Розалинд Франклин

Розалинд Франклин (ағылш. Rosalind Franklin; 25 шілде 1920 — 16 сәуір 1958) — ағылшын биофизигі және рентгенограф-ғалым, ДНҚ құрылымын зерттеді.

Розалинд Франклин
Туған күні	25 шілде 1920 (1920-07-25)
Туған жері	Лондон, Ұлыбритания
Қайтыс болған күні	16 сәуір 1958 (1958-04-16) (37 жас)
Қайтыс болған жері	Лондон, Ұлыбритания
Азаматтығы	Ұлыбритания
Ғылыми аясы	физика, биология, рентгенография
Жұмыс орны	Лондон Корольдік колледжі
Ғылыми дәрежесі	философия докторы
Розалинд Франклин Ортаққорда

Розалинд Франклин ДНҚ құрылымының рентген сәулелерін түсіру жұмыстарымен танымал. Ол түсірген суреттер ерекше айқын болды және Джеймс Уотсон мен Фрэнсис Крик жасаған ДНҚ құрылымы туралы қорытынды жасауға негіз болды.

Франклин ДНҚ зерттеулерінің бір бөлігін аяқтағаннан кейін темекі мозайкасының вирустары мен полиомиелитке қатысты алғашқы зерттеулерін бастады. Ол 1958 жылы, нуклеин қышқылын зерттеу бойынша Нобель сыйлығынан төрт жыл бұрын, аналық без қатерлі ісігінен қайтыс болды.

Биография

Франклин Лондонның Ноттинг Хилл ауданында бай және ықпалды британдық еврей отбасында дүниеге келген..

Оның әкесі банкир Эллис Артур Франклин (1894-1964), анасы Мюриэль Фрэнсис Уэйли (1894-1976); Розалинд отбасында бес баланың үлкен қызы және екінші баласы болды. Әкесінің нағашысы (кейінірек Висконт Самуэль) 1916 жылы ішкі істер министрі болған.

Розалиндтің тәтесі Халан Каролин Франклин Норман де Маттос Бентвичке, міндетті Палестина бойынша Ұлыбританияның бас прокурорына үйленген. Халан кәсіподақ ұйымының белсенді мүшесі болды және әйелдерге дауыс беру құқығын беру үшін күресті; кейінірек ол Лондон округтық кеңесінің мүшесі болды.

Оның отбасы жұмысшылар колледжімен тығыз байланысты болды, онда Розалиндтің әкесі, Эллис Франклин, кешке электр, магнетизм және Бірінші дүниежүзілік соғыс тарихын оқытты, кейін ол директордың орынбасары болды. Кейінірек Франклиндер отбасысы Еуропадан фашистерден қашқан еврей босқындарын қоныстандыруға көмектесті.

1938 жылдың қысында Франклин Кембридж университетінің Ньюнхам колледжіне барды. Ол соңғы емтихандарын 1941 жылы тапсырды, бірақ оған тек номиналды дәреже берілді, өйткені ол кезде әйелдер Кембриджді бітіргеннен кейін дәреже алуға құқылы емес еді (Кембридж университетінің түлегі өнер бакалавры); ол тек 1945 жылы Кембридж университетінде докторлық диссертациясын қорғады. Соғыстан кейін Франклин Парижге көшіп келіп, рентгендік анализ саласындағы зерттеулермен айналысады, ал 1950 жылы Англияға оралып, Лондон университетінде ДНҚ құрылымын зерттеумен айналысады.

Британдық көмірді зерттеу қауымдастығы

1941-1942 жылдар аралығында Франклин Рональд Норриште жұмыс істеді. Екінші дүниежүзілік соғыстағы күреске үлес қосуға деген ұмтылысын басшылыққа ала отырып, 1942 жылдың тамызынан бастап ол Кингстон-апон-Темздегі Британдық көмір зерттеу қауымдастығында жұмыс істеді және көмірдің кеуекті құрылымын зерттеді. Оның жұмысы жоғары беріктігі бар көміртекті талшық идеясының пайда болуына көмектесті және докторлық диссертациясының негізі болды: «Қатты органикалық коллоидтардың көмірі және онымен байланысты материалдарды қолдану арқылы физикалық химиясы».

Франклиннің ДНҚ моделіне қосқан үлесін мойындау

Модельді құрудың соңғы кезеңінде Фрэнсис Крик пен Джеймс Уотсон Морис Уилкинсті ДНҚ құрылымы бойынша бірлескен жұмыс жасауға шақырды. Уилкинс бұл ұсыныстан бас тартты, өйткені ол модель жасауға қатыспаған. Кейінірек Морис Уилкинс оның ықтимал бірлескен авторлығын одан әрі талқылау жалғаспағанына өкінді, өйткені бұл ашылуға Кинг колледжінен шыққан ғалымдар тобының қосқан үлесі қаншалықты зор болғандығын анықтай алады. 1953 жылы ДНҚ моделін құру үшін Франклиннің эксперименттік мәліметтерін Крик пен Уотсон қолданғаны сөзсіз.

Кейбір биографтар, оның ішінде Меддокс, Уотсон мен Криктің еңбектерінде дәйексөздің жоқтығын кездейсоқтықпен байланыстырады, өйткені зерттеу барысында комиссия алдында көрген жарияланбаған қағаздарға сілтеме жасау өте қиын. Шынында да, деректерді Кембриджге көшіру кезінде мезгілсіз дәйексөз тақ көрінуі мүмкін еді, бірақ одан шығудың жолы табылды.Уотсон мен Крик есеп беру кезінде деректерді жеке корреспонденциядағы ақпарат немесе Acta-дан жарияланған мақала немесе ең қарапайым түрде Nature туралы өздері білетін басылым деп атай алар еді. Франклин өмірбаянның маңызды қасиеттерінің бірі – бұл Франклиннің жобаға қосқан үлесінің бағаламалануы. Алайда, олардың қарсылық білдірмеуі және ДНҚ-ның зерттеуінде қосқан үлесін мойындауы – мұны растайтын факті болды. Бірақ, оның есімі әрқашан Уилкинстің деңгейінде орналасқан.

25 жылдан кейін Уотсонның "қос спираль" кітабында Франклиннің ДНҚ зерттеуіне қосқан үлесі мойындалды, дегенмен Франклин өзінің деректерін қалай түсіндіруді білмеді, сондықтан ол алынған деректерді Уилкинс, Уотсон және Крикпен бөлісуі керек деген пікірмен жерленді. Уотсон мен Франклин арасындағы ДНҚ-ның қате құрылымы бар Полингтің алдын-ала қолжазбасы туралы қарама-қайшылық дәл осындай қатынасты көрсетеді.Уотсонның сөздері Сейрге қарсы дәлелдер келтіруге мәжбүр етті, оның аясында ол "жеңімпаз бәрін алады" деген 9-тарауды заңды түйіндеме ретінде құрып, ғылыми тану тақырыбын талдап, талдады.Сейрдің ертедегі аналитикалық жұмыстары көбінесе оның кітаптарындағы феминистік пікірлерге байланысты ескерілмеді. Бастапқыда Уотсон мен Крик өз жұмысында Уилкинс пен Уильям Эстберидің дифракциялық талдауының нәтижелерін келтіреді. Жоғарыда айтылғандардан басқа, олар Уилкинс пен Франклин топтарының эксперименталды жұмысының жарияланбаған нәтижелерінен алынған жалпы фактілер модельді құруға түрткі болғанын мойындайды. Уилкинс және Франклин мақалалары ДНҚ-ның нақты рентнографикалық суреттердің бірінші жариялануы боп шықты.

Ауру және өлім

1956 жылдың жазында, АҚШ-қа іссапарда жүргенде, Франклин алдымен денсаулығына байланысты проблемалар бар деп күдіктене бастады. Ол іш қуысының ісігіне байланысты юбкасын енді бекіте алмайтынын анықтады. Сол жылдың қыркүйегінде жүргізілген операция іш қуысында екі ісікті анықтады.Осы және одан кейінгі ауруханаға жатқызудан кейін Франклин достарымен және отбасы мүшелерімен уақыт өткізіп, біртіндеп қалпына келді. Олардың қатарында Анна Сейр, Фрэнсис Крик, Франклин қатты достық қарым-қатынаста болған оның әйелі Одиль, және соңында Роланд пен Нина Франклиннің отбасымен Розалиндтің жиендері мен жиендері оны қуантты. Ол ата-анасының бақылауында тұрмауға жөн көрді, өйткені анасының тоқтаусыз көз жасы мен қайғысы оны қатты ренжітті.Тіпті қатерлі ісікке қарсы терапия алған Франклин жұмысын жалғастырды, ал оның тобы нәтиже алуды жалғастырды — 1956 жылы 7 жұмыс және 1957 жылы 6 жұмыс . 1957 жылы топ полиомиелит вирусын зерттеумен айналысып, АҚШ Денсаулық сақтау министрлігінен қаржы алды. 1957 жылдың аяғында Франклин қайтадан ауырып, Royal Marsden ауруханасына қабылданды. Ол 1958 жылы қаңтарда биофизика саласындағы ғылыми қызметкер лауазымына қайта оралды. 30 наурызда ол қайтадан ауырып, 16 сәуірде Лондон Челси аймағында бронхопневмониядан, қайталама канцероматоздан және аналық бездің карциномасынан қайтыс болды. Рентген сәулесінің әсері кейде оның ауруының дамуындағы мүмкін фактор болып саналады . Оның отбасының басқа мүшелері қатерлі ісіктен қайтыс болды және ашкенази еврейлерінің арасында "әйел" қатерлі ісігі ауруы өте жоғары екендігі белгілі .

Нобель сыйлығы

Нобель сыйлығын алу ережелері сыйлықты қайтыс болғаннан кейін беруге тыйым салады. Ал Розалинд Франклин 1958 жылы қайтыс болғандықтан, оған Нобель сыйлығын ұсынуға болмады. Сондықтан оны кейіннен 1962 жылы Крик, Уотсон және Уилкинс тағайындады . ДНҚ құрылымын ашқаны үшін ғана емес, нуклеин қышқылдарын зерттеу саласындағы мұрасы үшін сыйлық берілді. Сыйлық беру кезінде Уилкинс он жылдан астам уақыт бойы ДНҚ құрылымын зерттеді және Уотсон-Крик моделін растау үшін көп жұмыс жасады. Крик Кембриджде генетикалық кодпен айналысқан, ал Уотсон бірнеше жыл бойы РНҚ зерттеулерімен айналысқан.

Дереккөздер

1. Maddox, Brenda (2002). Rosalind Franklin: The Dark Lady of DNA. HarperCollins. ISBN 0-06-018407-8
2. Segev p.
3. Sayre A. Rosalind Franklin and DNA (New York: Norton, 1975), p. 31
4. Maddox, p. 20
5. Sayre, p. 35
6. «Who was Rosalind Franklin?». http://www.lifeindiscovery.com/whyrosalindfranklin/index.html Мұрағатталған 26 ақпанның 2012 жылы.
7. Maddox, pp.40—82
8. Sayre pp. 47—57
9. Wilkins, p. 213
10. Wilkins, p. 214
11. Wilkins, p. 226
12. Maddox, p. 207
13. Maddox, pp. 316—317
14. Watson, J.D. (1968) pp. 95—96
15. Sayre A. (1975), pp. 156—167
16. Franklin R, Gosling RG (1953) «Molecular Configuration in Sodium Thymonucleate». Nature 171: 740—741.
17. Maddox, p. 284
18. Maddox, p. 285
19. Maddox, p. 288
20. Maddox, p. 292
21. Maddox, p. 296
22. Maddox, p. 302
23. GRO Register of Deaths: JUN 1958 5c 257 CHELSEA — Rosalind E. Franklin, aged 37
24. Maddox, pp. 305—307
25. «Defending Franklin’s Legacy». Secret of Photo 51. NOVA. https://www.pbs.org/wgbh/nova/photo51/elkin.html.
26. Maddox, p. 320
27. Nobel Prize (1962)
28. Wilkins, p. 242
29. Wilkins, p. 240
30. Wilkins, p. 243