Қостанай темір кенді алабы

Қостанай темір кенді алабы – Торғай қолатындағы Қостанай облысының солтүстігі мен орталығын алып жатқан темірлі белдем. Қазақстанда барланып, зерттелген темір кендерінің 85%-ы осында шоғырланған. Зерттеу жұмыстары 1946 жылы басталған. Қостанай темір кенді алабында орналасқан кен орындарының жалпы саны 50-ден астам, кен білінімдер – 3.

Геологиялық құрылымы

Кен орны жаратылуына байланысты 4 түрге бөлінеді:

• магматикалық кен орындары (2);
• метасоматикалық (33);
• скарндық стратиформдық жапсарлы метаморфтық белдем (5);
• шөгінді кендер (17).

Кен белдемдегі кен топтары

Кен топтары:

• Қашар темір кен орны
• Сарыбай темір кен орны
• Соколов темір кен орны
• Ломоносов темір кен орны
• Қоржынкөл-Елтай темір кенді торабы,
• Шағыркөл темір кен орны,
• Адай темір кен орны,
• Бенқала темір кен орны,
• Жаңадәуір темір кен орны, т.б.

Бұл аудандардағы темір кендерінің жалпы қоры 17 млрд. тоннадан асады. Кен орындарының көбі және ірілері скарндық (метасоматиттік) түрге жатады. Шөгінді кен орындары аса көп емес. Ондағы кен қоры екі ірі кеніште (Әйет, Лисаковск) шоғырланған. Қазіргі кезде Лисаковск кенішінен “Испат Кармет” комбинатына жылына 1,38 млн. т байытылған концентрат балқытылуға өткізіледі. Бұл кен қоры комбинаты алдағы 53 жылға дейін шикізатпен қамтамасыз ете алады.

Құрамы

Кентастың минералдық құрамы гидрогетитті, гидрогетит-сидерит-лептохлоритті, глауконитті. Кентастағы темірдің мөлшері 35 – 37%, фосфор 0,4%, күкірт – 0,7%. Магмалық кендердің геологиялық қоры 965 млн. тонна, оның 945 млн. тоннасы Қашар тау-кен байыту комбинатына жақын орналасқан Давыдов кенішінде. Давыдов кен орнында темір кентасынан басқа кобальт, никель, мырыш бар.

Дереккөздер

1. Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5
2. "Қазақ энциклопедиясы", VI-том