Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Басқа мағыналар үшін Шәкен Айманов (айрық) деген бетті қараңыз.Шәкен Кенжетайұлы Айманов (15 ақпан 1914 жыл – 23 желтоқсан 1970 жыл) — қазақтың әйгілі актері, режиссер. 1964 жылдан КСРО халық әртісі. Туып өскен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданы. Топырақ бұйырған жері Алматы қаласы.
| Шәкен Кенжетайұлы Айманов | |||||||||||
 | |||||||||||
| Жалпы мағлұмат | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған күні | |||||||||||
| Туған жері | |||||||||||
| Қайтыс болған күні | 23 желтоқсан 1970 (56 жас) | ||||||||||
| Қайтыс болған жері | |||||||||||
| Азаматтығы | |||||||||||
| Мамандығы | |||||||||||
| Бағыты | социалистік реализм | ||||||||||
| Марапаттары |
| ||||||||||
| IMDb | |||||||||||
Өмірбаяны
Шәкен (Шаһкерім) Айманов — актер, режиссер. Болашақ актер 1914 ж. 15 ақпанда қазіргі Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Арғын тайпасның Сүйіндік руының Айдабол бөлімінен шыққан. Ол кішкентай кезінен жездесі Қали Байжановтың әндерін тыңдап өскен. Ауыл мектебін бітіріп, (1928), Семейдегі педагогикалық техникумға оқуға түскен. Семей мұғалімдер техникумында оқып жүргенде 1932 ж. Алматыдағы Қазақ драма театрына шақырылады.
Айманов 1932 – 33 жылғы маусымнан театрға жұмысқа қабылданды. Ол алғашында бірқатар рөлдерді ойнады. Көп ұзамай классикалық пьесалар бойынша қойылған спектакльдерде басты рөлдерді шебер орындауымен көпшілік көзіне түседі. Әсіресе оның орындауындағы Ақан сері, Қобыланды, Сатин, Петруччо, Отелло рөлдері ұлттық театр тарихында өшпес із қалдырды. Айманов актерлік өнерімен қатар режиссерлік шығармашылықпен де айналысып, спектакльдер қояды.
1947 – 51 ж. қазіргі Қазақтың академиялық драма театрының бас режиссері болды. «Абай әндері» (1945), «Жамбыл» (1947) көркем фильмдерінде күрделі экрандық бейнелерді сомдады. 1953 – 70 ж. «Қазақфильм» студиясының көркемдік жағын басқарып, қазақ кино өнерінің өркендеуіне үлкен үлес қосты. Оның қойған көркем фильмдері: «Махаббат туралы аңыз» (1953), «Алдар көсе» (1965), «Атамекен» (1966), «Найзатас баурайында» (1968). Көрермен қауымның ой-талғамынан шыққан «Біздің сүйікті дәрігер» (1958) мен «Тақиялы періште» (1969) фильмдері ұлттық кино өнерінде комедиялық жанрды дамытудағы соны ізденістерімен ерекшеленді. Оның соңғы қойған «Атаманның ақыры» (1970) фильмі режиссер Айманов шығармашылығының биік шыңына айналды.
Айманов Қазақстан Кинематографистер одағын ұйымдастыруға қатысып, одақ басқармасының 1-хатшысы (1958 – 70) қызметін атқарды. КСРО Мемлекеттік сыйлығының (1952) және Қазақ КСР-і Мемлекеттік сыйлығының (1968) лауреаты. 1970 ж. 24 желтоқсанда Мәскеу қаласында жол апатынан қайғылы қазаға ұшырады; Алматы қаласында жерленді.
Театр
Театр өнерімен әуестеніп, 1933 ж. Қазақ драма театрының құрамына алынды. Осы театр сахнасында жиырма жылдай еңбек етіп, актерлік шығармашылығын шыңдады. Театрдың бас режиссері болды (1951).
Ол М.Әуезов атындағы Мемлекеттік драма театрының сахнасында қазақ драматургиясының Ақан сері, Қобыланды, Қодар, Керім («Абай»), Алдар Көсе, Исатай (Жансүгіров, «Исатай — Махамбет») бейнелерін, әлем драматургиясынан Кассио және Отелло (Шекспир, «Асауға тұсау»), Уәлиханұлы және Тихон (Островский, «Таланттар мен табынушылар», «Найзағай»), Сатин (Горький, «Шыңырауда»), Шадрин (Погодин, «Мылтықты адам»), Кидд (Лавренёв, «Америка дауысы»), Бетт (Дж. Гоу мен А. Дюссо, «Терең тамырлар»), Хлестаков (Гоголь, «Ревизор»), Кривенко (Чирсков, «Жеңімпаздар»), Гельпак (Ф. Вольф, «Профессор Мамлок») бейнелерін сомдады. Ш. Айманов қойған «Абай» спектакліне 1952 ж. КСРО Мемлекеттік сыйлығы берілді. 1968 жылы Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының иегері болды.
Ш.Айманов актер ретінде алдымен кейіпкерінің жан дүниесін ашуға және соған лайықты ұтымды әрекет қимылдар жасау шеберлігімен ерекшеленсе, режиссер ретінде шығармаға көркемдік идеялық мазмұнын дарытуға, ұлттық ерекшеліктердің бояуын қанық етуге, заман мен қоғам туралы философиялық ой толғам жасауға айрықша мән бере білетін дарынды суреткер.
Шәкен аса дарынды суреткер актер, ойшыл режиссер ретінде қазақтың сахна өнері мен кино өнерінің қалыптасып, шыңдалуына айрықша ықпал еткен, өшпес із қалдырған дара дарын иесі.
Кино
1953 ж. бастап, өмірінің соңына дейін қазақ кино өнері саласында өнімді еңбек етті.КСРО және ҚазССР-інің халық артисі. Қазақ кино өнерінің негізін салушылардың бірі. Айманов режиссер ретінде «Біздің сүйікті дәрігер», «Атамекен», «Алдар көсе», «Атаманның ақыры» және басқа фильмдерді түсіріп, Н. Ф. Погодиннің «Мылтықты адам», «Таланттар мен табынушылар», М. Әуезовтың «Абай» спектакльдерін театр сахнасына шығарды. Актер ретінде «Абай әні», «Жамбыл» т. б. фильмдерде ойнаған. «Абай әні» фильмінде Абайдың шәкірті, жас ақын Айдардың бақталасы Шәріп бейнесін сомдады. Ол КСРО және ҚазССР-інің Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты.
Шәкен кино саласында да осы ұстанымдарын шебер пайдалана білді. Оның «Махаббат туралы аңыз» (1953), «Дала қызы» (1954), «Біздің сүйікті дәрігер» (1958), «Алдар Көсе» (1965), «Туған жер» (1967), «Атаманның ақыры» (1970) фильмдері қазақ кино өнеріне көркемдік төлтумалық дарытқан өміршең туындылар.
Фильмографиясы
Актер ретінде
- 1940 - - Сәрсен
- 1943 - - Жақпан
- 1945 - Абай әндері - Шәріп
- 1948 - Алтын керней - Жақан Дасанов
- 1952 - Жамбыл - Жамбыл
- 1956 - Біз осында тұрамыз - Бейісов
- 1957 - Біздің сүйікті дәрігер - драма актері
- 1960 - - Сабыр Баянов
- 1964 - - Алдаркөсе
- 1968 - Тақиялы періште - эпизод
- 1969 - - Бейсембай
Дыбыстаушы ретінде
- 1968 - Ақсақ құлан - текст авторы
Режиссер ретінде
- 1954 - Дала қызы
- 1954 - Махаббат туралы аңыз
- 1956 - Біз осында тұрамыз
- 1957 - Біздің сүйікті дәрігер
- 1960 -
- 1961 -
- 1962 -
- 1964 -
- 1966 -
- 1968 - Тақиялы періште
- 1970 - Атаманның ақыры
Сценарийші ретінде
- 1960 -
- 1961 -
- 1964 -
- 1968 - Тақиялы періште
- 1969 - - Бейсембай
Марапаттары
- Қазақстанның халық әртісі;
- Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1968);
- КСРО Халық әртісі (1964);
- КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты (1952).
Естелік
Алматы қаласының көшесі (1972) және «Қазақфильм» студиясы (1984) Айманов есімімен аталады. Ол тұрған үй мен киностудия ғимаратына мемориалдық тақта орнатылған.
Дереккөздер
- massaget.kz Сұлтанмахмұт сүйген сұлу (қаз.) (6 қараша 2017).
- Қазақ мәдениеті. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2005 ISBN 9965-26-095-8
- Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9
- Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2
Сыртқы сілтемелер
- Айманов Шәкен Кенжетайұлы Мұрағатталған 1 маусымның 2012 жылы.
 | Бұл — тұлға туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Shәken Ajmanov ajryk degen betti karanyz Shәken Kenzhetajuly Ajmanov 15 akpan 1914 zhyl 23 zheltoksan 1970 zhyl kazaktyn әjgili akteri rezhisser 1964 zhyldan KSRO halyk әrtisi Tuyp osken zheri Pavlodar oblysynyn Bayanauyl audany Topyrak bujyrgan zheri Almaty kalasy Shәken Kenzhetajuly AjmanovZhalpy maglumatTugan kүni15 akpan 1914 1914 02 15 Tugan zheriBayanauyl Pavlodar uezi Semej oblysy Resej imperiyasyҚajtys bolgan kүni23 zheltoksan 1970 1970 12 23 56 zhas Қajtys bolgan zheriMәskeu KSROAzamattygy KSROMamandygyakter rezhissyor scenarijshiBagytysocialistik realizmMarapattary1941 1945 zhzh Ұly Otan sogysyndagy kazhyrly enbegi үshin medaliIMDbID 0015004ӨmirbayanyShәken Shaһkerim Ajmanov akter rezhisser Bolashak akter 1914 zh 15 akpanda kazirgi Pavlodar oblysynyn Bayanauyl audanynda tugan Argyn tajpasnyn Sүjindik ruynyn Ajdabol boliminen shykkan Ol kishkentaj kezinen zhezdesi Қali Bajzhanovtyn әnderin tyndap osken Auyl mektebin bitirip 1928 Semejdegi pedagogikalyk tehnikumga okuga tүsken Semej mugalimder tehnikumynda okyp zhүrgende 1932 zh Almatydagy Қazak drama teatryna shakyrylady Ajmanov 1932 33 zhylgy mausymnan teatrga zhumyska kabyldandy Ol algashynda birkatar rolderdi ojnady Kop uzamaj klassikalyk pesalar bojynsha kojylgan spektaklderde basty rolderdi sheber oryndauymen kopshilik kozine tүsedi Әsirese onyn oryndauyndagy Akan seri Қobylandy Satin Petruchcho Otello rolderi ulttyk teatr tarihynda oshpes iz kaldyrdy Ajmanov akterlik onerimen katar rezhisserlik shygarmashylykpen de ajnalysyp spektaklder koyady 1947 51 zh kazirgi Қazaktyn akademiyalyk drama teatrynyn bas rezhisseri boldy Abaj әnderi 1945 Zhambyl 1947 korkem filmderinde kүrdeli ekrandyk bejnelerdi somdady 1953 70 zh Қazakfilm studiyasynyn korkemdik zhagyn baskaryp kazak kino onerinin orkendeuine үlken үles kosty Onyn kojgan korkem filmderi Mahabbat turaly anyz 1953 Aldar kose 1965 Atameken 1966 Najzatas baurajynda 1968 Korermen kauymnyn oj talgamynan shykkan Bizdin sүjikti dәriger 1958 men Takiyaly perishte 1969 filmderi ulttyk kino onerinde komediyalyk zhanrdy damytudagy sony izdenisterimen erekshelendi Onyn songy kojgan Atamannyn akyry 1970 filmi rezhisser Ajmanov shygarmashylygynyn biik shynyna ajnaldy Ortalyk zirattagy Shәken Ajman kabiri basyndagy kulpytas Ajmanov Қazakstan Kinematografister odagyn ujymdastyruga katysyp odak baskarmasynyn 1 hatshysy 1958 70 kyzmetin atkardy KSRO Memlekettik syjlygynyn 1952 zhәne Қazak KSR i Memlekettik syjlygynyn 1968 laureaty 1970 zh 24 zheltoksanda Mәskeu kalasynda zhol apatynan kajgyly kazaga ushyrady Almaty kalasynda zherlendi TeatrTeatr onerimen әuestenip 1933 zh Қazak drama teatrynyn kuramyna alyndy Osy teatr sahnasynda zhiyrma zhyldaj enbek etip akterlik shygarmashylygyn shyndady Teatrdyn bas rezhisseri boldy 1951 Ol M Әuezov atyndagy Memlekettik drama teatrynyn sahnasynda kazak dramaturgiyasynyn Akan seri Қobylandy Қodar Kerim Abaj Aldar Kose Isataj Zhansүgirov Isataj Mahambet bejnelerin әlem dramaturgiyasynan Kassio zhәne Otello Shekspir Asauga tusau Uәlihanuly zhәne Tihon Ostrovskij Talanttar men tabynushylar Najzagaj Satin Gorkij Shynyrauda Shadrin Pogodin Myltykty adam Kidd Lavrenyov Amerika dauysy Bett Dzh Gou men A Dyusso Teren tamyrlar Hlestakov Gogol Revizor Krivenko Chirskov Zhenimpazdar Gelpak F Volf Professor Mamlok bejnelerin somdady Sh Ajmanov kojgan Abaj spektakline 1952 zh KSRO Memlekettik syjlygy berildi 1968 zhyly Қazakstan Memlekettik syjlygynyn iegeri boldy Sh Ajmanov akter retinde aldymen kejipkerinin zhan dүniesin ashuga zhәne sogan lajykty utymdy әreket kimyldar zhasau sheberligimen erekshelense rezhisser retinde shygarmaga korkemdik ideyalyk mazmunyn darytuga ulttyk erekshelikterdin boyauyn kanyk etuge zaman men kogam turaly filosofiyalyk oj tolgam zhasauga ajryksha mәn bere biletin daryndy suretker Shәken asa daryndy suretker akter ojshyl rezhisser retinde kazaktyn sahna oneri men kino onerinin kalyptasyp shyndaluyna ajryksha ykpal etken oshpes iz kaldyrgan dara daryn iesi Kino1953 zh bastap omirinin sonyna dejin kazak kino oneri salasynda onimdi enbek etti KSRO zhәne ҚazSSR inin halyk artisi Қazak kino onerinin negizin salushylardyn biri Ajmanov rezhisser retinde Bizdin sүjikti dәriger Atameken Aldar kose Atamannyn akyry zhәne baska filmderdi tүsirip N F Pogodinnin Myltykty adam Talanttar men tabynushylar M Әuezovtyn Abaj spektaklderin teatr sahnasyna shygardy Akter retinde Abaj әni Zhambyl t b filmderde ojnagan Abaj әni filminde Abajdyn shәkirti zhas akyn Ajdardyn baktalasy Shәrip bejnesin somdady Ol KSRO zhәne ҚazSSR inin Memlekettik syjlyktyn laureaty Shәken kino salasynda da osy ustanymdaryn sheber pajdalana bildi Onyn Mahabbat turaly anyz 1953 Dala kyzy 1954 Bizdin sүjikti dәriger 1958 Aldar Kose 1965 Tugan zher 1967 Atamannyn akyry 1970 filmderi kazak kino onerine korkemdik toltumalyk darytkan omirshen tuyndylar FilmografiyasyAkter retinde 1940 Sәrsen 1943 Zhakpan 1945 Abaj әnderi Shәrip 1948 Altyn kernej Zhakan Dasanov 1952 Zhambyl Zhambyl 1956 Biz osynda turamyz Bejisov 1957 Bizdin sүjikti dәriger drama akteri 1960 Sabyr Bayanov 1964 Aldarkose 1968 Takiyaly perishte epizod 1969 BejsembajDybystaushy retinde 1968 Aksak kulan tekst avtoryRezhisser retinde 1954 Dala kyzy 1954 Mahabbat turaly anyz 1956 Biz osynda turamyz 1957 Bizdin sүjikti dәriger 1960 1961 1962 1964 1966 1968 Takiyaly perishte 1970 Atamannyn akyryScenarijshi retinde 1960 1961 1964 1968 Takiyaly perishte 1969 BejsembajMarapattaryҚazakstannyn halyk әrtisi Қazakstan Respublikasy Memlekettik syjlygynyn laureaty 1968 KSRO Halyk әrtisi 1964 KSRO Memlekettik syjlygynyn laureaty 1952 EstelikAlmaty kalasynyn koshesi 1972 zhәne Қazakfilm studiyasy 1984 Ajmanov esimimen atalady Ol turgan үj men kinostudiya gimaratyna memorialdyk takta ornatylgan Derekkozdermassaget kz Sultanmahmut sүjgen sulu kaz 6 karasha 2017 Қazak mәdenieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2005 ISBN 9965 26 095 8 Abaj Enciklopediya Almaty Қazak enciklopediyasynyn Bas redakciyasy Atamura baspasy ISBN 5 7667 2949 9 Tarihi tulgalar Tanymdyk kopshilik basylym Mektep zhasyndagy okushylar men kopshilikke arnalgan Қurastyrushy Togysbaev B Suzhikova A Almaty Almatykitap baspasy 2009 ISBN 978 601 01 0268 2Syrtky siltemelerAjmanov Shәken Kenzhetajuly Muragattalgan 1 mausymnyn 2012 zhyly Bul tulga turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet