Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ақбауыр жарқанат (лат. Otonycteris hemprichii) - қолқанаттылар отрядының жалтыртұмсықты жарқанаттар тұқымдасына жатады. Денесі ірі, тұрқы 66 – 82 мм, қол сүйегінің ұзындығы 59 – 66 мм, арқасы құм түстес, бауыры ақшыл болады. Құлақ қалқаны жалпақ әрі өте ұзын, үшкір келеді. Ұясын жартастарға және тұрғын үйлердің қабырғаларындағы жарықтар мен қуыстарға салады. Көктем мен жазда еркектері жеке-жеке, ұрғашылары топталып тіршілік етеді. Жемтігін күн бата аулайды. Көбіне жемтігін жер бетінен 2 – 3 м биіктікте ұшып жүріп ұстайды. Негізінен қоңыздармен, инеліктермен және көбелектермен қоректенеді. Жылына бір рет көбейеді. Маусымның басында көбіне ұрғашысы 2 жарқанат табады. Сирек кездесетін түр, Қазақстанда таралу аймағының терістіктегі ең шеткі шекарасы өтеді. Тасты, сазды жарларды мекендейді. Республикада екі жерде – Сырдария Қаратауының баысындағы Ақ-мешіт үңгірі мен Үстірттің батыс жағындағы табылған. Қаратауда аса терең емес тасты жарларды мекендейді. Ақбауыр жарқанаттың тіршілігі әлі толық зерттелмеген. Саны мөн оған әсер ететін факторлар белгісіз. Үстірт қорығында қорғалады. Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.
| Ақбауыр жарқанат | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
 () | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Otonycteris hemprichii Peters, 1859 |
Статус
III-шы санат. Зерттелмеген, сирек кездесетін түр.
Генофондысын сақтау үшін таксонның маңызы
Қазақстанның оңтүстік бөлігіне енген жерорта теңізі жағалауының сирек өкілі.
Таралуы
Қазақстанда екі жерден ғана: бірі – Қаратаудың батыс жағындағы Ақмешіт үңгірінен, екіншісі - Үстірттің батыс шыңындағы Көгесем құдығы төңірегінен табылып отыр. Түркімениядағы Үлкен Балқаш тауларынан да (Үстірттен оңтүстікке қарай 400 км) табылды.
Мекендейтін жерлері
Қаратаудағы Ақмешіт үңгірі төңірегіндегі шөлейтті жерлер, тасты шұңқырлар, ал Үстіртте су көздеріне жақын сазды биік қыраттар. Ақмешіт үңгірінде жарқанаттардың басқа да бес түрі мен бірге тіршілік етеді. Көрші Түрікменстанда ақбауыр жарқанаттар көбіне таулар мен олардың етектерінде тіршілік етеді. Тасты, жартасты жазық жерлерде де табылған. Баухыз ауданында және Кюрендаг тауларында да мекендейді. Өзбекстанда шөлді жерлерде және тау етектерінде 1000 м биіктікке дейін өмір сүреді.
Саны
Қазақстанда мәлімет жоқ. Таралінның басқа жерлерінде саны 30-дай ақбауыр жарқанаттың колониясы кездескен (көбею кезінде).
Негізгі шектеуші факторлар
Белгісіз.
Биологиялық ерекшеліктері
Ол туралы Қазақстанда мәлімет жоқ. Орта Азияда зерттеулер мынаны көрсетеді: Көктем мен жазда еркектері жеке-жеке жүрсе, ұрғашылары-шағын топ құрып өмір сүреді. Қараңғы түсе аңшылыққа шығады. Қалмақтап ұшуы құстардың ұшуына ұқсайды. Насекомдарды жер бетінен 2-3 м биіктіктен ұстайды. Оны жер бетінен 20-25 м биіктікте сирек кездестіресіз. Негізгі азықтары – қоңыздар, инеліктер, көбелектер. Кейде тіршілік ететін мекендерінен кесірткелерді де ұстайды. Әр аналық көбіне 2-ден Өсім береді. Жас жарқанаттар тез өседі және шілде айында өзінше қоректерін аулауға кіріседі.
Қолда өсіру
Мәлімет жоқ.
Қабылданған қорғау шаралары
Үстірт қорығында және Орта Азия мемлекеттерінің көптеген қорықтарында қорғалады.
Қорғауды керек ететін шаралар
Анықталған жоқ.
Зерттеу жөніндегі ұсыныстар
Биологиясын зерттеу керек.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, I том
- Стрелков, 1976; 2. Стрелков, Шаймарданов, 1983; 3. Стрелков, 1985
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — зоология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akbauyr zharkanat lat Otonycteris hemprichii kolkanattylar otryadynyn zhaltyrtumsykty zharkanattar tukymdasyna zhatady Denesi iri turky 66 82 mm kol sүjeginin uzyndygy 59 66 mm arkasy kum tүstes bauyry akshyl bolady Қulak kalkany zhalpak әri ote uzyn үshkir keledi Ұyasyn zhartastarga zhәne turgyn үjlerdin kabyrgalaryndagy zharyktar men kuystarga salady Koktem men zhazda erkekteri zheke zheke urgashylary toptalyp tirshilik etedi Zhemtigin kүn bata aulajdy Kobine zhemtigin zher betinen 2 3 m biiktikte ushyp zhүrip ustajdy Negizinen konyzdarmen ineliktermen zhәne kobelektermen korektenedi Zhylyna bir ret kobejedi Mausymnyn basynda kobine urgashysy 2 zharkanat tabady Sirek kezdesetin tүr Қazakstanda taralu ajmagynyn teristiktegi en shetki shekarasy otedi Tasty sazdy zharlardy mekendejdi Respublikada eki zherde Syrdariya Қaratauynyn baysyndagy Ak meshit үngiri men Үstirttin batys zhagyndagy tabylgan Қaratauda asa teren emes tasty zharlardy mekendejdi Akbauyr zharkanattyn tirshiligi әli tolyk zerttelmegen Sany mon ogan әser etetin faktorlar belgisiz Үstirt korygynda korgalady Қazakstannyn Қyzyl kitabyna engizilgen Akbauyr zharkanat Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby ҚolkanattylarTukymdasy Tegi Tүri O hemprichiiOtonycteris hemprichii Peters 1859StatusIII shy sanat Zerttelmegen sirek kezdesetin tүr Genofondysyn saktau үshin taksonnyn manyzyҚazakstannyn ontүstik boligine engen zherorta tenizi zhagalauynyn sirek okili TaraluyҚazakstanda eki zherden gana biri Қarataudyn batys zhagyndagy Akmeshit үngirinen ekinshisi Үstirttin batys shynyndagy Kogesem kudygy tonireginen tabylyp otyr Tүrkimeniyadagy Үlken Balkash taularynan da Үstirtten ontүstikke karaj 400 km tabyldy Mekendejtin zherleriҚarataudagy Akmeshit үngiri toniregindegi sholejtti zherler tasty shunkyrlar al Үstirtte su kozderine zhakyn sazdy biik kyrattar Akmeshit үngirinde zharkanattardyn baska da bes tүri men birge tirshilik etedi Korshi Tүrikmenstanda akbauyr zharkanattar kobine taular men olardyn etekterinde tirshilik etedi Tasty zhartasty zhazyk zherlerde de tabylgan Bauhyz audanynda zhәne Kyurendag taularynda da mekendejdi Өzbekstanda sholdi zherlerde zhәne tau etekterinde 1000 m biiktikke dejin omir sүredi SanyҚazakstanda mәlimet zhok Taralinnyn baska zherlerinde sany 30 daj akbauyr zharkanattyn koloniyasy kezdesken kobeyu kezinde Negizgi shekteushi faktorlarBelgisiz Biologiyalyk erekshelikteriOl turaly Қazakstanda mәlimet zhok Orta Aziyada zertteuler mynany korsetedi Koktem men zhazda erkekteri zheke zheke zhүrse urgashylary shagyn top kuryp omir sүredi Қarangy tүse anshylykka shygady Қalmaktap ushuy kustardyn ushuyna uksajdy Nasekomdardy zher betinen 2 3 m biiktikten ustajdy Ony zher betinen 20 25 m biiktikte sirek kezdestiresiz Negizgi azyktary konyzdar inelikter kobelekter Kejde tirshilik etetin mekenderinen kesirtkelerdi de ustajdy Әr analyk kobine 2 den Өsim beredi Zhas zharkanattar tez osedi zhәne shilde ajynda ozinshe korekterin aulauga kirisedi Қolda osiruMәlimet zhok Қabyldangan korgau sharalaryҮstirt korygynda zhәne Orta Aziya memleketterinin koptegen koryktarynda korgalady Қorgaudy kerek etetin sharalarAnyktalgan zhok Zertteu zhonindegi usynystarBiologiyasyn zertteu kerek Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 I tom Strelkov 1976 2 Strelkov Shajmardanov 1983 3 Strelkov 1985Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul zoologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz