Алхимия

Алхимия (лат. alchemіa) — химиялық ғылыми және мәдени дәстүр; оның негізі табиғатта кездеспейтін "философиялық тас" жай металдарды алтынға айналдырады деген сенімнен туған. Алхимия ежелгі дәуірде (б.з.б. II-VI ғасыр) александриялық мәдени дәстүр кезінде пайда болды. Ол салттық герметикалық өнер нысаны болып табылады. Александриялық химияның негізгі зерттейтін материалы — металл. Бұл кезеңде дәстүрлі металлопланеталық символикасы құрылды. Оның ішінде 7 планетаға әр металл жататындығы туралы айтылған, олар: күміс – Ай, сынап – Меркурий, мыс – Шолпан, алтын – Күн, темір – Марс, қалайы – Юпитер, қорғасын – Сатурн. Александрияда алхимия құдайы мысырдың құдайы Тот, ал Грекияда Гермес. Алхимия орталығы ежелгі дәуірде Серапис шіркеуі болып саналды. Бұл ғылым саласына өзінің үлкен үлесін қосқан грек-мысыр ғұламалары: Болос Демокритос, Зосим Панополита, Олимпиодора. Болостың «Физика және мистика» кітабының төрт бөлімі алтын, күміс, бағалы тастар және пурпурға арналған. Болос металдардың трансмутациясы, яғни бір металдың екінші металға айналуы туралы бірінші болып тұжырымдаған.

Рим империясының құлауына қатысты, алхимия орталығы Араб шығысында болды. VIII ғасырдың соңында парсы алхимигі Джабир ибн Хайян Аристотельдің заттың бастапқы қасиеттері туралы теориясын айқындады. Алхимия жер бетіндегі және космостағы процестерді, жанды және жансыз табиғатты, табиғат пен қоғамды, адам әрекеттері мен зат әрекеттерін тұтас алып қарауды білдіреді.

Этимология

«Алхимия» сөзі араб тілінен еуропалық тілдерге енген. الكيمياء ('әл-кхмия'), ол өз кезегінде ежелгі грек тілінен алынған (χυμεία - «сұйық» [1], мкός - «шырын», χέω - «құю») немесе Ежелгі Египеттің өзіндік атауына оралады - Кеме немесе Хем; бастапқыда бұл сөз «Мысыр өнері» деген мағынаны білдірсе керек.

Алхимия философиясы

Алхимиктердің барлық мәдениеттердегі мақсаты - тірі немесе жансыз объектідегі сапалы өзгерістерді жүзеге асыру, оның «қайта туылуы» және «жаңа деңгейге» өту. Алтын өндіруге, дәрі-дәрмектер мен құмыралар дайындауға, өлместік таблеткаларын дайындауға, заттар мен химиялық реакциялардың терең (окклюзиялық) мәнін зерттеумен айналысатын алхимия сыртқы алхимия деп аталады. Рухтың трансмутациясы, белгілі бір жаттығулар - ішкі алхимия көмегімен абсолютті денсаулыққа немесе тіпті өлместікке қол жеткізу.

Дереккөздер

1. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8
2. Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7