Деванагари (санскрит देवनागरी devanāgarī) — шығу тегінің оратқтығымен алфавиттің бірыңғай фонетикалық принципіне, сол сияқты аумақта будда діні мен әдебиеттің таралуына байланысты Үндістанның өз аумағынан басқа Бангладеште, Пәкістанда, Непалда, Шри-Ланкада, Тибетте, Орталық Азияда, Бирмада, , Индонезияда тараған Үндістанлық буынды жазу түрі. Әр әрпі жалғыз дауыстыдан, не «а» дауыстысы ілесетін дауыссыздан тұратын буынды білдіреді. кейінгі өзге дауыстылар оған қосақталган (үстінен, астынан немесе бүйірлерінен) қосымша белгілерді білдіреді. Дауыссызды ң жанында дауыстының болмау жол асты «вирама» белгісімен белгіленеді, ол дауыссыздардың тіркесін беру кезінде қолданы- луы мүмкін тіркестің (алғашқы әрпінің жанынан қойылады); дауыссыздардың үйлесу көбіне әріптердің үйлесуіне енетін өзіне тән элементтерді біріктіретін күрделі белгілер-лигатуралармен беріледі.
Графикті құру принципі
Деванагариде әрбір дауыссыз дыбыс белгісі бірдей дауысты (а) дыбыстың болуымен ерекшеленеді. Дауысты дыбыссыз дауыссызбы белгілеу үшін артайы таңба - халант (вирама) қосу қажет. Басқа дауыстыларды белгілеу үшін семиттік жазу жүйесіндегідей арнайы диакритикалық белгілер қолданылады. Дауыстыларға қатысты арнайы белгілер сөз ьасында қойылады. Дауыссыздар дауысты дыбыстарсыз сөз тіркестерін құрай алады.
Дауыссыздар
क | ख | ग | घ | ङ |
ka /kə/ | kha /kʰə/ | ga /gə/ | gha /gʱə/ | ṅa /ŋə/ |
च | छ | ज | झ | ञ |
ca /cə/ | cha /cʰə/ | ja /ɟə/ | jha /ɟʱə/ | ña /ɲə/ |
ट | ठ | ड | ढ | ण |
ṭa /ʈə/ | ṭha /ʈʰə/ | ḍa /ɖə/ | ḍha /ɖʱə/ | ṇa /ɳə/ |
त | थ | द | ध | न |
ta /t̪ə/ | tha /t̪ʰə/ | da /d̪ə/ | dha /d̪ʱə/ | na /nə/ |
प | फ | ब | भ | म |
pa /pə/ | pha /pʰə/ | ba /bə/ | bha /bʱə/ | ma /mə/ |
य | र | ल | व | |
ya /jə/ | ra /ɾə/ | la /lə/ | va /ʋə/ | |
श | ष | स | ह | |
śa /ʃə/ | ṣa /ʂə/ | sa /sə/ | ha /ɦə/ |
क़ | ख़ | ग़ | ज़ | य़ | ड़ | ढ़ | फ़ |
qa /qə/ | k͟ha /xə/ | ġa /ɣə/ | za /zə/ | zha /ʒə/ | ṛa /ɽə/ | ṛha /ɽʱə/ | fa /fə/ |
Дауыстылар
अ | a /ə/ или /ä/ | क | ka | |
आ | ा | ā /ä:/ | का | kā |
इ | ि | i /i/ | कि | ki |
ई | ी | ī /i:/ | की | kī |
उ | ु | u /u/ | कु | ku |
ऊ | ू | ū /u:/ | कू | kū |
ऋ | ृ | ṛ /ṛ/ | कृ | kṛ |
ॠ | ॄ | ṝ /ṛ:/ | कॄ | kṝ |
ऌ | ॢ | ḷ /ḷ/ | कॢ | kḷ |
ॡ | ॣ | ḹ /ḷ:/ | कॣ | kḹ |
ए | े | e /e:/ | के | ke |
ऐ | ै | ai /əi/ или /ai/ | कै | kai |
ओ | ो | o /o:/ | को | ko |
औ | ौ | au /əu/ или /au/ | कौ | kau |
Басқа белгілер
ँ | am̩ | कँ | kam̩ |
ं | an̩ | कं | kan̩ |
ः | ah̩ | कः | kah̩ |
् | क् | k | |
ॅ | ? | ऑ | ? |
Сандар
० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
Юникодталған Деванагари
Бұның кейбiр ұяшықтар анықталмаған - оларды кестеде боз белгiлелген
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
U+090x | ँ | ं | ः | ऄ | अ | आ | इ | ई | उ | ऊ | ऋ | ऌ | ऍ | ऎ | ए | |
U+091x | ऐ | ऑ | ऒ | ओ | औ | क | ख | ग | घ | ङ | च | छ | ज | झ | ञ | ट |
U+092x | ठ | ड | ढ | ण | त | थ | द | ध | न | ऩ | प | फ | ब | भ | म | य |
U+093x | र | ऱ | ल | ळ | ऴ | व | श | ष | स | ह | ़ | ऽ | ा | ि | ||
U+094x | ी | ु | ू | ृ | ॄ | ॅ | ॆ | े | ै | ॉ | ॊ | ो | ौ | ् | ||
U+095x | ॐ | ॑ | ॒ | ॓ | ॔ | क़ | ख़ | ग़ | ज़ | ड़ | ढ़ | फ़ | य़ | |||
U+096x | ॠ | ॡ | ॢ | ॣ | । | ॥ | ० | १ | २ | ३ | ४ | ५ | ६ | ७ | ८ | ९ |
U+097x | ॰ |
Деванагариның клавиатурасы
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Лингвистика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. ISBN 9965-08-235-9
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Devanagari sanskrit द वन गर devanagari shygu teginin oratktygymen alfavittin biryngaj fonetikalyk principine sol siyakty aumakta budda dini men әdebiettin taraluyna bajlanysty Үndistannyn oz aumagynan baska Bangladeshte Pәkistanda Nepalda Shri Lankada Tibette Ortalyk Aziyada Birmada Indoneziyada taragan Үndistanlyk buyndy zhazu tүri Әr әrpi zhalgyz dauystydan ne a dauystysy ilesetin dauyssyzdan turatyn buyndy bildiredi kejingi ozge dauystylar ogan kosaktalgan үstinen astynan nemese bүjirlerinen kosymsha belgilerdi bildiredi Dauyssyzdy n zhanynda dauystynyn bolmau zhol asty virama belgisimen belgilenedi ol dauyssyzdardyn tirkesin beru kezinde koldany luy mүmkin tirkestin algashky әrpinin zhanynan kojylady dauyssyzdardyn үjlesu kobine әripterdin үjlesuine enetin ozine tәn elementterdi biriktiretin kүrdeli belgiler ligaturalarmen beriledi Ligatura ddhryaGrafikti kuru principiDevanagaride әrbir dauyssyz dybys belgisi birdej dauysty a dybystyn boluymen erekshelenedi Dauysty dybyssyz dauyssyzby belgileu үshin artajy tanba halant virama kosu kazhet Baska dauystylardy belgileu үshin semittik zhazu zhүjesindegidej arnajy diakritikalyk belgiler koldanylady Dauystylarga katysty arnajy belgiler soz asynda kojylady Dauyssyzdar dauysty dybystarsyz soz tirkesterin kuraj alady Dauyssyzdar क ख ग घ ङka ke kha kʰe ga ge gha gʱe ṅa ŋe च छ ज झ ञca ce cha cʰe ja ɟe jha ɟʱe na ɲe ट ठ ड ढ णṭa ʈe ṭha ʈʰe ḍa ɖe ḍha ɖʱe ṇa ɳe त थ द ध नta t e tha t ʰe da d e dha d ʱe na ne प फ ब भ मpa pe pha pʰe ba be bha bʱe ma me य र ल वya je ra ɾe la le va ʋe श ष स हsa ʃe ṣa ʂe sa se ha ɦe क ख ग ज य ड ढ फ qa qe k ha xe ġa ɣe za ze zha ʒe ṛa ɽe ṛha ɽʱe fa fe Dauystylar अ a e ili a क kaआ a a क kaइ i i क kiई i i क kiउ u u क kuऊ u u क kuऋ ṛ ṛ क kṛॠ ṝ ṛ क kṝऌ ḷ ḷ क kḷॡ ḹ ḷ क kḹए e e क keऐ ai ei ili ai क kaiओ o o क koऔ au eu ili au क kauBaska belgiler am क kam an क kan ah क kah क k ऑ Sandar ० १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९0 1 2 3 4 5 6 7 8 9Yunikodtalgan DevanagariBunyn kejbir uyashyktar anyktalmagan olardy kestede boz belgilelgen 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E FU 090x ऄ अ आ इ ई उ ऊ ऋ ऌ ऍ ऎ एU 091x ऐ ऑ ऒ ओ औ क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ टU 092x ठ ड ढ ण त थ द ध न ऩ प फ ब भ म यU 093x र ऱ ल ळ ऴ व श ष स ह ऽ U 094x U 095x ॐ क ख ग ज ड ढ फ य U 096x ॠ ॡ ० १ २ ३ ४ ५ ६ ७ ८ ९U 097x Devanagarinyn klaviaturasyDerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Lingvistika Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 ISBN 9965 08 235 9Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet