“Үлкен сызба кітабы” — Ресейдің 17 ғасырдың басындағы Үлкен сызба деп аталған тұңғыш мемлекеттік картасының жазбаша сипаттамасы.
"Үлкен сызбаға" сол кезде қазіргі Еуропалық Ресейдің аумағын алып жатқан Мәскеу мемлекеті мен оның оңтүстік көршілері — Түркияның, Қара теңіз жағалауы, , Қазақстанның батыс бөлігі және Хиуа мен Бұхара хандықтары енген. Мұншалықты зор аумақты қамтитын географиялық мағлұматтар Мәскеу мемлекетінің көрші елдермен елшілік және сауда-саттық қарым-қатынастарының пәрменді жүруінің тікелей нәтижесі болды.
Мәскеуде үкімет орындарында жинақталған сызбалар мен жазбалардың негізінде, қызмет бабында пайдалану мақсатындағы карта — "Үлкен сызба" жасалған. Бұл тарихи және географиялық құжат бізге жеткен жоқ. Оның 1627 жылы ескі және жаңа сызбаларға негізделіп жасалған жазбаша түсініктемесі Үлкен сызба кітабы сақталған. Кітап практикалық мақсатта жол сілтейтін анықтамалық ретінде дайындалған. Онда гидрографиялық нысандардың орны және шақырым есебімен арақашықтықтары көрсетілген. Қазақстанға қатысты деректері “Үлкен сызба кітабының” Қазақстанға қатысты деректері Есіл мен Сарысу өзендеріне, Ұлытау мен дейінгі аумақты қамтиды. Осы алқапта 50-ге жуық географиялық атау аталған. Каспий теңізі мен Аралдың арақашықтығы 250 км деп көрсетілген. Сырдария, Жайық, Жем, Ырғыз, Торғай, , Сағыз, Темір, Бұлдырты, тағы басқа өзендер мен басты көлдер аталған. Ұлытау, Қаратау, Мұғалжар тауларының, Нарын, Арал маңы құмдарының орны көрсетілген. Индер көлі мен Елек өзенінің бойында тұз өндірілетіні, Ұлытауда қалайы, өзенінің бойында табиғи бояу кездесетіндігі баяндалған.
Дереккөздер:
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақаланың сәйкес санаты қойылмаған. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Үlken syzba kitaby Resejdin 17 gasyrdyn basyndagy Үlken syzbadep atalgan tungysh memlekettik kartasynyn zhazbasha sipattamasy Үlken syzbaga sol kezde kazirgi Europalyk Resejdin aumagyn alyp zhatkan Mәskeu memleketi men onyn ontүstik korshileri Tүrkiyanyn Қara teniz zhagalauy Қazakstannyn batys boligi zhәne Hiua men Buhara handyktary engen Munshalykty zor aumakty kamtityn geografiyalyk maglumattar Mәskeu memleketinin korshi eldermen elshilik zhәne sauda sattyk karym katynastarynyn pәrmendi zhүruinin tikelej nәtizhesi boldy Mәskeude үkimet oryndarynda zhinaktalgan syzbalar men zhazbalardyn negizinde kyzmet babynda pajdalanu maksatyndagy karta Үlken syzba zhasalgan Bul tarihi zhәne geografiyalyk kuzhat bizge zhetken zhok Onyn 1627 zhyly eski zhәne zhana syzbalarga negizdelip zhasalgan zhazbasha tүsiniktemesi Үlken syzba kitaby saktalgan Kitap praktikalyk maksatta zhol siltejtin anyktamalyk retinde dajyndalgan Onda gidrografiyalyk nysandardyn orny zhәne shakyrym esebimen arakashyktyktary korsetilgen Қazakstanga katysty derekteri Үlken syzba kitabynyn Қazakstanga katysty derekteri Esil men Sarysu ozenderine Ұlytau men dejingi aumakty kamtidy Osy alkapta 50 ge zhuyk geografiyalyk atau atalgan Kaspij tenizi men Araldyn arakashyktygy 250 km dep korsetilgen Syrdariya Zhajyk Zhem Yrgyz Torgaj Sagyz Temir Buldyrty tagy baska ozender men basty kolder atalgan Ұlytau Қaratau Mugalzhar taularynyn Naryn Aral many kumdarynyn orny korsetilgen Inder koli men Elek ozeninin bojynda tuz ondiriletini Ұlytauda kalajy ozeninin bojynda tabigi boyau kezdesetindigi bayandalgan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IX tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn sәjkes sanaty kojylmagan Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet