Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Томас Стернс Элиот (ағылш. Thomas Stearns Eliot, өзінің Т. С. Элиот (ағылш. T. S. Eliot қысқа атымен танымал; 26 қыркүйек 1888, Сент-Луис, Миссури, АҚШ - 4 қаңтар 1965, Лондон, Ұлыбритания) — американдық-британдық ақын, драматург және әдебиет сыншысы, поэзиядағы модернизмнің өкілі. 1948 жылы әдебиет бойынша Нобель сыйлығының иегері.
| Томас Стернз Элиот | ||||||
| ағылш. Thomas Stearns Eliot | ||||||
 | ||||||
| Туған күні | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Туған жері | , АҚШ | |||||
| Қайтыс болған күні | ||||||
| Қайтыс болған жері | ||||||
| Шығармашылық жылдары | 1905—1965 | |||||
| Бағыты | ||||||
| Марапаттары |  Әдебиет саласындағы Нобель сыйлығы (1948) | |||||
| Қолтаңбасы |
| |||||
Өмірбаяны
Бай отбасында дүниеге келген. Оның атасы шіркеу салып, университет колледжін құрған діни қызметкер болған. Оның әкесі өнеркәсіптік компанияның президенті болған, анасы әдеби іспен айналысқан. Ол жастайынан ерекше қабілет танытып, 14 жасында Омар Хайям поэзиясының ықпалымен өлең жаза бастады. 1906 жылы жеке мектепті бітіргеннен кейін Гарвард университетіне түсіп, оны төрт жыл емес, үш жылда бітірді. Бір жыл университетте ассистент болып жұмыс істеді. Ол өзінің өлеңдерін Гарвард заңгері журналында жариялай бастады, сонда редактор болып жұмыс істей бастады. 1910-1911 жылдары Парижде тұрып, Сорбоннада философия мен тілдер бойынша лекциялар тыңдады. Атап айтқанда, ол Анри Бергсон мен Ален-Фурньенің дәрістерін тыңдады. 1911 жылы ол Америка Құрама Штаттарына оралды және Гарвардта докторантурада үш жыл Чарльз Роквелл Ланманда үнді философиясы мен санскрит тілін оқыды. Элиот өзінің әдеби мансабын Эзра Паундтан бастады. Олардың көзқарастары ортақ болды және Элиот поэзияны иммажизм антологияларында дайындап жариялады. 1914 жылы Еуропаға, алдымен Германияның Марбургіне көшті, Бірінші дүниежүзілік соғыстың басталуымен Англияға кетті және өмірінің көп бөлігін осы елде өткізді, банк қызметкері, мектепте мұғалім, содан кейін әдебиет профессоры болып жұмыс істеді. Элиот алдымен Лондонда тұрақтады, содан кейін Оксфордқа көшті.
Авангард ақын болғандықтан, ол қазіргі заманға қарсылықпен қарады. Оның жұмысының негізгі тақырыбы рух дағдарысы болды. Элиоттың қалыптасуына Құдай берген рухани құндылықтарды жоғалту және өмір сүру үшін күрес пен материалдық құндылықтарға ұмтылу нәтижесінде өзін-өзі босату туралы сол кездегі танымал идеялар айтарлықтай әсер етті.
1915 жылы ол балерина Вивьен Хейвудқа үйленді. Көп ұзамай оның психикалық аурумен ауыратыны белгілі болды.
1915 жылы Элиоттың алғашқы поэмасы жарық көрді — бұл «Дж. Альфред Пруфроктың махаббат әні». 1916 жылдан бастап Элиоттың шығармалары Джейн Хип пен Маргарет Андерсон негізін қалаған американдық «Литтл ревю» әдеби журналында жарияланды. Алғашқы жылдардағы ең маңызды өлеңдер «Пруфрок және басқа бақылаулар» (1917) кітабына енгізілді, оны замандастары англо-американдық модернизмнің манифесі ретінде қабылдады. 1919 жылы оның «Өлеңдер» жинағы жарық көрді. 1922 жылы Элиот өзінің ең маңызды шығармасы, «жоғалған буынның» соғыстан кейінгі көңіл-күйін бейнелейтін және библиялық және дантелік тұспалдарына бай «Құнарсыз жер» поэмасын жариялады.
Элиот сонымен қатар көрнекті сыншы еді. Оның мақалалары түрлі мерзімді басылымдарда жарияланған. 1920 жылы оның «Қасиетті орман» атты эстетикалық шығармалар жинағы жарық көрді. Элиот өзінің замандастарына жартылай ұмытылған Джон Доннды және басқа да «метафизикалық ақындарды» еске салды, олардың арасында ол Эндрю Марвелл мен Джон Вебстерді ерекше бағалады. Элиот негізінен классицизм мен романтизм поэзиясын «сезімталдықтың диссоциациясын» (dissociation of sensibility) бейнелейтін, яғни ақыл мен сезімнің алшақтығын жоққа шығарды. Элиот ақыл мен сезімге үзілді-кесілді қарсы шықты, поэзия оларға тікелей қатысты болмауы керек деп есептеді. «Поэзия өз жаcаушысының көңіл-күйін білдірмеуі керек, оны тыңдаушы мен оқырманды толқытпауы керек» ... Поэзия – «бұл сезімнен қашу, тұлғаның көрінісі емес, тұлғалықтан қашу».
1925 жылдан 1965 жылы қайтыс болғанға дейін атақты «Faber and Faber» (бастапқыда «Faber and Gwyer») баспасында жұмыс істеп, оның директоры болды.
1925 жылы Элиоттың адамзатқа деген пессимистік көзқарасын көрсететін «Қуыс адамдар» поэмасы жарық көрді. Элиот қайтыс болғаннан кейін «Нью-Йорк таймс» газеті некрологында бұл өлеңнің соңғы жолдары «мүмкін, 20-шы ғасырдағы кез келген ақынның ағылшын тілінде жазған ең жиі сілтенген жолдар» деп жазды.
Элиот 1927 жылы англикандықты қабылдап, Ұлыбританияның құзырындағы азамат болды. Оның дін туралы ойлары «Күл сәрсенбі» (1930) поэмасында бұрынғы шығармаларына қарағанда дәстүрлі стильде көрініс тапты.
Элиот аудармамен де айналысты, 1930 жылы француз ақыны Сен-Джон Персенің «Анабасис» поэмасын ағылшын тіліне аударды.
1932 жылы жиырма жылдық үзілістен кейін ол Америкаға барды.
1934 жылы ол әйелімен ажырасты.
Йейтс қайтыс болғаннан кейін және «Төрт квартет» (1943) жарияланғаннан кейін Элиоттың ағылшын тіліндегі ірі еті тірі ақын ретіндегі беделі берік орнықты.
Элиотты, оның досы және әдеби тәлімгері Эзра Паунд сияқты, антисемитизмге айыпталды, бірақ ол Паундтан айырмашылығы, мұны әрқашан жоққа шығарды. Элиоттың 2003 жылы жарияланған хаттары Элиоттың Аустрия мен Германиядан келген еврей босқындарына Англия мен АҚШ-та тұруға белсенді түрде көмектескенін көрсетті.[дереккөзі?]
Элиот элиталық ақын болды, оның поэзиясы қазіргі авторлардың шығармаларынан мүлде бөлек. Сонымен қатар, оның жұмысының өзіне тән күрделілігі Элиоттың мақсаты емес, ол өзі қойған және шешкен поэтикалық мәселелердің стандартты емес және алуан түрлілігінің салдары болды.
1948 жылы Элиот «заманауи поэзияны дамытудағы басым жаңалықтары үшін» әдебиет саласындағы Нобель сыйлығымен марапатталды, Британдық Құрмет орденімен, 1954 жылы — Француз Құрмет Легионымен және Ганзалық Лиганың неміс Гете сыйлығымен марапатталды.
1952 жылдан қайтыс болғанға дейін Лондон кітапханасының президенті болды .
1957 жылы 68 жасында ол өзінің бұрынғы хатшысы Валери Флетчерге үйленді.
Ол 76 жасында Лондонда қайтыс болды. Күлдері бар ыдыс Саут-Сомерсеттегі Ист-Кокердегі Әулие Михаил және Барлық періштелер шіркеуінде жерленген. .
Мұра
Элиот ағылшын тілінде сөйлейтін әлемдегі ең құрметті және көп оқылатын ақындардың бірі болды және болып қала береді. Оның өлеңдері, пьесалары мен сын мақалалары XX ғасырдағы әлемдік мәдениетке айтарлықтай әсер етті. Иозеф Бродский Элиоттың өлімі туралы хабарға ұзақ элегиямен жауап берді. Венди Коуп Элиоттың поэзиясына бірнеше пародия жазды (соның ішінде «Құнарсыз жер лимериклері»). Эндрю Ллойд Уэббер Элиоттың поэзиясына негізделген әйгілі «Мысықтар» мюзиклін жазды. Уебберден басқа Артур Лурье, Игорь Стравинский, Бенджамин Бриттен, Эйноюхани Раутаваара, Софья Губайдулина, Томас Адес, Александр Маноцков Элиоттың поэзиясына музыка жазды.
Американдық Darkest Hour мелодик-дэт тобы 2007 жылы "Deliver Us" альбомындағы "The Light at the End of the World" әнінде өлең ретінде "Құнарсыз жер" шығармасынан үзінді қолданды.
1993 жылдан бастап Т.С.Элиот сыйлығы Ұлыбританияда немесе Ирландияда алғаш рет жарық көрген ең жақсы жаңа өлеңдер жинағы үшін, 1997 жылдан бері американдық ақындарға арналған аттас сыйлық үшін беріледі.
Экранға бейімделулер
- 1951 - Собордағы кісі өлтіру .
Дереккөздер
- Кто есть кто в мире : 1500 имен. Е. В. Коровкина // М. ОЛМА-ПРЕСС 2003. стр. 1631
- Прозерский В. В. Критический очерк эстетики . M., 1983.
- «T.S. Eliot, the Poet, is Dead in London at 76». The New York Times. 5 January 1965. Retrieved 10 December 2013.
- Элегия «На смерть Т. С. Элиота». Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 қыркүйек 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 24 сәуір 2020.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tomas Sterns Eliot agylsh Thomas Stearns Eliot ozinin T S Eliot agylsh T S Eliot kyska atymen tanymal 26 kyrkүjek 1888 Sent Luis Missuri AҚSh 4 kantar 1965 London Ұlybritaniya amerikandyk britandyk akyn dramaturg zhәne әdebiet synshysy poeziyadagy modernizmnin okili 1948 zhyly әdebiet bojynsha Nobel syjlygynyn iegeri Tomas Sternz Eliotagylsh Thomas Stearns EliotTugan kүni26 kyrkүjek 1888 1888 09 26 Tugan zheri AҚShҚajtys bolgan kүni4 kantar 1965 1965 01 04 76 zhas Қajtys bolgan zheriLondon ҰlybritaniyaShygarmashylyk zhyldary1905 1965BagytymodernizmMarapattaryӘdebiet salasyndagy Nobel syjlygy 1948 ҚoltanbasyӨmirbayanyBaj otbasynda dүniege kelgen Onyn atasy shirkeu salyp universitet kolledzhin kurgan dini kyzmetker bolgan Onyn әkesi onerkәsiptik kompaniyanyn prezidenti bolgan anasy әdebi ispen ajnalyskan Ol zhastajynan erekshe kabilet tanytyp 14 zhasynda Omar Hajyam poeziyasynyn ykpalymen olen zhaza bastady 1906 zhyly zheke mektepti bitirgennen kejin Garvard universitetine tүsip ony tort zhyl emes үsh zhylda bitirdi Bir zhyl universitette assistent bolyp zhumys istedi Ol ozinin olenderin Garvard zangeri zhurnalynda zhariyalaj bastady sonda redaktor bolyp zhumys istej bastady 1910 1911 zhyldary Parizhde turyp Sorbonnada filosofiya men tilder bojynsha lekciyalar tyndady Atap ajtkanda ol Anri Bergson men Alen Furnenin dәristerin tyndady 1911 zhyly ol Amerika Қurama Shtattaryna oraldy zhәne Garvardta doktoranturada үsh zhyl Charlz Rokvell Lanmanda үndi filosofiyasy men sanskrit tilin okydy Eliot ozinin әdebi mansabyn Ezra Paundtan bastady Olardyn kozkarastary ortak boldy zhәne Eliot poeziyany immazhizm antologiyalarynda dajyndap zhariyalady 1914 zhyly Europaga aldymen Germaniyanyn Marburgine koshti Birinshi dүniezhүzilik sogystyn bastaluymen Angliyaga ketti zhәne omirinin kop boligin osy elde otkizdi bank kyzmetkeri mektepte mugalim sodan kejin әdebiet professory bolyp zhumys istedi Eliot aldymen Londonda turaktady sodan kejin Oksfordka koshti Avangard akyn bolgandyktan ol kazirgi zamanga karsylykpen karady Onyn zhumysynyn negizgi takyryby ruh dagdarysy boldy Eliottyn kalyptasuyna Қudaj bergen ruhani kundylyktardy zhogaltu zhәne omir sүru үshin kүres pen materialdyk kundylyktarga umtylu nәtizhesinde ozin ozi bosatu turaly sol kezdegi tanymal ideyalar ajtarlyktaj әser etti 1915 zhyly ol balerina Viven Hejvudka үjlendi Kop uzamaj onyn psihikalyk aurumen auyratyny belgili boldy 1915 zhyly Eliottyn algashky poemasy zharyk kordi bul Dzh Alfred Prufroktyn mahabbat әni 1916 zhyldan bastap Eliottyn shygarmalary Dzhejn Hip pen Margaret Anderson negizin kalagan amerikandyk Littl revyu әdebi zhurnalynda zhariyalandy Algashky zhyldardagy en manyzdy olender Prufrok zhәne baska bakylaular 1917 kitabyna engizildi ony zamandastary anglo amerikandyk modernizmnin manifesi retinde kabyldady 1919 zhyly onyn Өlender zhinagy zharyk kordi 1922 zhyly Eliot ozinin en manyzdy shygarmasy zhogalgan buynnyn sogystan kejingi konil kүjin bejnelejtin zhәne bibliyalyk zhәne dantelik tuspaldaryna baj Қunarsyz zher poemasyn zhariyalady Eliot sonymen katar kornekti synshy edi Onyn makalalary tүrli merzimdi basylymdarda zhariyalangan 1920 zhyly onyn Қasietti orman atty estetikalyk shygarmalar zhinagy zharyk kordi Eliot ozinin zamandastaryna zhartylaj umytylgan Dzhon Donndy zhәne baska da metafizikalyk akyndardy eske saldy olardyn arasynda ol Endryu Marvell men Dzhon Vebsterdi erekshe bagalady Eliot negizinen klassicizm men romantizm poeziyasyn sezimtaldyktyn dissociaciyasyn dissociation of sensibility bejnelejtin yagni akyl men sezimnin alshaktygyn zhokka shygardy Eliot akyl men sezimge үzildi kesildi karsy shykty poeziya olarga tikelej katysty bolmauy kerek dep eseptedi Poeziya oz zhacaushysynyn konil kүjin bildirmeui kerek ony tyndaushy men okyrmandy tolkytpauy kerek Poeziya bul sezimnen kashu tulganyn korinisi emes tulgalyktan kashu 1925 zhyldan 1965 zhyly kajtys bolganga dejin atakty Faber and Faber bastapkyda Faber and Gwyer baspasynda zhumys istep onyn direktory boldy 1925 zhyly Eliottyn adamzatka degen pessimistik kozkarasyn korsetetin Қuys adamdar poemasy zharyk kordi Eliot kajtys bolgannan kejin Nyu Jork tajms gazeti nekrologynda bul olennin songy zholdary mүmkin 20 shy gasyrdagy kez kelgen akynnyn agylshyn tilinde zhazgan en zhii siltengen zholdar dep zhazdy Eliot 1927 zhyly anglikandykty kabyldap Ұlybritaniyanyn kuzyryndagy azamat boldy Onyn din turaly ojlary Kүl sәrsenbi 1930 poemasynda buryngy shygarmalaryna karaganda dәstүrli stilde korinis tapty Eliot audarmamen de ajnalysty 1930 zhyly francuz akyny Sen Dzhon Persenin Anabasis poemasyn agylshyn tiline audardy 1932 zhyly zhiyrma zhyldyk үzilisten kejin ol Amerikaga bardy 1934 zhyly ol әjelimen azhyrasty Jejts kajtys bolgannan kejin zhәne Tort kvartet 1943 zhariyalangannan kejin Eliottyn agylshyn tilindegi iri eti tiri akyn retindegi bedeli berik ornykty Eliotty onyn dosy zhәne әdebi tәlimgeri Ezra Paund siyakty antisemitizmge ajyptaldy birak ol Paundtan ajyrmashylygy muny әrkashan zhokka shygardy Eliottyn 2003 zhyly zhariyalangan hattary Eliottyn Austriya men Germaniyadan kelgen evrej boskyndaryna Angliya men AҚSh ta turuga belsendi tүrde komekteskenin korsetti derekkozi Eliot elitalyk akyn boldy onyn poeziyasy kazirgi avtorlardyn shygarmalarynan mүlde bolek Sonymen katar onyn zhumysynyn ozine tәn kүrdeliligi Eliottyn maksaty emes ol ozi kojgan zhәne sheshken poetikalyk mәselelerdin standartty emes zhәne aluan tүrliliginin saldary boldy 1948 zhyly Eliot zamanaui poeziyany damytudagy basym zhanalyktary үshin әdebiet salasyndagy Nobel syjlygymen marapattaldy Britandyk Қurmet ordenimen 1954 zhyly Francuz Қurmet Legionymen zhәne Ganzalyk Liganyn nemis Gete syjlygymen marapattaldy 1952 zhyldan kajtys bolganga dejin London kitaphanasynyn prezidenti boldy 1957 zhyly 68 zhasynda ol ozinin buryngy hatshysy Valeri Fletcherge үjlendi Ol 76 zhasynda Londonda kajtys boldy Kүlderi bar ydys Saut Somersettegi Ist Kokerdegi Әulie Mihail zhәne Barlyk perishteler shirkeuinde zherlengen MuraEliot agylshyn tilinde sojlejtin әlemdegi en kurmetti zhәne kop okylatyn akyndardyn biri boldy zhәne bolyp kala beredi Onyn olenderi pesalary men syn makalalary XX gasyrdagy әlemdik mәdenietke ajtarlyktaj әser etti Iozef Brodskij Eliottyn olimi turaly habarga uzak elegiyamen zhauap berdi Vendi Koup Eliottyn poeziyasyna birneshe parodiya zhazdy sonyn ishinde Қunarsyz zher limerikleri Endryu Llojd Uebber Eliottyn poeziyasyna negizdelgen әjgili Mysyktar myuziklin zhazdy Uebberden baska Artur Lure Igor Stravinskij Bendzhamin Britten Ejnoyuhani Rautavaara Sofya Gubajdulina Tomas Ades Aleksandr Manockov Eliottyn poeziyasyna muzyka zhazdy Amerikandyk Darkest Hour melodik det toby 2007 zhyly Deliver Us albomyndagy The Light at the End of the World әninde olen retinde Қunarsyz zher shygarmasynan үzindi koldandy 1993 zhyldan bastap T S Eliot syjlygy Ұlybritaniyada nemese Irlandiyada algash ret zharyk korgen en zhaksy zhana olender zhinagy үshin 1997 zhyldan beri amerikandyk akyndarga arnalgan attas syjlyk үshin beriledi Ekranga bejimdeluler1951 Sobordagy kisi oltiru DerekkozderKto est kto v mire 1500 imen E V Korovkina M OLMA PRESS 2003 str 1631 Prozerskij V V Kriticheskij ocherk estetiki M 1983 T S Eliot the Poet is Dead in London at 76 The New York Times 5 January 1965 Retrieved 10 December 2013 Elegiya Na smert T S Eliota Basty derekkozinen muragattalgan 28 kyrkүjek 2019 kolzhetpejtin silteme Tekserildi 24 sәuir 2020