Оразақ Смағұлұлы (1 қазан 1930 жылы туған, Қостанай облысы, Меңдіқара ауданы) — ғалым-антрополог, тарих ғылымдарының докторы (1984), Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері (1998), ҚР ҰҒА академигі (2003).
Оразақ Смағұлұлы | |
Туған күні | |
---|---|
Туған жері | |
Азаматтығы | |
Ғылыми аясы | |
Несімен белгілі | Бірінші және жалғыз Қазақстанның антропологтарының бірі |
Марапаттары | |
1955 ж. ҚазМУ-ды (қазіргі әл-Фараби атындағы ҚазҰУ) бітірген. 1959-1961 ж. КСРО ҒА Этнография институтының аспиранты, 1961 жылдан Қазақстан ҒА Тарих, археология және этнография институтының ғылыми қызметкері. Олардың ұйымдастыруымен 36 экспедициялық және далалық зерттеулер жүзеге асырылды. Оның ішінде үнді-кеңес (1974-1975), қазақ-моңғол (1991 — 92) және қазақ-италия (1993-94, 2002-2004), т.б. антропологиялық экспедициялар болды. Ол Қазақстан мен Қырғызстанның биік таулы аймақтарына бейімделу мәселелерін аймақтың этноүрдістерімен байланыстыра зерттейтін халықаралық ғылыми жобаға жетекшілік етті. 200-ден астам ғылыми еңбектің авторы, оның 20-ға жуығы АҚШ, Жапония, Қытай, Үндістан, Түркия, Италия, Германия, Франция, Дания, т.б. шет елдерде жарық көрді. Еңбектерінде қазақтардың генофондының біркелкілігі, 4 мыңжылдық тарихы жайлы ғылыми пікірлер тұжырымдалды. Ш. Ш. Уәлиханов атындағы сыйлықтың иегері (1990). Антрополог ғалым қызы Айнагүл Смағұловамен бірлесіп «Происхождение казахского народа» атты орыс тілінде еңбек жазып шықты. "Бұл кітапты оқыған адам қазақ халқын көнеден келе жатқан этнос ретінде танып, оның бұзылмай-сызылмай сақталған қырық ғасырлық тарихы барын ғылыми дәлелдер негізінде түсіне алады. Бұл тұжырым жаратылыстану ғылым саласы бойынша емес, биологиялық тұрғыдан анықталып отыр. Менің ғұмырымның жарты ғасыры тек осы еңбекке арналды. Бұл кітапта қазақтың бүтін этнос ретінде төрт мың жылдық тарихы бар халық екені толық дәлелденді. Мұндай ұзақ тарихы бар халық әлемде жалғыз еврей ұлты деп жүрдік. Оның өзінде олардың тарихы теологиялық діни концепцияға негізделіп дәлелденген. Бұл нақты ғылыми тәсілге жатпайды. Ал қазақтар ше, антропологиялық ерекшелігі жағынан Еуразияда тұрып жатқан халықтардың бірде-біреуіне қосылмайтын жеке-дара этнос. Мұндай ерекшелікпен жаратылған халық әлемде кемде-кем. Өйткені біздің ата-бабаларымыз ешкімге ұқсамайтын керемет даму сатыларын білген. Мына кітапта сол баяндалады" деп жазған автор.
Баласынан белгілі тек бір қызы бар, Айнагүл Смағұлова.
Екеуіміз жазамыз, екеуіміз ақылдасамыз, екеуіміз шығарамыз. Қалған Қазақстанда маман жоқ. Оразақ Смағұлұлы |
Өзінің мұғалімдері деп Виктор Бунакты, және Георгий Дебетсті атап кетеді.
Шығармалары:
- Население Казахстана от эпохи бронзы до современности, А., 1970;
- Этническая генеография Казахстана, А., 1970;
- Этническая антропология Казахстана, А., 1982;
- Этническая одонтология Казахстана, А., 1989 (соавт.);
- Абылай хан, Аст., 2003 (телавт.);
- Этническая дерматоглифика казахов, А., 2005 (соавт).
Дереккөздер
- https://egemen.kz/article/164074-orazaq-smaghulov-qazaq-%E2%80%93-dgaratylysy-erekshe-khalyq
- Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
Сыртқы сілтемелер
- Календарь дат и событий Костанайской области на 2010 год, Выпуск 37, Костанайская областная универсальная научная библиотека им. Л. Н. Толстого, Костанай, 2009, стр. 13
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Orazak Smagululy 1 kazan 1930 zhyly tugan Қostanaj oblysy Mendikara audany galym antropolog tarih gylymdarynyn doktory 1984 Қazakstannyn enbek sinirgen gylym zhәne tehnika kajratkeri 1998 ҚR ҰҒA akademigi 2003 Orazak SmagululyTugan kүni1 kazan 1930 1930 10 01 94 zhas Tugan zheriMendikara audany Қostanaj oblysy Қazak AKSR RSFSR KSROAzamattygy ҚazakstanҒylymi ayasyAntropologiya Arheologiya EtnologiyaNesimen belgiliBirinshi zhәne zhalgyz Қazakstannyn antropologtarynyn biriMarapattaryҚurmet ordeni 1955 zh ҚazMU dy kazirgi әl Farabi atyndagy ҚazҰU bitirgen 1959 1961 zh KSRO ҒA Etnografiya institutynyn aspiranty 1961 zhyldan Қazakstan ҒA Tarih arheologiya zhәne etnografiya institutynyn gylymi kyzmetkeri Olardyn ujymdastyruymen 36 ekspediciyalyk zhәne dalalyk zertteuler zhүzege asyryldy Onyn ishinde үndi kenes 1974 1975 kazak mongol 1991 92 zhәne kazak italiya 1993 94 2002 2004 t b antropologiyalyk ekspediciyalar boldy Ol Қazakstan men Қyrgyzstannyn biik tauly ajmaktaryna bejimdelu mәselelerin ajmaktyn etnoүrdisterimen bajlanystyra zerttejtin halykaralyk gylymi zhobaga zhetekshilik etti 200 den astam gylymi enbektin avtory onyn 20 ga zhuygy AҚSh Zhaponiya Қytaj Үndistan Tүrkiya Italiya Germaniya Franciya Daniya t b shet elderde zharyk kordi Enbekterinde kazaktardyn genofondynyn birkelkiligi 4 mynzhyldyk tarihy zhajly gylymi pikirler tuzhyrymdaldy Sh Sh Uәlihanov atyndagy syjlyktyn iegeri 1990 Antropolog galym kyzy Ajnagүl Smagulovamen birlesip Proishozhdenie kazahskogo naroda atty orys tilinde enbek zhazyp shykty Bul kitapty okygan adam kazak halkyn koneden kele zhat kan etnos retinde tanyp onyn bu zyl maj syzylmaj saktalgan ky ryk gasyrlyk tarihy baryn gylymi dәlelder negizinde tүsine alady Bul tuzhyrym zharatylystanu gylym salasy bo jynsha emes biologiyalyk tur gydan anyktalyp otyr Menin gumyrymnyn zharty gasyry tek osy enbekke arnaldy Bul kitapta kazaktyn bүtin etnos re tinde tort myn zhyldyk tarihy bar halyk ekeni tolyk dәlel dendi Mundaj uzak tarihy bar halyk әlemde zhalgyz evrej ulty dep zhүrdik Onyn ozinde olardyn tarihy teologiyalyk dini koncepciyaga negizdelip dәleldengen Bul nakty gylymi tәsilge zhatpajdy Al kazaktar she antropo logiya lyk ereksheligi zhagynan Eura ziyada turyp zhatkan ha lyk tardyn birde bireuine kosyl majtyn zheke dara etnos Mundaj erekshelikpen zharatylgan halyk әlemde kemde kem Өjtkeni bizdin ata babalarymyz eshkimge uksamajtyn keremet damu satylaryn bilgen Myna kitapta sol bayandalady dep zhazgan avtor Balasynan belgili tek bir kyzy bar Ajnagүl Smagulova Ekeuimiz zhazamyz ekeuimiz akyldasamyz ekeuimiz shygaramyz Қalgan Қazakstanda maman zhok Orazak Smagululy Өzinin mugalimderi dep Viktor Bunakty zhәne Georgij Debetsti atap ketedi Shygarmalary Naselenie Kazahstana ot epohi bronzy do sovremennosti A 1970 Etnicheskaya geneografiya Kazahstana A 1970 Etnicheskaya antropologiya Kazahstana A 1982 Etnicheskaya odontologiya Kazahstana A 1989 soavt Abylaj han Ast 2003 telavt Etnicheskaya dermatoglifika kazahov A 2005 soavt Derekkozderhttps egemen kz article 164074 orazaq smaghulov qazaq E2 80 93 dgaratylysy erekshe khalyq Қazak Enciklopediyasy 7 tomSyrtky siltemelerKalendar dat i sobytij Kostanajskoj oblasti na 2010 god Vypusk 37 Kostanajskaya oblastnaya universalnaya nauchnaya biblioteka im L N Tolstogo Kostanaj 2009 str 13