Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Исаак Ньютон, ағылш. Sir Isaac Newton ( 4 қаңтар 1643 жыл — 31 наурыз 1727) — ағылшын физигі, математигі, астрономы, табиғи философы, және , Корольдік қоғамның мүшесі . Оның 1687 жылы жарық көрген Табиғи философияның математикалық бастамалары (латынша: «Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica») деген кітабы ғылым тарихындағы ең ықпалды шығарма болып саналады. Осы еңбегінде Ньютон және тұжырымдап, содан кейінгі үш ғасырда үстемдік еткен және қазіргі заманғы инженерлік ғылымның негізі болып табылатын классикалық механиканың негізінін қалаушысы. Ньютон өзінің тартылыс заңы мен Кеплердің ғаламшарлар қозғалысының заңдарының арасындағы сәйкестікті дәлелдеп, жер бетіндегі заттардың қозғалысы мен аспан денелерінің қозғалысы бірдей заңдарға бағынатынын көрсетті. Осылайша ол гелиоцентризм туралы соңғы күмәнды сейілтіп, ғылыми революцияның басын бастап берді.
| Исаак Ньютон | |
|---|---|
 | |
| туған | қаңтардың 4 , Англия |
| Қайтыс болды | 1727 ж. наурыздың 31 (84 жаста) , Лондон, Англия |
| Тұратын жері | Англия |
| Ұлты | ағылшын |
| Салалары | физика, математика, астрономия, , алхимия, теология |
| Институттары | Кембридж университеті |
| Alma mater | |
| Academic advisors | |
| Notable students | |
| Еңбегі үшін танылған | оптика |
| Influenced | |
| Religious stance | Англиканизм |
Signature | |
Механикада Ньютон және алға тартты. Оптикаға қосқан үлесі: ол жасап шығарып, жарықты көзге көрінетін жеті түске бөлетінін ашты. Ол тұжырымдап, зерттеді.
Математикада Ньютон қатар дифференциалдық және интегралдық санақты ойлап шығарды. Сонымен қатар ол биномдық теореманы көрсетіп, функцияның нөлін шамалауға қолданылатын тапты. зерттеуге де үлес қосты.
Ньютонның дінге деген қызығушылығы да зор болды, оның діни еңбектері көлемі жағынан ғылымға қосқан үлесінен үлкен.
Денелердің Орталық күш әсерінен қозғалу траекториясы конустық қима болатынын, оған себеп барлық планеталар мен кометалардың Күнге, ал планета серіктерінің өз планеталарына ара қашықтықтың квадратына кері пропорционал күшпен тартылуы екенін дәлелдеп, бүкіләлемдік тартылыс заңын тұжырымдады. Физикада Ньютон қызған денелердің суыну заңын, ақ жарықтың монохромат сәулелерге жіктелуін, сфералық мөлдір денелердің түйіскен нүктесінің айналасында интерференц. сақиналардың пайда болатынын, т.б. ашты. Ол – термометрді ойлап шығарған алғашқы ғалымдардың бірі. Астрономияны телескоптық бақылау мен математикаға сүйенетін жаңа ғылыми сатыға көтерді. Өзі жасаған екі айналы телескоп арқылы (1668 жылғы) аспан құбылыстарын тікелей бақылады. Аспан денелерінің қозғалыс теориясын жасап, аспан механикасының негізін салды. Ньютонның астрономиялық еңбектері механика мен физикадағы табыстарына ұштасып жатады. Математикада дифференциалды және интегралдық есептеулерді (Готфрид Вильгельм Лейбницке тәуелсіз) ойлап тапты, шамалардың ең үлкен және ең кіші мәндерін табу, қисық сызыққа жанама жүргізу, қисық сызықтың ұзындығын, жазықтықтағы тұйық сызықтың қоршайтын ауданын табу, функцияларды қатарларға жіктеу, т.б. жаңалықтар ашты. Бұлар математикалық анализдің негізі болып табылады. Ньютонның ғыл. шығармаларының жинағы 5 том болып 1779 – 85 жылы Лондонда латын тілінде басылған.
2005 жылы өткізілген сауалнамаға сұралғандардың көпшілігі Ньютонның ғылым тарихына жасаған ықпалы Альберт Эйнштейндікінен әлдеқайда күшті болған деп ойлайтындарын айтқан.
Кембридждағы өмірбаяны
- 1664 жылы Кембридж университетінің бөлімшесі Тринити колледжін бітірді
- 1665 жылы бакалавр дәрежесін алды
- 1669 жылы Кембридж университетінің профессор және физика-математика кафедрасының меңгерушісі болды
- 1672 жылы 1 қаңтарда Лондон Корольдік қоғамының мүшесі болып сайланды (1703 жылдан өмірінің соңына дейін президенті болды)
Шығармашылығы
- 1687 жылы “Табиғат философиясының математикалық негіздері”
- 1704 жылы “Оптика”
- 1672 жылы ″Жарық пен түстің жаңа теориялары”
- 1684 жылы ″Дененің орбитадағы қозғалысы″
- 1707 жылы “Әмбебап арифметика”
- 1728 жылы “ Әлем жүйесі ”
Ньютонның құрметіне аталған:
- Физикалқ бірлік (ХБЖ)
- Айдағы кратер және Марстағы кратер
- Исаак Ньютон медалі - бұл физика саласындағы халықаралық марапат, 2008 жылдан бастап Британ физика институты жыл сайын береді.
- Әр түрлі ғылыми заңдар, теоремалар мен тұжырымдамалар үшін Исаак Ньютон атындағы объектілер тізімі.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Ысқақов М.Ө., Математика мен математиктер жайындағы әңгімелер, 3-кітап, А.-А., 1971
- Вавилов С.И., Исаак Ньютон, М., 1961
- Жәутіков О. А., Математиканың даму тарихы, А.-А., 1967
- Newton beats Einstein in polls of scientists and the public. The Royal Society. Тексерілді, 25 қазан 2006.
Сыртқы сілтемелер
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Isaac Newton |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Isaak Nyuton agylsh Sir Isaac Newton 4 kantar 1643 zhyl 31 nauryz 1727 agylshyn fizigi matematigi astronomy tabigi filosofy zhәne Koroldik kogamnyn mүshesi Onyn 1687 zhyly zharyk korgen Tabigi filosofiyanyn matematikalyk bastamalary latynsha Philosophiae Naturalis Principia Mathematica degen kitaby gylym tarihyndagy en ykpaldy shygarma bolyp sanalady Osy enbeginde Nyuton zhәne tuzhyrymdap sodan kejingi үsh gasyrda үstemdik etken zhәne kazirgi zamangy inzhenerlik gylymnyn negizi bolyp tabylatyn klassikalyk mehanikanyn negizinin kalaushysy Nyuton ozinin tartylys zany men Keplerdin galamsharlar kozgalysynyn zandarynyn arasyndagy sәjkestikti dәleldep zher betindegi zattardyn kozgalysy men aspan denelerinin kozgalysy birdej zandarga bagynatynyn korsetti Osylajsha ol geliocentrizm turaly songy kүmәndy sejiltip gylymi revolyuciyanyn basyn bastap berdi Isaak Nyutontugan kantardyn 4 1643 01 04 381 zhas AngliyaҚajtys boldy 1727 zh nauryzdyn 31 84 zhasta London AngliyaTuratyn zheri AngliyaҰlty agylshynSalalary fizika matematika astronomiya alhimiya teologiyaInstituttary Kembridzh universitetiAlma materAcademic advisorsNotable studentsEnbegi үshin tanylgan optikaInfluencedReligious stance AnglikanizmSignature Mehanikada Nyuton zhәne alga tartty Optikaga koskan үlesi ol zhasap shygaryp zharykty kozge korinetin zheti tүske boletinin ashty Ol tuzhyrymdap zerttedi Matematikada Nyuton katar differencialdyk zhәne integraldyk sanakty ojlap shygardy Sonymen katar ol binomdyk teoremany korsetip funkciyanyn nolin shamalauga koldanylatyn tapty zertteuge de үles kosty Nyutonnyn dinge degen kyzygushylygy da zor boldy onyn dini enbekteri kolemi zhagynan gylymga koskan үlesinen үlken Denelerdin Ortalyk kүsh әserinen kozgalu traektoriyasy konustyk kima bolatynyn ogan sebep barlyk planetalar men kometalardyn Kүnge al planeta serikterinin oz planetalaryna ara kashyktyktyn kvadratyna keri proporcional kүshpen tartyluy ekenin dәleldep bүkilәlemdik tartylys zanyn tuzhyrymdady Fizikada Nyuton kyzgan denelerdin suynu zanyn ak zharyktyn monohromat sәulelerge zhikteluin sferalyk moldir denelerdin tүjisken nүktesinin ajnalasynda interferenc sakinalardyn pajda bolatynyn t b ashty Ol termometrdi ojlap shygargan algashky galymdardyn biri Astronomiyany teleskoptyk bakylau men matematikaga sүjenetin zhana gylymi satyga koterdi Өzi zhasagan eki ajnaly teleskop arkyly 1668 zhylgy aspan kubylystaryn tikelej bakylady Aspan denelerinin kozgalys teoriyasyn zhasap aspan mehanikasynyn negizin saldy Nyutonnyn astronomiyalyk enbekteri mehanika men fizikadagy tabystaryna ushtasyp zhatady Matematikada differencialdy zhәne integraldyk esepteulerdi Gotfrid Vilgelm Lejbnicke tәuelsiz ojlap tapty shamalardyn en үlken zhәne en kishi mәnderin tabu kisyk syzykka zhanama zhүrgizu kisyk syzyktyn uzyndygyn zhazyktyktagy tujyk syzyktyn korshajtyn audanyn tabu funkciyalardy katarlarga zhikteu t b zhanalyktar ashty Bular matematikalyk analizdin negizi bolyp tabylady Nyutonnyn gyl shygarmalarynyn zhinagy 5 tom bolyp 1779 85 zhyly Londonda latyn tilinde basylgan 2005 zhyly otkizilgen saualnamaga suralgandardyn kopshiligi Nyutonnyn gylym tarihyna zhasagan ykpaly Albert Ejnshtejndikinen әldekajda kүshti bolgan dep ojlajtyndaryn ajtkan Kembridzhdagy omirbayany1664 zhyly Kembridzh universitetinin bolimshesi Triniti kolledzhin bitirdi 1665 zhyly bakalavr dәrezhesin aldy 1669 zhyly Kembridzh universitetinin professor zhәne fizika matematika kafedrasynyn mengerushisi boldy 1672 zhyly 1 kantarda London Koroldik kogamynyn mүshesi bolyp sajlandy 1703 zhyldan omirinin sonyna dejin prezidenti boldy Shygarmashylygy1687 zhyly Tabigat filosofiyasynyn matematikalyk negizderi 1704 zhyly Optika 1672 zhyly Zharyk pen tүstin zhana teoriyalary 1684 zhyly Denenin orbitadagy kozgalysy 1707 zhyly Әmbebap arifmetika 1728 zhyly Әlem zhүjesi Nyutonnyn kurmetine atalgan Fizikalk birlik HBZh Ajdagy krater zhәne Marstagy krater Isaak Nyuton medali bul fizika salasyndagy halykaralyk marapat 2008 zhyldan bastap Britan fizika instituty zhyl sajyn beredi Әr tүrli gylymi zandar teoremalar men tuzhyrymdamalar үshin Isaak Nyuton atyndagy obektiler tizimi Tagy karanyzDerekkozderYskakov M Ө Matematika men matematikter zhajyndagy әngimeler 3 kitap A A 1971 Vavilov S I Isaak Nyuton M 1961 Zhәutikov O A Matematikanyn damu tarihy A A 1967 Newton beats Einstein in polls of scientists and the public The Royal Society Tekserildi 25 kazan 2006 Syrtky siltemelerOrtakkorda bugan katysty media fajldar bar Isaac Newton