны жайнатып, қ ұлпыртып жіберетін сымбаттылық әкелді. Ә. аудармасы арқылы қазақ халқына жеткен «Отелло» мен «Асауға тұсау» уақыт сынынан мүдірмей өтіп, үлттық драматургия мен театрымыздың төлтуындысына, халқымыздың асыл рухани қазынасына айналды.

Дереккөздер

Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8

Тағы қараңыз

Мұхтар Әуезовтің аудармалары

Бұл — мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

[1] Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8