Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Шығанақ Берсиев (1881 — 1944) — әйгілі тары өсіруші. Ленин орденімен марапатталған (1940).
| Шығанақ Берсиев | |
 Майлы бояумен салынған Берсиев портреті. авторы белгісіз, 1943 жыл | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы |
|
| Ұлты | қазақ |
| Қызметі | тары өсіруші |
| Әкесі | Бердісүгір (Берсе) |
| Анасы | Шəлік |
Өмірбаяны
Шығанақ Берсиев 1881 жылы Ойыл ауданының Ащыойыл ауылында қарапайым шаруа отбасында дүниеге келді. Шығанақтың отбасында жеті адам болған, олар: ата-əжесі, əкесі - Бердісүгір, анасы - Шəкір, өзі жəне інілері - Таңатар жəне Тұңқар.
Берсиевтің əкесі аңшылықпен, балық аулаумен жəне диқаншылықпен айналысқан, ал анасы - тігумен жəне зергерлікпен айналысты.
Шығанақ 7 жасында Орал қаласындағы 2 жылдық мектепке оқуға түсті. Оны бітірген соң Көкжар жəрмеңкесіндегі шəйханада есепке алушы болып қызмет етті.
1920-ншы жылдардағы ауыртпалық кезеңінде Шығанақ отбасымен Қоңыратқа көшеді. Ол жақта Берсиев алғаш рет тары өсіреді.
- 1932 — 1944 ж. “Құрман” ұжымшарында (Ақтөбе облысы) звено жетекшісі болып еңбек етті. Шөлейтті аймақтың ауа райына қарамастан, ұзақ жылдар бойы оның звеносы тарыдан мол өнім алды.
- 1939 ж. тарының әр гектарынан 25,5 ц өнім алса, 1940 ж. 155,8 ц, 1941 ж. 165 ц, 1942 ж. 175 ц, 1943 ж. 201 ц өнім жинады. Мұндай жоғары нәтижеге Берсиев тары тұқымын қыс бойы әзірлеп-баптау, мұқият іріктеу, көктемгі егісті дер кезінде жүргізу, егінді баптап-күту, орақты ысырапсыз өткізу арқылы жетті. Бұл ұжымшардан Берсиевтің іс-тәжірибесін үйреніп, тары өсірудің шеберлері (берсиевшілер) шықты.
- Берсиев Ұлы Отан соғысы (1941 — 45) жылдары әскери ұшақ жасау үшін Мемлекеттік қорғаныс қорына қаржы аударды, өз табысынан тары өткізді.
- 1944 жылдың 28 мамырында Берсиев өзі еңбек еткен “Құрман” ұжымшарында (Ақтөбе облысы) қайтыс болды.
Берсиевшілер қозғалысы
Берсиевшілер — тары шығымдылығын арттыруда дүниежүзілік рекорд жасаған Шығанақ Берсиевтің ізін қуушылар. Ұлы Отан соғысы алдында Ақтөбе облысында берсиевшілер қозғалысы кең өріс алды. Әрбір шаруашылықта берсиевші звено, бригада құрылды. Мұны бастаушылар: Ойыл ауданында Зәуре Баймолдина, Ақбала Берсиева, Қашқын Соқыров, Таған Ұзақбаев, Балмұқан Ақабаев, Қобда ауданында агроном Ивченко, Әзима Бектенова, Ырғыз ауданында Өксікбай Ашамбаев, Қойлыбай Белесов, Мартөк ауданында агроном Неженцева болды.
1950 — 80 ж. тары өсірушілер арасында “берсиевшілер” қозғалысы кең өріс алды.
Ақтөбе, Батыс Қазақстан, т.б. облыстарда арнайы звенолар құрылып, олар Берсиевтің озық тәжірибесі мен жетістіктерін пайдалана отырып, тарыдан мол өнім алуға қол жеткізді.
Естелік
Берсиевтің өмірі мен ерен еңбегі Ғ. Мұстафиннің “Шығанақ” романына, неміс драматург Бертольд Брехтің “Тары өсіруші” дастанына арқау болды.
Ақтөбе облысы Ойыл ауданында Берсиев музейі бар, Ақтөбе қаласында оған ескерткіш орнатылған.
Дереккөздер
- Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN: 978-601-01-0268-2
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Shyganak Bersiev 1881 1944 әjgili tary osirushi Lenin ordenimen marapattalgan 1940 Shyganak BersievMajly boyaumen salyngan Bersiev portreti avtory belgisiz 1943 zhylTugan kүni1881 1881 Tugan zheriAshyojyl Ojyl audany Resej imperiyasyҚajtys bolgan kүni28 mamyr 1944 1944 05 28 Қajtys bolgan zheriOjyl audany Қazak KSRi KSROAzamattygy KSRO Resej imperiyasy 1881 1922 ҰltykazakҚyzmetitary osirushiӘkesiBerdisүgir Berse AnasyShelikӨmirbayanyShyganak Bersiev 1881 zhyly Ojyl audanynyn Ashyojyl auylynda karapajym sharua otbasynda dүniege keldi Shyganaktyn otbasynda zheti adam bolgan olar ata ezhesi ekesi Berdisүgir anasy Shekir ozi zhene inileri Tanatar zhene Tunkar Bersievtin ekesi anshylykpen balyk aulaumen zhene dikanshylykpen ajnalyskan al anasy tigumen zhene zergerlikpen ajnalysty Shyganak 7 zhasynda Oral kalasyndagy 2 zhyldyk mektepke okuga tүsti Ony bitirgen son Kokzhar zhermenkesindegi shejhanada esepke alushy bolyp kyzmet etti 1920 nshy zhyldardagy auyrtpalyk kezeninde Shyganak otbasymen Қonyratka koshedi Ol zhakta Bersiev algash ret tary osiredi Shyganak Bersiev erte koktemde egistiktin karyn bakylau sәtinde1932 1944 zh Қurman uzhymsharynda Aktobe oblysy zveno zhetekshisi bolyp enbek etti Sholejtti ajmaktyn aua rajyna karamastan uzak zhyldar bojy onyn zvenosy tarydan mol onim aldy 1939 zh tarynyn әr gektarynan 25 5 c onim alsa 1940 zh 155 8 c 1941 zh 165 c 1942 zh 175 c 1943 zh 201 c onim zhinady Mundaj zhogary nәtizhege Bersiev tary tukymyn kys bojy әzirlep baptau mukiyat irikteu koktemgi egisti der kezinde zhүrgizu egindi baptap kүtu orakty ysyrapsyz otkizu arkyly zhetti Bul uzhymshardan Bersievtin is tәzhiribesin үjrenip tary osirudin sheberleri bersievshiler shykty Bersiev Ұly Otan sogysy 1941 45 zhyldary әskeri ushak zhasau үshin Memlekettik korganys koryna karzhy audardy oz tabysynan tary otkizdi 1944 zhyly 28 mamyrda Sh Bersiev dүnieden ozdy 1944 zhyldyn 28 mamyrynda Bersiev ozi enbek etken Қurman uzhymsharynda Aktobe oblysy kajtys boldy Bersievshiler kozgalysyBersievshiler tary shygymdylygyn arttyruda dүniezhүzilik rekord zhasagan Shyganak Bersievtin izin kuushylar Ұly Otan sogysy aldynda Aktobe oblysynda bersievshiler kozgalysy ken oris aldy Әrbir sharuashylykta bersievshi zveno brigada kuryldy Muny bastaushylar Ojyl audanynda Zәure Bajmoldina Akbala Bersieva Қashkyn Sokyrov Tagan Ұzakbaev Balmukan Akabaev Қobda audanynda agronom Ivchenko Әzima Bektenova Yrgyz audanynda Өksikbaj Ashambaev Қojlybaj Belesov Martok audanynda agronom Nezhenceva boldy 1950 80 zh tary osirushiler arasynda bersievshiler kozgalysy ken oris aldy Aktobe Batys Қazakstan t b oblystarda arnajy zvenolar kurylyp olar Bersievtin ozyk tәzhiribesi men zhetistikterin pajdalana otyryp tarydan mol onim aluga kol zhetkizdi EstelikBersievtin omiri men eren enbegi Ғ Mustafinnin Shyganak romanyna nemis dramaturg Bertold Brehtin Tary osirushi dastanyna arkau boldy Aktobe oblysy Ojyl audanynda Bersiev muzeji bar Aktobe kalasynda ogan eskertkish ornatylgan DerekkozderTarihi tulgalar Tanymdyk kopshilik basylym Mektep zhasyndagy okushylar men kopshilikke arnalgan Қurastyrushy Togysbaev B Suzhikova A Almaty Almatykitap baspasy 2009 ISBN 978 601 01 0268 2 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 II tom Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet