Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Үлкен театр, Ресейдің Үлкен театры (орыс. Большой театр) — дүние жүзіне танымал алдыңғы қатарлы опера және балет театры, Ресейдің ұлттық музыкалы театр мәдениетінің ең ірі ошағы.
| Үлкен театр | |
|---|---|
| Орналасуы |  Ресей, Мәскеу |
| Координаттары | 55°45′37″ с. е. 37°37′07″ ш. б. / 55.76028° с. е. 37.61861° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Негізделгені | |
| Директоры | |
| Көркемдік жетекшісі | балет — опера — |
| Бас дирижёрі | |
| Бас балетмейстері | Юрий Григорович |
| Бас хормейстері | Валерий Борисов |
| Үлкен театр Ортаққорда | |
Театрдың алғаш құрылуы 18 ғасырдағы Ресей ұлттық мәдениетінің гүлденуімен, кәсіби актерлер өнерімен және орыс опера музыкасының қалыптасуымен байланысты болды.
1776 ж. Мәскеудің губ. прокуроры князь П.В. Урусов пен антрепренер М.Г. Медокс Мәскеу ресейлік театрының тұрақты труппасын құрды. Сол жылдан бастап спектакльдер Знаменкадағы граф Р.И. Воронцовтың үйінде қойыла бастады.
1780 ж. театр Петровка көшесінде (қазіргі Үлкен театрдың орнында) салынған ғимаратқа көшіп, “Петров театры” немесе “Опера үйі” деп аталды да, мұның өзі Мәскеу қаласындағы түңғыш тұрақты театр болды. Театрдың алғашқы актерлері: И.И. және Н.Ф. Калиграф, Г.В. Базилевич, М.С. Синявская, И.М. Соколовская, А.Г. Ожогин, Е.С. Сандунова, т.б. Театр репертуарынан орыс (В.А. Пашкевич, М.М. Соколовский, Е.И. Фомин), сондай-ақ шет ел (В.А. Моцарт, Дж. Перголези, А.Гретри) композиторларының шығармалары орын алды.
1805 ж. театр ғимараты өртеніп, 1825 жылға дейін театр труппасы (1806 ж. мемл. театрға айналды) әр түрлі орындарда ойын көрсетіп жүрді. Үлкен театрдың осы күнгі ғимараты (А.А. Михайловтың жобасы бойынша; арх. О.И. Бове) 1824 ж. салынды.
Театр шымылдығы 1825 ж. 18 қаңтарда А.Н. Верстовский мен А.А. Алябьевтің “Музалар салтанаты” атты прологымен ашылды. Осы жылдары театр репертуарында орыс композиторларының шығармалары кеңінен орын алды. Әсіресе, М.И. Глинканың “Иван Сусанин” (1842) және “” (1846), А.С. Даргомыжскийдің “Су перісі” (1859) операларының қойылуы театр өміріндегі тарихи кезең болды. Олар сахналық-вокалдық өнердегі реалистік принциптің дамуына зор ықпал етті.
1853 ж. өрттен зақымданған Үлкен театрдың ғимаратын арх. А.К. Кавос 1856 ж. қалпына келтіріп, оның архитектурасына өзгеріс енгізді. Акустик. және оптик. жағынан жақсартылып, театр залы 5 ярусқа бөлінді. Осымен байланысты бір мезгілде ойын-сауықты 2 мыңнан аса көрермен тамашалайтын болды.
19 ғасырдың 70-жылдары аяғында Үлкен театр тарихында жаңа кезең басталды. П.И. Чайковскийдің “” (1877), “” (1881), “Мазепа” (1884), “Қарғаның мәткесі” (1891), “Иоланта” (1893), “Ұйқыдағы ару” (1899) сияқты опералық-балеттік шығармаларының қойылуы орыс операсы мен балет өнерінің шарықтау шыңына айналды. Сондай-ақ осы театрдың сахнасында тұңғыш рет М.П. Мусоргскийдің “Борис Годунов” (1888), Н.А. Римский-Корсаковтың “Қарлы ханым” (1893), “Рождество алдындағы түн” (1898) опералары қойылды.
1898 ж. А.П. Бородиннің “Князь Игорь” операсының тұсаукесері болды. Бұл шығармалардың жоғары көркемдік сапасы мен жаңашылдығы орындаушылық өнердің дамуына игі ықпал жасады. Ү. т-дың репертуарынан Батыс Еуропа композиторларының (Дж. Россини, К.Вебер, Моцарт) таңдаулы шығармалары орын алуымен қатар Дж. Вердидің “Риголетто”, “Аида”, “Травиата”; Ш.Гуноның “Фауст”, “Ромео мен Джульетта”; Ж.Бизенің “Кармен”; Р.Вагнердің “Лоэнгрин” опералары қойылды.
20 ғасырдың басында Ф.И. Шаляпин, Л.В. Собинов, А.В. Нежданова, В.Р. Петров, Г.С. Пирогов сынды әншілер орыстың вокалдық мектебін дүние жүзіне танытты; ұлттық балеттің дамуына балетмейстер А.А. Горский, бишілер Е.В. Гельцер, В.Д. Тихомиров, М.М. Мордкин, т.б. мол үлес қосты. Спектакльдерді қоюға дирижерлер И.К. Альтани, В.И. Сук, С.В. Рахманинов; суретшілер А.Я. Головин мен К.А. Коровин қатысты. Қазан төңкерісінен кейін театр жаңа қоғамдық құрылыстың саяси құралына айналып, 1930 жылдары И.И. Дзержинскийдің “Тынық Дон” (1936) және “Көтерілген тың” (1937), О.С. Чишконың “Потемкин броносеці” (1938) опералары; Б.В. Асафьевтің “Париж жалыны” (1933), мен “Бақшасарай фонтаны” (1936) балеттері қойылды.
1919 ж. Үлкен театрға академ. театр атағы берілді. Кеңес өкіметі тұсында театр алпыс жылдан астам уақыт бойы КСРО-ның Мемл. академ. Үлкен театры аталды. Осы жылдары Үлкен театр труппасында аса көрнекті өнер шеберлері (әншілер Н.А. Обухова, В.В. Барсова, И.С. Козловский, С.Я. Лемешев, А.С. Пирогов, М.Д. Михайлов, М.О. Рейзен, М.П. Максакова, т.б.; балет артистері А.Н. Ермолаев, М.Т. Семенова, М.М. Габович, А.М. Мессерер; дирижерлер М.М. Ипполитов-Иванов, Н.С. Голованов, С.А. Самосуд, Ю.Ф. Файер, Л.П. Штейнберг; балетмейстер Р.В. Захаров; хормейстер У.И. Авранек; суретші Ф.Ф. Федоровский) еңбек етті. 2-дүниежүз. соғыс жылдары (1941 — 45) театр өз жұмысын тоқтатқан жоқ.
1942 ж. Россинидің “Вильгельм Телль”, 1943 ж. Д.Б. Кабалевскийдің “От ішінде” опералары; соғыстан кейін Глинканың “Иван Сусанин” (1945), Римский-Корсаковтың “Садко” (1949), Мусоргскийдің “Борис Годунов” (1948) және “Хованщина” (1950) опералары қойылды.
1940 — 50 ж. опера труппасында А.П. Иванов, Г.М. Нэлепп, П.Г. Лисициан, И.И. Масленникова, Е.В. Шумская, Г.Ф. Большаков, т.б. әншілер; балет труппасында Г.С. Уланова, О.В. Лепешинская, С.Г. Корень, В.А. Преображенский, т.б. бишілер; дирижерлер А.Ш. Мелик-Пашаев, М.Н. Жуков; реж. Л.В. Баратов; балетмейстер Л.М. Лавровский; суретшілер П.В. Вильямс, В.В. Дмитриев, т.б. қызмет етті. Театр ұжымы опера және балет өнері саласында жемісті еңбек етіп, шығарм. ізденіс жолында жоғары көркемдік табыстарға жетті.
20 ғасырдың 60 — 70-жылдары театр сахнасында әншілер И.К. Архипова, Г.П. Вишневская, З.И. Анджапаридзе, А.П. Огнивцев, Т.А. Милашкина, А.Ф. Ведерников, А.А. Эйзен, Е.В. Образцова, В.А. Атлантов, Ю.А. Мазурок; балет бишілері М.М. Плисецкая, Р.С. Стручкова, Н.В. Тимофеева, М.В. Кондратьева, Е.С. Максимова, В.В. Васильев, М.Э. Лиепа, Н.Б. Фадеечев, Н.И. Бессмертнова, М.Л. Лавровский; дирижерлер Е.В. Светланов, О.А. Димитриади, Г.Н. Рождественский, Ю.И. Симонов; бас реж. Б.А. Покровский; театр суретшілері В.Ф. Рындин, С.Б. Вирсаладзе, Н.Н. Золотарев жемісті еңбек етіп, өнер биігінен көрінді.
1976 ж. Үлкен театрдың 200 жылдығы аталып өтіп, ол екінші рет Ленин орденімен марапатталды. Театрдың опера труппасы гастрольдік сапармен Еуропа, Азия мен Американың 12 елінде, ал балет труппасы дүние жүзінің 30-дан астам елдерінде өнер көрсетті. Әр жылдары театр репертуарынан осы заманғы композиторлардың (Р.М. Глиэр, Д.Б. Кабалевский, С.С. Прокофьев, Д.Д. Шостакович, А.И. Хачатурян, Т.Н. Хренников, А.А. Холминов, К.В. Молчанов, Р.К. Шедрин, А.Г. Шнитке) таңдаулы туындылары орын алып, олар театр ұжымының зор табысын айқындады. Үлкен театр Қазақтың мемлекеттік академиялық опера және балет театры өнерінің өркендеп өсуіне игі әсер етті.
1936 ж. Үлкен театр сахнасында қазақ әдебиеті мен өнері онкүндігінің қорытынды концерті өтіп, оған К.Байсейітова бастаған көптеген қазақ мәдениетінің өкілдері қатысты. 2-дүниежүз. соғыс жылдары (1941 — 45) Үлкен театрдың атақты бишісі Г.С. Уланова Алматы қаласында болып, Қазақтың мемл. академ. опера және балет театрының қойылымдарына (А.Аданның “Жизель”, Чайковскийдің “Аққу көлі”, т.б.) қатысуы жас бишілерге балет өнерінің қыр-сырын меңгеру жолында үлкен шеберлік мектебіне айналды. 1943 ж. оған Қазақ КСР-інің халық артисі атағы берілді.
1953 ж. Үлкен театрдың әншісі Г.Ф. Большаков гастрольдік сапармен Қазақтың мемл. академ. опера және балет театры сахнасында өнер көрсетті. Сондай-ақ 1958, 1966 ж. қазақ әншілері Р.Жаманова, Е.Серкебаев, Үлкен театр труппасының құрамында Пуччинидің “Чио-Чио-Сан”, Чайковскийдің “Евгений Онегин”, “Иоланта” операларында басты партияларды орындады. Мәскеу қаласында Қазақ әдебиеті мен өнерінің 2-онкүндігін өткізу алдында Үлкен театрдың дирижері Б.Э. Хайкин, реж. Г.П. Ансимов пен хормейстер А.Б. Хазанов Алматы қаласына келіп, өз тұсынан өнер шеберлеріне көп көмек берді. Соның нәтижесінде Қазақтың мемл. академ. опера және балет театры опералар (мыс., А.Жұбанов пен Л.Хамиди, “Абай”, М.Төлебаев, “Біржан — Сара”) мен балеттерін (В.В. Великанов, “Қамбар — Назым”) Үлкен театрдың сахнасында қойып, мәскеулік көрермендердің зор құрметіне бөленді. 1969 жылдан қазақстандық өнер шебері Ф.Мансұров Үлкен театрда дирижерлік етті.
1978 ж. Алматы қаласына гастрольдік сапармен келген Үлкен театрдың шығарм. ұжымы ең таңдаулы опералары мен балеттерін көрсетсе, ал Қазақтың мемл. академ. опера және балет театры Мәскеу қаласындағы Үлкен театрдың сахнасынан өз спектакльдерін (Жұбанов пен Хамиди, “Абай”; Төлебаев, “Біржан — Сара”; Е.Г. Брусиловский, “Дударай”, Ғ.А. Жұбанова, “Еңлік — Кебек”; А.Серкебаев, “Ақсақ құлан”) қойды. Үлкен театрдың өнер шеберлері И.К. Архипова, И.С. Козловский, А.П. Огнивцев, М.М. Плисецкая, Н.Д. Шпиллер, т.б. қазақ әріптестерінің сахналық өнер шеберлігіне жоғары баға берді. 1924 жылдан Үлкен театрдың екі сахнасы — негізгі және бөлімшесі бар. Үлкен театрдың ғимараты Мәскеу қаласындағы аса сәулетті салынған архит. құрылыстар қатарынан орын алады. Театр үйі 2155 кісілік 5 ярусты көрермендер залынан тұрады. Залдың ұзындығы соңғы қатардың қабырғасынан оркестрге дейін 25 м, ені 26,3 м, биікт. 21 м болса, сахна порталы 20,5 17,8 м-ді құрайды, сахнаның алдыңғы жағынан түпкі қабырғасына дейін 23,5 м-ге жетеді. Үлкен театрда мерекелік салтанатты жиындар, мемл. және қоғамдық, т.б. мәдениет пен өнер күндеріне арналған әр алуан шаралар өкізіліп тұрады.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Үlken teatr Resejdin Үlken teatry orys Bolshoj teatr dүnie zhүzine tanymal aldyngy katarly opera zhәne balet teatry Resejdin ulttyk muzykaly teatr mәdenietinin en iri oshagy Үlken teatrOrnalasuy Resej MәskeuKoordinattary 55 45 37 s e 37 37 07 sh b 55 76028 s e 37 61861 sh b 55 76028 37 61861 G O Ya NegizdelgeniDirektoryKorkemdik zhetekshisi balet opera Bas dirizhyoriBas baletmejsteri Yurij GrigorovichBas hormejsteri Valerij BorisovҮlken teatr OrtakkordaҮlken teatrIshki korinis Teatrdyn algash kuryluy 18 gasyrdagy Resej ulttyk mәdenietinin gүldenuimen kәsibi akterler onerimen zhәne orys opera muzykasynyn kalyptasuymen bajlanysty boldy 1776 zh Mәskeudin gub prokurory knyaz P V Urusov pen antreprener M G Medoks Mәskeu resejlik teatrynyn turakty truppasyn kurdy Sol zhyldan bastap spektaklder Znamenkadagy graf R I Voroncovtyn үjinde kojyla bastady 1780 zh teatr Petrovka koshesinde kazirgi Үlken teatrdyn ornynda salyngan gimaratka koship Petrov teatry nemese Opera үji dep ataldy da munyn ozi Mәskeu kalasyndagy tүngysh turakty teatr boldy Teatrdyn algashky akterleri I I zhәne N F Kaligraf G V Bazilevich M S Sinyavskaya I M Sokolovskaya A G Ozhogin E S Sandunova t b Teatr repertuarynan orys V A Pashkevich M M Sokolovskij E I Fomin sondaj ak shet el V A Mocart Dzh Pergolezi A Gretri kompozitorlarynyn shygarmalary oryn aldy 1805 zh teatr gimaraty ortenip 1825 zhylga dejin teatr truppasy 1806 zh meml teatrga ajnaldy әr tүrli oryndarda ojyn korsetip zhүrdi Үlken teatrdyn osy kүngi gimaraty A A Mihajlovtyn zhobasy bojynsha arh O I Bove 1824 zh salyndy Teatr shymyldygy 1825 zh 18 kantarda A N Verstovskij men A A Alyabevtin Muzalar saltanaty atty prologymen ashyldy Osy zhyldary teatr repertuarynda orys kompozitorlarynyn shygarmalary keninen oryn aldy Әsirese M I Glinkanyn Ivan Susanin 1842 zhәne 1846 A S Dargomyzhskijdin Su perisi 1859 operalarynyn kojyluy teatr omirindegi tarihi kezen boldy Olar sahnalyk vokaldyk onerdegi realistik principtin damuyna zor ykpal etti 1853 zh ortten zakymdangan Үlken teatrdyn gimaratyn arh A K Kavos 1856 zh kalpyna keltirip onyn arhitekturasyna ozgeris engizdi Akustik zhәne optik zhagynan zhaksartylyp teatr zaly 5 yaruska bolindi Osymen bajlanysty bir mezgilde ojyn sauykty 2 mynnan asa korermen tamashalajtyn boldy 19 gasyrdyn 70 zhyldary ayagynda Үlken teatr tarihynda zhana kezen bastaldy P I Chajkovskijdin 1877 1881 Mazepa 1884 Қarganyn mәtkesi 1891 Iolanta 1893 Ұjkydagy aru 1899 siyakty operalyk balettik shygarmalarynyn kojyluy orys operasy men balet onerinin sharyktau shynyna ajnaldy Sondaj ak osy teatrdyn sahnasynda tungysh ret M P Musorgskijdin Boris Godunov 1888 N A Rimskij Korsakovtyn Қarly hanym 1893 Rozhdestvo aldyndagy tүn 1898 operalary kojyldy 1898 zh A P Borodinnin Knyaz Igor operasynyn tusaukeseri boldy Bul shygarmalardyn zhogary korkemdik sapasy men zhanashyldygy oryndaushylyk onerdin damuyna igi ykpal zhasady Ү t dyn repertuarynan Batys Europa kompozitorlarynyn Dzh Rossini K Veber Mocart tandauly shygarmalary oryn aluymen katar Dzh Verdidin Rigoletto Aida Traviata Sh Gunonyn Faust Romeo men Dzhuletta Zh Bizenin Karmen R Vagnerdin Loengrin operalary kojyldy 20 gasyrdyn basynda F I Shalyapin L V Sobinov A V Nezhdanova V R Petrov G S Pirogov syndy әnshiler orystyn vokaldyk mektebin dүnie zhүzine tanytty ulttyk balettin damuyna baletmejster A A Gorskij bishiler E V Gelcer V D Tihomirov M M Mordkin t b mol үles kosty Spektaklderdi koyuga dirizherler I K Altani V I Suk S V Rahmaninov suretshiler A Ya Golovin men K A Korovin katysty Қazan tonkerisinen kejin teatr zhana kogamdyk kurylystyn sayasi kuralyna ajnalyp 1930 zhyldary I I Dzerzhinskijdin Tynyk Don 1936 zhәne Koterilgen tyn 1937 O S Chishkonyn Potemkin bronoseci 1938 operalary B V Asafevtin Parizh zhalyny 1933 men Bakshasaraj fontany 1936 baletteri kojyldy 1919 zh Үlken teatrga akadem teatr atagy berildi Kenes okimeti tusynda teatr alpys zhyldan astam uakyt bojy KSRO nyn Meml akadem Үlken teatry ataldy Osy zhyldary Үlken teatr truppasynda asa kornekti oner sheberleri әnshiler N A Obuhova V V Barsova I S Kozlovskij S Ya Lemeshev A S Pirogov M D Mihajlov M O Rejzen M P Maksakova t b balet artisteri A N Ermolaev M T Semenova M M Gabovich A M Messerer dirizherler M M Ippolitov Ivanov N S Golovanov S A Samosud Yu F Fajer L P Shtejnberg baletmejster R V Zaharov hormejster U I Avranek suretshi F F Fedorovskij enbek etti 2 dүniezhүz sogys zhyldary 1941 45 teatr oz zhumysyn toktatkan zhok 1942 zh Rossinidin Vilgelm Tell 1943 zh D B Kabalevskijdin Ot ishinde operalary sogystan kejin Glinkanyn Ivan Susanin 1945 Rimskij Korsakovtyn Sadko 1949 Musorgskijdin Boris Godunov 1948 zhәne Hovanshina 1950 operalary kojyldy 1940 50 zh opera truppasynda A P Ivanov G M Nelepp P G Lisician I I Maslennikova E V Shumskaya G F Bolshakov t b әnshiler balet truppasynda G S Ulanova O V Lepeshinskaya S G Koren V A Preobrazhenskij t b bishiler dirizherler A Sh Melik Pashaev M N Zhukov rezh L V Baratov baletmejster L M Lavrovskij suretshiler P V Vilyams V V Dmitriev t b kyzmet etti Teatr uzhymy opera zhәne balet oneri salasynda zhemisti enbek etip shygarm izdenis zholynda zhogary korkemdik tabystarga zhetti 20 gasyrdyn 60 70 zhyldary teatr sahnasynda әnshiler I K Arhipova G P Vishnevskaya Z I Andzhaparidze A P Ognivcev T A Milashkina A F Vedernikov A A Ejzen E V Obrazcova V A Atlantov Yu A Mazurok balet bishileri M M Pliseckaya R S Struchkova N V Timofeeva M V Kondrateva E S Maksimova V V Vasilev M E Liepa N B Fadeechev N I Bessmertnova M L Lavrovskij dirizherler E V Svetlanov O A Dimitriadi G N Rozhdestvenskij Yu I Simonov bas rezh B A Pokrovskij teatr suretshileri V F Ryndin S B Virsaladze N N Zolotarev zhemisti enbek etip oner biiginen korindi 1976 zh Үlken teatrdyn 200 zhyldygy atalyp otip ol ekinshi ret Lenin ordenimen marapattaldy Teatrdyn opera truppasy gastroldik saparmen Europa Aziya men Amerikanyn 12 elinde al balet truppasy dүnie zhүzinin 30 dan astam elderinde oner korsetti Әr zhyldary teatr repertuarynan osy zamangy kompozitorlardyn R M Glier D B Kabalevskij S S Prokofev D D Shostakovich A I Hachaturyan T N Hrennikov A A Holminov K V Molchanov R K Shedrin A G Shnitke tandauly tuyndylary oryn alyp olar teatr uzhymynyn zor tabysyn ajkyndady Үlken teatr Қazaktyn memlekettik akademiyalyk opera zhәne balet teatry onerinin orkendep osuine igi әser etti 1936 zh Үlken teatr sahnasynda kazak әdebieti men oneri onkүndiginin korytyndy koncerti otip ogan K Bajsejitova bastagan koptegen kazak mәdenietinin okilderi katysty 2 dүniezhүz sogys zhyldary 1941 45 Үlken teatrdyn atakty bishisi G S Ulanova Almaty kalasynda bolyp Қazaktyn meml akadem opera zhәne balet teatrynyn kojylymdaryna A Adannyn Zhizel Chajkovskijdin Akku koli t b katysuy zhas bishilerge balet onerinin kyr syryn mengeru zholynda үlken sheberlik mektebine ajnaldy 1943 zh ogan Қazak KSR inin halyk artisi atagy berildi 1953 zh Үlken teatrdyn әnshisi G F Bolshakov gastroldik saparmen Қazaktyn meml akadem opera zhәne balet teatry sahnasynda oner korsetti Sondaj ak 1958 1966 zh kazak әnshileri R Zhamanova E Serkebaev Үlken teatr truppasynyn kuramynda Puchchinidin Chio Chio San Chajkovskijdin Evgenij Onegin Iolanta operalarynda basty partiyalardy oryndady Mәskeu kalasynda Қazak әdebieti men onerinin 2 onkүndigin otkizu aldynda Үlken teatrdyn dirizheri B E Hajkin rezh G P Ansimov pen hormejster A B Hazanov Almaty kalasyna kelip oz tusynan oner sheberlerine kop komek berdi Sonyn nәtizhesinde Қazaktyn meml akadem opera zhәne balet teatry operalar mys A Zhubanov pen L Hamidi Abaj M Tolebaev Birzhan Sara men baletterin V V Velikanov Қambar Nazym Үlken teatrdyn sahnasynda kojyp mәskeulik korermenderdin zor kurmetine bolendi 1969 zhyldan kazakstandyk oner sheberi F Mansurov Үlken teatrda dirizherlik etti 1978 zh Almaty kalasyna gastroldik saparmen kelgen Үlken teatrdyn shygarm uzhymy en tandauly operalary men baletterin korsetse al Қazaktyn meml akadem opera zhәne balet teatry Mәskeu kalasyndagy Үlken teatrdyn sahnasynan oz spektaklderin Zhubanov pen Hamidi Abaj Tolebaev Birzhan Sara E G Brusilovskij Dudaraj Ғ A Zhubanova Enlik Kebek A Serkebaev Aksak kulan kojdy Үlken teatrdyn oner sheberleri I K Arhipova I S Kozlovskij A P Ognivcev M M Pliseckaya N D Shpiller t b kazak әriptesterinin sahnalyk oner sheberligine zhogary baga berdi 1924 zhyldan Үlken teatrdyn eki sahnasy negizgi zhәne bolimshesi bar Үlken teatrdyn gimaraty Mәskeu kalasyndagy asa sәuletti salyngan arhit kurylystar katarynan oryn alady Teatr үji 2155 kisilik 5 yarusty korermender zalynan turady Zaldyn uzyndygy songy katardyn kabyrgasynan orkestrge dejin 25 m eni 26 3 m biikt 21 m bolsa sahna portaly 20 5 17 8 m di kurajdy sahnanyn aldyngy zhagynan tүpki kabyrgasyna dejin 23 5 m ge zhetedi Үlken teatrda merekelik saltanatty zhiyndar meml zhәne kogamdyk t b mәdeniet pen oner kүnderine arnalgan әr aluan sharalar okizilip turady Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IX tom