Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Аралқұм — кеуіп жатқан Арал теңізінің орнында пайда болған жаңа шөл. Құмды-сортаң шөл Өзбекстан мен Қазақстан аумағында, Қарақұм және Қызылқұм шөлдерінің солтүстік-батыс шетінде жатыр. Шөлді Аққұм деп те атайды.
| Аралқұм | |
 | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Түрі | құмды-сортаң |
| Ауданы | 38 000 км² |
| Су қорлары | |
| Өзендер | Әмудария |
| Көлдер | Арал теңізі |
| Орналасуы | |
| 44°40′00″ с. е. 60°40′00″ ш. б. / 44.66667° с. е. 60.66667° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 44°40′00″ с. е. 60°40′00″ ш. б. / 44.66667° с. е. 60.66667° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер |  Қазақстан Өзбекстан |
| Аймақтар | Қызылорда облысы, Қарақалпақстан |
 Аралқұм Ортаққорда | |
2005 жылы Көкарал бөгеті салынғаннан кейін Солтүстік Арал қалпына келуде, ал Аралқұмның көлемін ұлғайта кеуіп барады.
Шөлейттену нәтижесінде аймақтың биоәртүрлілігі өсімдіктер мен жануарлардың 200 түріне азайды. Кеуіп қалған көл түбінің қазіргі флорасы 1960 жылдардан бастап дами бастады. Ол 134 туыс және 300 түрі бар 34 өсімдік тұқымдастарынан тұрады. Негізгі өкілдері: Salicornia europaea, Suaeda crassifolia, балшықты топырақта Tripolium vulgare, сонымен қатар құмды топырақта Suaeda acuminata және Atriplex fominii.
Аралқұм 38 мың км²-ден астам аумақты алып жатыр. Шаңды дауылдар жылына шамамен 100 миллион тонна улы тұздар мен шаң шығарады. Су қоймасының бұрынғы түбінен шыққан ұсақ шаңның құрамында суармалы егістіктерден шайылып кеткен минералды тыңайтқыштар мен пестицидтердің қалдықтары бар. Күшті ауа ағыны шөл даланың үстімен батыстан шығысқа қарай өтіп, аэрозольдің Орталық Азия шекарасынан тысқары жерлерге жылдам таралуын жүзеге асырады. Аралқұмның улы заттары Антарктидадағы пингвиндердің қанынан, кәдімгі Арал шаңы – Гренландия мұздықтарында, Норвегия ормандары мен Беларустың егістік алқабында табылған.
Дереккөздер
- State of Environment of the Aral Sea Basin (ағыл.). Regional report of the Central Asian States (2000). Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 қыркүйек 2006.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 22 мамыр 2009.
- Экология. Арал теңізінің экологиялық апаты.(қолжетпейтін сілтеме)
- Walter Wucherer, Primary succession on the dry sea floor of the Aral Sea. Басты дереккөзінен мұрағатталған 25 ақпан 2009.(қолжетпейтін сілтеме), University of Bielefeld, Department of Ecology
- Аралқұм келе жатыр. Жаңа Азия шөлі. centrasia (28 мамыр 2003). Басты дереккөзінен мұрағатталған 20 тамыз 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 14 мамыр 2009.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Aralkum keuip zhatkan Aral tenizinin ornynda pajda bolgan zhana shol Қumdy sortan shol Өzbekstan men Қazakstan aumagynda Қarakum zhәne Қyzylkum sholderinin soltүstik batys shetinde zhatyr Sholdi Akkum dep te atajdy AralkumSipattamasyTүrikumdy sortanAudany38 000 km Su korlaryӨzenderӘmudariyaKolderAral teniziOrnalasuy44 40 00 s e 60 40 00 sh b 44 66667 s e 60 66667 sh b 44 66667 60 66667 G O Ya Koordinattar 44 40 00 s e 60 40 00 sh b 44 66667 s e 60 66667 sh b 44 66667 60 66667 G O Ya T Elder Қazakstan ӨzbekstanAjmaktarҚyzylorda oblysy ҚarakalpakstanAralkumAralkum Ortakkorda 2005 zhyly Kokaral bogeti salyngannan kejin Soltүstik Aral kalpyna kelude al Aralkumnyn kolemin ulgajta keuip barady Sholejttenu nәtizhesinde ajmaktyn bioәrtүrliligi osimdikter men zhanuarlardyn 200 tүrine azajdy Keuip kalgan kol tүbinin kazirgi florasy 1960 zhyldardan bastap dami bastady Ol 134 tuys zhәne 300 tүri bar 34 osimdik tukymdastarynan turady Negizgi okilderi Salicornia europaea Suaeda crassifolia balshykty topyrakta Tripolium vulgare sonymen katar kumdy topyrakta Suaeda acuminata zhәne Atriplex fominii Aralkum 38 myn km den astam aumakty alyp zhatyr Shandy dauyldar zhylyna shamamen 100 million tonna uly tuzdar men shan shygarady Su kojmasynyn buryngy tүbinen shykkan usak shannyn kuramynda suarmaly egistikterden shajylyp ketken mineraldy tynajtkyshtar men pesticidterdin kaldyktary bar Kүshti aua agyny shol dalanyn үstimen batystan shygyska karaj otip aerozoldin Ortalyk Aziya shekarasynan tyskary zherlerge zhyldam taraluyn zhүzege asyrady Aralkumnyn uly zattary Antarktidadagy pingvinderdin kanynan kәdimgi Aral shany Grenlandiya muzdyktarynda Norvegiya ormandary men Belarustyn egistik alkabynda tabylgan Aral tenizi bolgan zherDerekkozderState of Environment of the Aral Sea Basin agyl Regional report of the Central Asian States 2000 Basty derekkozinen muragattalgan 27 kyrkүjek 2006 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 22 mamyr 2009 Ekologiya Aral tenizinin ekologiyalyk apaty kolzhetpejtin silteme Walter Wucherer Primary succession on the dry sea floor of the Aral Sea Basty derekkozinen muragattalgan 25 akpan 2009 kolzhetpejtin silteme University of Bielefeld Department of Ecology Aralkum kele zhatyr Zhana Aziya sholi centrasia 28 mamyr 2003 Basty derekkozinen muragattalgan 20 tamyz 2018 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 14 mamyr 2009