Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қараған (Caragana) — бұршақ тұқымдасына жататын бұта (ағаш). Шығыс Еуропа мен Азияның далалық, шөлді және таулы аймақтарында (4000 м биіктікке дейін) кездесетін 80-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанда Ақмола, Шығыс Қазақстан, Алматы, Атырау облыстарының өзен алқаптарында, орман шетінде, шөлде, орманды далада, тоғайда, таудың тастақты беткейлерінде өсетін 18 түрі бар. Қараған – топырақ талғамайды, құрғақшылыққа, суыққа төзімді өсімдік. Жиі кездесетіні сары қараған (C. arborescens) мен бұта қарағанның (C. frutex) биіктігі 0,5 – 2 м. Жапырағы қос қауырсын тәрізді, оның сағағы тікенекті болып біткен. Гүлі бір-бірден не шоқтанып гүл сағағында, жапырақ қолтығында орналасқан. Гүл тостағаншасы түтік пішіндес, қапшыққа ұқсайды. Гүлшоғыры сары, кейін қоңыр түсті болады. Жемісі – көп тұқымды бұршақ. Жапырағы мен тұқымында 20,8 – 35,3% протеин, 4,3 – 8,2% май, 12,5 – 16,3% клетчатка бар. Топырақты құнарландырады. Қарағанның сүрегінен құрсау жасайды, жіңішке жас бұтақтарынан себет тоқылады. Мал азықтық, шірнелі, әсемдік өсімдіктер. Сары Қ. – дәрілік өсімдік, оның қайнатылған тұнбасын бас, бауыр ауырғанда, атеросклерозда, гиповитаминоз кезінде ішеді. Ал жапырағынан қайнатылған тұнбасының бактерияны жоятын қасиеті бар.
Қараған өскен жерден шөл ыңысады, өйткені қыста бұл бұталы қопа қар ұстайды. Көктемде топырақ жақсы ылғалданады, жел мен мал аяғы шашқан әр түрлі шөптің тұқымы өніп шығады, ал жазда шөп қарағанның тасасында, соның көлеңкесінде өсіп тұра береді. Жыл өткен сайын бұл жердің топырағы жақсара береді, бұған ешқандай құрғақшылық әсер етпейтін болады. Жиде сияқты бұл да тамырына түйнек байлайды, ондағы бактериялар ауадағы азотты бойына сіңіріп, топырақты құнарландырады. Қараған құрғақшылықтан, аяздан, топырақтың тұздануынан және газдан қорықпайды. Егер оны кесіп алса, тамырынан қайта өніп шығады. Мамыр айында хош иісті сары гүлдері ашылғанда қараған өте әдемі. Бұл кезде ол жақсы бал бергіш болып табылады.
Дереккөздер
- Қазақ Энциклопедиясы
- В.Б. Николаев. Прибалхашье, 1986 жыл "Кітап" полиграфиясы, ИБ №2967
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қaragan Caragana burshak tukymdasyna zhatatyn buta agash Shygys Europa men Aziyanyn dalalyk sholdi zhәne tauly ajmaktarynda 4000 m biiktikke dejin kezdesetin 80 ge zhuyk tүri belgili Қazakstanda Akmola Shygys Қazakstan Almaty Atyrau oblystarynyn ozen alkaptarynda orman shetinde sholde ormandy dalada togajda taudyn tastakty betkejlerinde osetin 18 tүri bar Қaragan topyrak talgamajdy kurgakshylykka suykka tozimdi osimdik Zhii kezdesetini sary karagan C arborescens men buta karagannyn C frutex biiktigi 0 5 2 m Zhapyragy kos kauyrsyn tәrizdi onyn sagagy tikenekti bolyp bitken Gүli bir birden ne shoktanyp gүl sagagynda zhapyrak koltygynda ornalaskan Gүl tostaganshasy tүtik pishindes kapshykka uksajdy Gүlshogyry sary kejin konyr tүsti bolady Zhemisi kop tukymdy burshak Zhapyragy men tukymynda 20 8 35 3 protein 4 3 8 2 maj 12 5 16 3 kletchatka bar Topyrakty kunarlandyrady Қaragannyn sүreginen kursau zhasajdy zhinishke zhas butaktarynan sebet tokylady Mal azyktyk shirneli әsemdik osimdikter Sary Қ dәrilik osimdik onyn kajnatylgan tunbasyn bas bauyr auyrganda aterosklerozda gipovitaminoz kezinde ishedi Al zhapyragynan kajnatylgan tunbasynyn bakteriyany zhoyatyn kasieti bar Қaragan agashy Қaragan osken zherden shol ynysady ojtkeni kysta bul butaly kopa kar ustajdy Koktemde topyrak zhaksy ylgaldanady zhel men mal ayagy shashkan әr tүrli shoptin tukymy onip shygady al zhazda shop karagannyn tasasynda sonyn kolenkesinde osip tura beredi Zhyl otken sajyn bul zherdin topyragy zhaksara beredi bugan eshkandaj kurgakshylyk әser etpejtin bolady Zhide siyakty bul da tamyryna tүjnek bajlajdy ondagy bakteriyalar auadagy azotty bojyna sinirip topyrakty kunarlandyrady Қaragan kurgakshylyktan ayazdan topyraktyn tuzdanuynan zhәne gazdan korykpajdy Eger ony kesip alsa tamyrynan kajta onip shygady Mamyr ajynda hosh iisti sary gүlderi ashylganda karagan ote әdemi Bul kezde ol zhaksy bal bergish bolyp tabylady DerekkozderҚazak Enciklopediyasy V B Nikolaev Pribalhashe 1986 zhyl Kitap poligrafiyasy IB 2967