Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Моңғолтану – тарих ғылымының Моңғолия мен Ішкі Моңғолиядағы жергілікті халықтарға байланысты мәселелерін зерттейтін саласы. 13 ғасырдың бас кезінде Шыңғыс хан басқарған моңғол мемлекетінің тарихи сахнаға шығып, аз уақытта орасан зор империяға айналуы моңғолтану мәселесін сол кездің өзінде-ақ зерттей бастауға әкелді. Қытай, Еуропа, араб, түркі зерттеушілері моңғолдар, олардың атақты билеушісі Шыңғыс хан жөніндегі мәселелерге көңіл бөле бастады. Бірқатар еңбектер Шыңғыс хан жорықтарының ізі суымай жатып-ақ жарық көрді. Мұндай зерттеулердің қатарына А.Жуайни, Мэн Хун, Марко Поло, Рашид әд-Дин, Джованни Плано Карпини және еңбектерін жатқызуға болады. Орта ғасырлардың соңына қарай Еуропада Моңғолтану тақырыбына арналған шығармалар қатары толыға түсті. Ресейде Моңғолтану 19 ғасырдың орта кезінен бастап дами бастады. Моңғолтану мәселелері жөнінде Н.Я. Бичурин, П.Кафаров, С.Козин, Г.Е. Грумм – Гржимайло, В.Я. Владимирцов, Т.Н. Потанин, А.М.Позднеев, С.Е.Малов тәрізді ғалымдар қалам тартты. Н.М. Ядринцев, В.В. Радлов, П.К. Козлов, С.В. Киселевтар бастаған экспед-лар моңғол жеріндегі түркілердің ежелгі астанасы – Қарақорым қаласын ашып, жан-жақты зерттеу жұмыстарын жүргізді. Сонымен бірге Ноян жотасындағы археол. қазбалардың негізінде көне түркілік өркениеттің ізін тапты. Даниялық ғалым Вильгельм Томсеннің 1893 жылы Орхон-Енисей көне түркі жазуының сырын ашуы Моңғолтану мәселесін жаңа биіктерге шығарды. 20 ғасырдың алғашқы ширегінен бастап Моңғолтану ісіне АҚШ, Жапония, Германия ғалымдары да атсалыса бастады. 20 ғасырдың ортасынан бастап Моңғолтану мәселесі тарих ғылымының өзекті тақырыптарының біріне айналды. 1959 жылы 1-8 қыркүйекте Ұланбатыр қаласында моңғолтанушылардың халықар. 1-ші құрылтайына әлемнің 15 елінен 40 ғалым қатысты. Құрылтайға қатысушы ғалымдар халықар. Моңғол зерттеу одағын құрды. Қазіргі кезде Моңғолтану ғылымының аса көрнекті өкілдері қатарына В.Хаиссиг (Германия), Мураками Малансугу, Х.Линобу, М.Шимада және Умесао (бәрі де Жапониядан), Ч.Бауден (Англия), В.М. Солнцев, А.Деревянко (Ресей), Цай Мэбио (Қытай), Д.Кара (Мажарстан), П.Аолто (Финляндия), т.б. жатады. Моңғолтанумен соңғы жылдары қазақ ғалымдары да айналыса бастады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев — Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том 27 бет.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Mongoltanu tarih gylymynyn Mongoliya men Ishki Mongoliyadagy zhergilikti halyktarga bajlanysty mәselelerin zerttejtin salasy 13 gasyrdyn bas kezinde Shyngys han baskargan mongol memleketinin tarihi sahnaga shygyp az uakytta orasan zor imperiyaga ajnaluy mongoltanu mәselesin sol kezdin ozinde ak zerttej bastauga әkeldi Қytaj Europa arab tүrki zertteushileri mongoldar olardyn atakty bileushisi Shyngys han zhonindegi mәselelerge konil bole bastady Birkatar enbekter Shyngys han zhoryktarynyn izi suymaj zhatyp ak zharyk kordi Mundaj zertteulerdin kataryna A Zhuajni Men Hun Marko Polo Rashid әd Din Dzhovanni Plano Karpini zhәne enbekterin zhatkyzuga bolady Orta gasyrlardyn sonyna karaj Europada Mongoltanu takyrybyna arnalgan shygarmalar katary tolyga tүsti Resejde Mongoltanu 19 gasyrdyn orta kezinen bastap dami bastady Mongoltanu mәseleleri zhoninde N Ya Bichurin P Kafarov S Kozin G E Grumm Grzhimajlo V Ya Vladimircov T N Potanin A M Pozdneev S E Malov tәrizdi galymdar kalam tartty N M Yadrincev V V Radlov P K Kozlov S V Kiselevtar bastagan eksped lar mongol zherindegi tүrkilerdin ezhelgi astanasy Қarakorym kalasyn ashyp zhan zhakty zertteu zhumystaryn zhүrgizdi Sonymen birge Noyan zhotasyndagy arheol kazbalardyn negizinde kone tүrkilik orkeniettin izin tapty Daniyalyk galym Vilgelm Tomsennin 1893 zhyly Orhon Enisej kone tүrki zhazuynyn syryn ashuy Mongoltanu mәselesin zhana biikterge shygardy 20 gasyrdyn algashky shireginen bastap Mongoltanu isine AҚSh Zhaponiya Germaniya galymdary da atsalysa bastady 20 gasyrdyn ortasynan bastap Mongoltanu mәselesi tarih gylymynyn ozekti takyryptarynyn birine ajnaldy 1959 zhyly 1 8 kyrkүjekte Ұlanbatyr kalasynda mongoltanushylardyn halykar 1 shi kuryltajyna әlemnin 15 elinen 40 galym katysty Қuryltajga katysushy galymdar halykar Mongol zertteu odagyn kurdy Қazirgi kezde Mongoltanu gylymynyn asa kornekti okilderi kataryna V Haissig Germaniya Murakami Malansugu H Linobu M Shimada zhәne Umesao bәri de Zhaponiyadan Ch Bauden Angliya V M Solncev A Derevyanko Resej Caj Mebio Қytaj D Kara Mazharstan P Aolto Finlyandiya t b zhatady Mongoltanumen songy zhyldary kazak galymdary da ajnalysa bastady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VI tom 27 bet Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet