Шіру немесе аммонификация — шіріткіш микроорганизмдер әсерінен азотты күрделі қосылыстардың (әсіресе белоктардың) ыдырауы.
Белок заттары жасуша цитоплазмасының негізін құрайды. Ол топыраққа өсімдіктердің, жануарлар мен микроорганизмдердің өлекселерімен келіп түседі. Сөйтіп белокты заттар ыдырағанда одан аммиак бөлініп шығады. Сөйтіп, шіру барысында әр түрлі , бірінші кезекте , күкіртті сутек, аммиак және меркаптандар көптеп бөлініп шығады.
Табиғат жағдайында аммонификация процесі көптеген микроорганизмдер топтарының қатысуымен жүреді. Ыдырау барысының алғашқы кезіңінде көбінесе спора түзбейтін таяқша бактериялар қатысса, кейінірек спора түзетін бациллалар түрлері қатысады.
Азот қосылыстары мол органикалық заттар ыдырағанда алдымен олардын микроорганизмдер тіршілігіне қажетті энергия бөлінеді. Ал, оның кейбір бөлігі, мәселен, амин қышқылдары микробтар цитоплазмасының құрамына енеді. Бос күйіндегі аммиактың жиналуы ыдырайтын заттардың құрамындағы азот пен көміртегінің ара қатысына байланысты. Егер ыдырайтын затта белок, яғни азотқа бай қосылыс мол болса, ол ортада аммиак та едәуір көп жиналады. Орта көмірсуға бай болса, микробтар минерал күйіндегі азотпен қоректеніп, оның денесінде белок пайда болады. Белоктар аэробты және анаэробты бактериялардың , саңырауқұлақтардың әрекетінен ыдырайды. Мұның ішінде Бацилус, Псеудомонас, Клостридиум туыстарының микробтары.
Аммонификация аэробты да анаэробты да жағдайда жүре береді. Аэробты жағдайда бұл процеске бактериялар, актиномицеттер және микроскоптық саңырауқұлақтар қатысады. Шіріткіш бактериялар тағамды бұзады. Оларға қарсы зарарсыздандыру, тұздау, қақтау, ыстау, қатыру, мұздату, т.б. әдістер қолданылады.
Дереккөздер
- Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: К54 Қоғамдық тамақтандыру.— Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 232 бет.ISBN 9965-36-414-1
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shiru nemese ammonifikaciya shiritkish mikroorganizmder әserinen azotty kүrdeli kosylystardyn әsirese beloktardyn ydyrauy Shirej bastagan alma zhemisi Belok zattary zhasusha citoplazmasynyn negizin kurajdy Ol topyrakka osimdikterdin zhanuarlar men mikroorganizmderdin olekselerimen kelip tүsedi Sojtip belokty zattar ydyraganda odan ammiak bolinip shygady Sojtip shiru barysynda әr tүrli birinshi kezekte kүkirtti sutek ammiak zhәne merkaptandar koptep bolinip shygady Tabigat zhagdajynda ammonifikaciya procesi koptegen mikroorganizmder toptarynyn katysuymen zhүredi Ydyrau barysynyn algashky kezininde kobinese spora tүzbejtin tayaksha bakteriyalar katyssa kejinirek spora tүzetin bacillalar tүrleri katysady Azot kosylystary mol organikalyk zattar ydyraganda aldymen olardyn mikroorganizmder tirshiligine kazhetti energiya bolinedi Al onyn kejbir boligi mәselen amin kyshkyldary mikrobtar citoplazmasynyn kuramyna enedi Bos kүjindegi ammiaktyn zhinaluy ydyrajtyn zattardyn kuramyndagy azot pen komirteginin ara katysyna bajlanysty Eger ydyrajtyn zatta belok yagni azotka baj kosylys mol bolsa ol ortada ammiak ta edәuir kop zhinalady Orta komirsuga baj bolsa mikrobtar mineral kүjindegi azotpen korektenip onyn denesinde belok pajda bolady Beloktar aerobty zhәne anaerobty bakteriyalardyn sanyraukulaktardyn әreketinen ydyrajdy Munyn ishinde Bacilus Pseudomonas Klostridium tuystarynyn mikrobtary Ammonifikaciya aerobty da anaerobty da zhagdajda zhүre beredi Aerobty zhagdajda bul proceske bakteriyalar aktinomicetter zhәne mikroskoptyk sanyraukulaktar katysady Shiritkish bakteriyalar tagamdy buzady Olarga karsy zararsyzdandyru tuzdau kaktau ystau katyru muzdatu t b әdister koldanylady DerekkozderMunaj zhәne gaz geologiyasy tanymdyk zhәne kәsiptik tehnologiyalyk terminderinin tүsindirme sozdigi Anyktamalyk basylym Almaty 2003 zhyl ISBN 9965 472 27 0 Қazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi K54 Қogamdyk tamaktandyru Almaty Mektep baspasy 2007 232 bet ISBN 9965 36 414 1 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet