Қазалы — Қызылорда облысы Қазалы ауданындағы қала (1867 жылдан), Қазалы қалалық әкімдігі орталығы.
Қала | |
Қазалы | |
Әкімшілігі | |
---|---|
Ел | |
Облысы | |
Ауданы | |
Ауылдық округі | |
Тарихы мен географиясы | |
Координаттары | 45°45′52″ с. е. 62°06′00″ ш. б. / 45.76444° с. е. 62.10000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 45°45′52″ с. е. 62°06′00″ ш. б. / 45.76444° с. е. 62.10000° ш. б. (G) (O) (Я) |
Құрылған уақыты | 1853 |
Қала статусы | 1867 |
Уақыт белдеуі | UTC+5:00 |
Тұрғындары | |
Тұрғыны | 7 428 адам (2023) |
Сандық идентификаторлары | |
Автомобиль коды | 11 |
Қазалы шекарасы | |
Ортаққордағы санаты: Қазалы |
Географиялық орны
Аудан орталығы – Әйтеке би кентінен оңтүстікке қарай 12 км жерде, Сырдарияның оң жағалауында орналасқан.
Халқы
Тарихы
Кейбір деректер бойынша елді мекен аты «қаза» деп аталатын балық аулау жабдығы атынан шыққан болса, басқа деректер бойынша, мұнда әділ қазылығымен халыққа жаққан бір адамға байланысты «Қазы» атанып, кейін «Қазалы» болып өзгерген дейді. Ал енді бір аңызда, ертеде осы өлкеде шалқыған көл болған. Көл беті жүзген аққу мен қаздан көрінбейді екен. Осыған байланысты «Қаз елі» атанған дейді. 1853 жылы күзде мұнда Ресей әскері бекініс салды. 1867 жылы қала мәртебесін алғанша №1 форт аталды. Арал флотының негізгі айлағы Қазалыда орналасты.
Географиясы
Климаты
Казалинск ауа райы | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Көрсеткіш | Қаң | Ақп | Нау | Сәу | Мам | Мау | Шіл | Там | Қыр | Қаз | Қар | Жел | |
Абсолюттық максимум, °C | 10,4 | 19,3 | 31,0 | 34,9 | 40,3 | 42,3 | 43,7 | 43,4 | 41,0 | 34,1 | 26,3 | 13,1 | |
Орташа максимум, °C | −4,9 | −3 | 6,5 | 19,0 | 26,5 | 32,1 | 33,7 | 31,9 | 25,2 | 16,0 | 5,4 | −2,1 | |
Орташа температура, °C | −8,9 | −7,7 | 1,1 | 12,3 | 19,5 | 24,9 | 26,7 | 24,6 | 17,7 | 9,3 | 0,8 | −6 | |
Орташа минимум, °C | −12,9 | −12,4 | −4,2 | 5,5 | 12,4 | 17,8 | 19,6 | 17,3 | 10,2 | 2,6 | −3,8 | −10 | |
Абсолюттық минимум, °C | −34,2 | −34,7 | −24,9 | −8,2 | −1,7 | 6,0 | 9,5 | 5,6 | −3,2 | −13,4 | −26,9 | −31,2 | |
Дерекнама: Қазалы ауа райы мен климаты |
Инфақұрылымы
Қалада базар, аурухана, мектеп ашылды. 1917 жылы Қазан төңкерісіне дейін Қазалы Сырдария уезінің, 1958 жылға дейін Қазалы әкімшілік ауданының орталығы болды. Қаладағы бұрынғы аудандық ауыл шаруашылық техника бірлестігі, кірпіш зауыты, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, т.б. кәсіпорындар 1995 жылдан кейін жекешелендіріліп, «Қазалыжөндеу» ЖШС, «Қазалымұнай» АҚ, «Қазалыастық» ЖШС, т.б. болып қайта құрылды. Қалада жалпы білім беретін 3 мектеп, 1 клуб, 1 балабақша, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 2 кітапхана, 1 мәдениет үйі, Ғ.Мұратбаевтың мұражайы, 3 спортзал, 1 театр 1 аурухана, 1 мешіт, т.б. мекемелер бар (2003). Қалаға таяу Сырдария жағасында тұрғындар демалып, серуендейтін бақ егілген.
Дереккөздер
- Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
- Қазақ энциклопедиясы
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қazaly Қyzylorda oblysy Қazaly audanyndagy kala 1867 zhyldan Қazaly kalalyk әkimdigi ortalygy ҚalaҚazalyӘkimshiligiEl Қazakstan ҚazakstanOblysyҚyzylordaAudanyҚazalyAuyldyk okrugiҚazalyTarihy men geografiyasyKoordinattary45 45 52 s e 62 06 00 sh b 45 76444 s e 62 10000 sh b 45 76444 62 10000 G O Ya Koordinattar 45 45 52 s e 62 06 00 sh b 45 76444 s e 62 10000 sh b 45 76444 62 10000 G O Ya Қurylgan uakyty1853Қala statusy1867Uakyt beldeuiUTC 5 00TurgyndaryTurgyny7 428 adam 2023 Sandyk identifikatorlaryAvtomobil kody11Қazaly ҚazalyҚazaly shekarasyOrtakkordagy sanaty ҚazalyGeografiyalyk ornyAudan ortalygy Әjteke bi kentinen ontүstikke karaj 12 km zherde Syrdariyanyn on zhagalauynda ornalaskan Halky7 7 adam 1999 7 3 adam 2009 7138 adam 2010 6820 adam 2016 TarihyKejbir derekter bojynsha eldi meken aty kaza dep atalatyn balyk aulau zhabdygy atynan shykkan bolsa baska derekter bojynsha munda әdil kazylygymen halykka zhakkan bir adamga bajlanysty Қazy atanyp kejin Қazaly bolyp ozgergen dejdi Al endi bir anyzda ertede osy olkede shalkygan kol bolgan Kol beti zhүzgen akku men kazdan korinbejdi eken Osygan bajlanysty Қaz eli atangan dejdi 1853 zhyly kүzde munda Resej әskeri bekinis saldy 1867 zhyly kala mәrtebesin algansha 1 fort ataldy Aral flotynyn negizgi ajlagy Қazalyda ornalasty GeografiyasyKlimaty Kazalinsk aua rajyKorsetkish Қan Akp Nau Sәu Mam Mau Shil Tam Қyr Қaz Қar ZhelAbsolyuttyk maksimum C 10 4 19 3 31 0 34 9 40 3 42 3 43 7 43 4 41 0 34 1 26 3 13 1Ortasha maksimum C 4 9 3 6 5 19 0 26 5 32 1 33 7 31 9 25 2 16 0 5 4 2 1Ortasha temperatura C 8 9 7 7 1 1 12 3 19 5 24 9 26 7 24 6 17 7 9 3 0 8 6Ortasha minimum C 12 9 12 4 4 2 5 5 12 4 17 8 19 6 17 3 10 2 2 6 3 8 10Absolyuttyk minimum C 34 2 34 7 24 9 8 2 1 7 6 0 9 5 5 6 3 2 13 4 26 9 31 2Dereknama Қazaly aua rajy men klimatyInfakurylymyҚalada bazar auruhana mektep ashyldy 1917 zhyly Қazan tonkerisine dejin Қazaly Syrdariya uezinin 1958 zhylga dejin Қazaly әkimshilik audanynyn ortalygy boldy Қaladagy buryngy audandyk auyl sharuashylyk tehnika birlestigi kirpish zauyty turmys kazhetin oteu kombinaty t b kәsiporyndar 1995 zhyldan kejin zhekeshelendirilip Қazalyzhondeu ZhShS Қazalymunaj AҚ Қazalyastyk ZhShS t b bolyp kajta kuryldy Қalada zhalpy bilim beretin 3 mektep 1 klub 1 balabaksha 1 kәsiptik tehnikalyk mektep 2 kitaphana 1 mәdeniet үji Ғ Muratbaevtyn murazhajy 3 sportzal 1 teatr 1 auruhana 1 meshit t b mekemeler bar 2003 Қalaga tayau Syrdariya zhagasynda turgyndar demalyp seruendejtin bak egilgen DerekkozderҚazakstan Respublikasy halkynyn zhynysy zhәne zhergilikti zherdin tipine karaj sany 2023 zhylgy 1 kantarga Қazak enciklopediyasy