Яков III (шотл. Seumas III, ағылш. James III; 10 шілде 1451—11 маусым 1488) — Стюарттар әулетінен шыққан Шотландия королі (1460—1488), Яков II-нің ұлы.
Яков III шотл. Seumas III Alba ағылш. James III of Scotland | |||
Лауазымы | |||
---|---|---|---|
| |||
3 тамыз 1460 — 11 маусым 1488 | |||
Тәж кигізу жорасы | 10 тамыз 1460 | ||
Регент | (1460-63) (1463-66) Роберт Бойд (1466-69) | ||
Ізашары | Яков II Шотландық | ||
Ізбасары | Яков IV Шотландық | ||
Өмірбаяны | |||
Діні | Католицизм | ||
Дүниеге келуі | 10 шілде 1451 Стерлинг қамалы немесе | ||
Қайтыс болуы | 11 маусым 1488 (36 жас) Стерлинг, Шотландия | ||
Династия | Стюарттар | ||
Әкесі | Яков II | ||
Анасы | |||
Жұбайы | |||
Балалары | Яков IV Джеймс Стюарт, Росса герцогы Джон Стюарт, Мар графы | ||
Марапаттары | |||
өңдеу |
Жас кезі
Яков III Шотландия королі Яков II мен ұлы. 1460 жылы 3 тамызда әкесі күтпеген жерден қайтыс болғаннан кейін, Яков III кішкентай болғандықтан регенттік кеңесті басқаруға тағайындады. Алайда корольдің анасы, Мария патшайым, кең жер иелігіне сеніп, саясатта басым рөлге үміткер болды. Нәтижесінде елде - регенттік кеңестің «кәрі лордтар» және патшайымның «жас лордтар» деген екі билік орталықтары құрылды.
Епископ Кеннеди мен Гелдерндік Мария арасындағы қақтығыс, әсіресе, сол кезде Алқызыл мен Ақ раушан соғысы жүріп жатқан Англиядағы оқиғаларға байланысты олардың саясатында айқын байқалды. 1461 жылы Ланкастердің жетекшілері Шотландияға қашып келді: , король Генрих VI және . Шотландықтардың қолдауы үшін олар Шотландияға Берикті - кейін ағылшындар ұстап отырған соңғы бекіністі берді. Алайда, шотланд және ланкастер әскерлерінің бірлескен іс-әрекеттері (1461 жылы Карлайлды қоршау, 1463 жылы қоршау) нәтиже бермеді, ал 1463 жылдың соңында Ланкастерлер Шотландиядан кетіп қалды.
Мария қайтыс болғаннан кейін елдегі барлық билік епископ Кеннедидің қолында шоғырланды. Көреген және нәтижелі саясаткер 1564 жылы Англиямен бірге 15 жыл бойы бейбіт келісімшартқа қол жеткізе алды және 1462 жылы Англиямен Шотландияны бөлу туралы одақ құрған ол патшалық билікті елдің батыс бөлігіндегі кельттік сепаратистерінің көшбасшысы бағындырды.
Оркней мен Шетланд аралдарының қосылуы
25 мамырда 1465 жылы епископ Кеннедидің қайтыс болуы елді беделді көшбасшыдан айырды. Бұнымен елдегі билікті басып алып, жас патшаны бақылауында ұстаған, пайдаланды. Бойдтың ұлы, , Яков III-нің апайы Марияға үйленіп, 1-ші атанды.
Алайда Бойдтар өздерін байытуымен қатар, сыртқы саясатта үлкен жетістікке қол жеткізді: 1468 жылдың 8 қыркүйегінде Даниямен шарт жасалды, оған сәйкес Король Яков III әйелдікке королі жалғыз қызын алды, ал жасау ретінде Дания 1266 жылғы сәйкес Гебрид үшін төлемдерден бас тартты және Оркней және Шетланд аралдарын Шотландияға берді. 1469 жылы 10 шілдеде Яков III мен тойлары өтті. Көп ұзамай аралдардағы құқықтарынан бас тартты, осылайша Оркней мен Шетланд аралдары 1472 жылдың 20 ақпанында Шотландия королінің иелігіне өтті.
Патшаның некеге тұруы туралы келіссөздер аяқталуы Бойдтардың биліктен кетумен қатар болды: король Яков III он жеті жасқа толып, қамқорлықтан құтылуға асықты. Бойд лорды, Роберт пен Арран графы, Томас елден қашуға мәжбүр болды.
Ішкі саясат
Экономикалық және әкімшілік шаралар
Яков III кезеңінде елдің қаржылық жағдайы тұрақты болды. Қазынаға кеденнен түсетін төлемдер төмендеді, бірақ ол бюджет кірісінің үштен екі бөлігін құрайтын корольдік доменнің кірістерімен өтелді. Бұл өсім жерді пайдалану тиімділігінің артуымен емес, патшаның жаңа жерлерді қосуының арқасында өсті (1472 жылы Оркней мен Шетланд аралдары, 1476 жылы графтығы, 1487 жылы пен ). Яков III билігінің ерекшелігі патшаның жерді жиі тәркілеу және оны жақындарының пайдасына қарай қайта бөлу болды. Осы кезеңде Шотландияда ақшаның жетіспеушілігі байқалды, бұл патшаны танымал емес шаралар қабылдауға мәжбүрледі: мыс тыйындарды айналымға енгізу.
Яков III кезінде парламент шақыру іс жүзінде жыл сайын болатын болды. Парламент елде тәртіп орнату, сот жүйесін оңтайландыру, ақша айналымын қалыпқа келтіру және сауданы ынталандыру деген мәселелерді өз қамқорлығына алды. Корольдің өзі өзгерістерді жүзеге асырылуындағы сәйкессіздіктермен ерекшеленді, бұл басқарудың тиімділігіне айтарлықтай әсер етті және шотландтық барондардың наразылығын тудырды.
Шіркеу саясаты
Яков I-нің үлгісіне еліктей отырып, Яков III Папаның шотланд шіркеуінде лауазымдарды тағайындаудағы әсерін шектеу саясатын жалғастырды. Жауап ретінде, 1472 жылдың 13 тамызында, Папа Шотландияның шіркеу әкімшілігін толығымен қайта ұйымдастырды: Сент-Эндрюс епископы архиепископтық мәртебеге көтеріліп, барлық шотланд шіркеу мекемелері оған бағындырылды. Яков III-нің пікірін есепке алмай шіркеуді қайта құру, патшаның наразылығын тудырды. Бірінші шотланд архиепископты патшамен немесе елдің епископымен танылмай, оқшауланғаннан кейін, көп ұзамай ақыл-есінен айырылды. Рим папасы Яков III-нің Сент-Эндрюс архиепископын өзі тағайындау туралы өтінішін алғаннан кейін ғана Шотландиядағы шіркеуде бейбітшілік орнатылды. Яков III-нің Рим папасымен нәтижелі күресі патшаның шіркеу тағайындауларына қатысты беделін күшейте түсті.
Аралдар лордын бағындыру
Шотландияның таулы аймақтарындағы патшалық билікті енгізу саясатын жалғастыра отырып, Яков III 1475 жылы Аралдардың лорды және Росса графы, елдің кельтті бөлігінің көшбасшысы қарсы шабуылды бастады. Макдональдпен ағылшындармен келіссөздер туралы ақпаратқа сүйене отырып, Яков III оны мемлекеттік опасыздық жасады деп айыптады және мүлкін тәркілеумен қорқытты. Осы уақытта таулы кландар мен ұлы қиындықтарды бастан өткеріп жатқан Аралдар лорды, мойынсұнуға мәжбүр болды: ол 1476 жылы 15 шілдеде Росс пен графтығын Яков III-ге беріп, корольдің билігін мойындады. Аралдар лордының бағынуы азаматтық соғысына жол бермеді және корольдік билік үшін елдің кельттік аймақтарын уысында ұстауға жол ашты.
Барондармен қақтығыс
1470 жылдардың аяғына таман патша мен оның бауырлары - Александр, Олбани герцогы мен Джон, Мара графы арасындағы қарсылық күшейді. Өзгеше талғамымен, музыкаға деген сүйіспеншілігімен және зергерлік бұйымдарды жинаумен, күдікті және дәйексіздігімен ерекшеленетін Яков III, бірте-бірте өзінің кіші інілеріне көбірек көңіл аудара бастаған шотланд барондардың ішінде ерекше көзге түсті. Замандастарының көзінше, мистицизмге бейім патша жақын туыстарының қолынан өледі деп болжанған. Бауыры жазасын тарттырған Англия королі ісіне қарап, 1479 жылы Яков III бауырларын дуагерлікпен айыптады. Патшаның бұйрығымен Мара графы өлтірілді, ал Олбани герцогы қашып кетті. Алайда, Шотландия парламенті Олбанидің мемлекеттік опасыздығын мойындаудан және оның жерін тәркілеуден бас тартты, бұл барондардың патшаға ашық қарсыласуға дайын екенін көрсетті.
Сыртқы саясат
Яков III билік еткен кезде сыртқы саяси жағдай әдетте жайлы болды: Шотландия Берикті алған соң Англия жеріне талаптары болмады, ал Алқызыл мен Ақ раушан соғысының салдары ағылшын короліне Шотландияға қарсы агрессиялық саясат жүргізуге мүмкіндік бермеді. Бұл екі британдық мемлекеттердің жақындасуына ықпал етті. 26 қазан 1474 жылы Шотландия королі ұлы, екі жасар ханзада Яков пен Англия королі қызы бес жасар неке құру туралы келісім жасалды.
Франциямен одақ әсер етіп тұрды, бірақ Францияда билігі кезінде қатынастар салқын күйде қалды. Тек 1484 жылы таққа келгеннен кейін ғана франко-шотландық одақ туралы шарт қайта басталды.
Авантюризмге бейім король Яков III алыс әулеттік құқықтары бар аймақтарға әскери экспедициялар ұйымдастыруға тырысты: Бретань, , . Тек парламенттің қарсыластарының арқасында бұл жобалар іске асырылмады.
Жауынгер шотландтық барондардың наразылығына қарамастан, патша Англиямен жақындасу саясатын жалғастырды. 1479 жылы тағы бір ағылшын-шотландтық неке келісімі жасалды: Яков III-нің қарындасы Маргарита Англия королі-нің туысы Риверс графы, Энтони Вудвиллге тұрмысқа шығу керек болған. Алайда, көп ұзамай Маргаританың жүкті екендігі анықталды. Бұл жанжалды Шотландиямен келіссөздерді бұзып, 1480 жылы ағылшын флотын шотландтық порттарды ойрандауға жіберген Эдуард IV пайдаланды. Яков III-ның жауабы тиімсіз болды. 1481 жылы бастаған ағылшын әскері Берикті қоршауға алды. Яков III әскерилендірілген жасақты жұмылдыруды жариялауға мәжбүр болды.
Лодерлік бүлік
1482 жылы ақсүйек жасақтарын әскерге шақыруды патшаның ішкі саясатының тиімсіздігіне, барондарды әкімшілікке араласудан алшақтату, фавориттерінің озбырлықпен жоғарғы билік органдарын иемдену және ең бастысы, жер меншіктегі кепілдіктердің жоқтығына қанағаттанбаған шотланд магнаттары пайдаланып қалды. бастамасымен Лодерде жиналған шотландтық барондар патшаның фавориттерін ұстап, жазалады. Яков III-нің өзі көтерілісшілердің бірі - бауыры Атолл графының бақылауымен Эдинбург қамалына барды. Жасақ таратылды.
Лодерлік бұлікпен ағылшындар дереу пайдаланды: олардың әскері Эдинбургке келді. Ағылшын әскерімен бірге Шотландияның патшасын құлатуды жоспарлаған Олбани герцогы да оралды. Ол роялистермен келісіп, елдегі билікті басып алды: Лодерлік бүліктің басшылары конструктивті бағдарламаны ұсына алмады, көп ұзамай олар биліктен ығыстырылды. Атолл графы патшаны Олбани герцогына тапсырды. Сонымен қатар, 2482 жылдың 24 тамызында Берикті мәңгілікке Англияның құрамына енгізді.
Өз билігін нығайтуға тырысқан Олбани герцогы парламентті шақырды, бірақ парламент мүшелері патшаны қолдады. Біртіндеп, Яков III барондардың уысынан шығып, Олбаниге ағылшын патшасымен келіссөз жүргізуді деп айыптап, 1483 жылдың наурызында оны биліктен шеттетті. Олбани герцогы қайтадан елден қашуға мәжбүр болды.
Ханзада Яковтың көтерілісі мен патшаның өлімі
Лодерлік бүлік пен Олбани герцогының таққа талаптары, Яков III-ні көтеріліс басылғаннан кейін өз саясатын түбегейлі өзгертуге мәжбүрлемеді. Тек бастаған роялистердің бір бөлігі ғана ел үкіметіне қатысуға рұқсат етілді. Англиямен одақ қайта жанданды: шотландтық жасақтар 1485 жылы ағылшын тағын басып алуда қолдау көрсетті. барондар, бітімге қарамастан, ағылшындардың жерін тонауларын қоймады. Яков III барондарға қатал түрде қысым көрсетті, бірақ бұл қарсылықты күшейтті.
Бұл жолы наразылық тудырғандарды патшаның үлкен ұлы 15 жасар Ротсей герцогы, Яков бастады. Патша мен ханзада арасындағы қақтығыс кезінде Яков III-нің жағында солтүстік Шотландияның магнаты мен биік таулардағылардың көбісі болды, ал ханзаданы елдің оңтүстігіндегі барондар қолдады. 1488 жылы 11 маусымда Сочиберн түбіндегі шайқаста корольдік әскер ханзаданың әскерімен талқандалды. Ұрыстың басында шайқас алаңынан қашып кеткен Яков III атынан құлап, белгісіз бір рыцармен ұсталып, семсермен шаншылды.
Тұрақты аңыздар, XVI ғасырдың жазушыларының өте сенімді емес дәлелдеріне негізделген құжаттарда, Яков III шайқастан кейін, Бэннокбёрнге жақын Милтаунде өлтірілді делінеді. Бұл пікірді қолдайтын замандастардың ешқандай дәлелдері жоқ, бірақ кейінірек Вальтер Скоттың қайталанған аңызында, қылмыскер патшаға жақындау үшін діни қызметкер ретінде киінген делінеді.
Патшаның басқа қателіктері болса да, Яков 1482 және 1488 жылдардағы әскери жанжалдарға қатысқанын және құрлыққа әскерді қондыруға арналған утопиялық жобаларын ескере отырып, оның қорқақ емес екендігіне көз жеткізуге болады. Сірә, ол шайқас қызып тұрғанда қаза тапты. Яков III Камбускеннет аббаттығында әйелімен бірге жерленген.
Неке мен балалары
Әдебиет
- Donaldson, G. Scottish Kings, 1967
- Nicholson, R. Scotland: the Later Middle Ages, 1974
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Yakov III shotl Seumas III agylsh James III 10 shilde 1451 11 mausym 1488 Styuarttar әuletinen shykkan Shotlandiya koroli 1460 1488 Yakov II nin uly Yakov III shotl Seumas III Alba agylsh James III of ScotlandLauazymyTu Shotlandiya koroli3 tamyz 1460 11 mausym 1488Tәzh kigizu zhorasy 10 tamyz 1460Regent 1460 63 1463 66 Robert Bojd 1466 69 Izashary Yakov II ShotlandykIzbasary Yakov IV ShotlandykӨmirbayanyDini KatolicizmDүniege kelui 10 shilde 1451 1451 07 10 Sterling kamaly nemeseҚajtys boluy 11 mausym 1488 1488 06 11 36 zhas Sterling ShotlandiyaDinastiya StyuarttarӘkesi Yakov IIAnasyZhubajyBalalary Yakov IV Dzhejms Styuart Rossa gercogy Dzhon Styuart Mar grafyMarapattaryondeu Zhas keziYakov III Shotlandiya koroli Yakov II men uly 1460 zhyly 3 tamyzda әkesi kүtpegen zherden kajtys bolgannan kejin Yakov III kishkentaj bolgandyktan regenttik kenesti baskaruga tagajyndady Alajda koroldin anasy Mariya patshajym ken zher ieligine senip sayasatta basym rolge үmitker boldy Nәtizhesinde elde regenttik kenestin kәri lordtar zhәne patshajymnyn zhas lordtar degen eki bilik ortalyktary kuryldy Episkop Kennedi men Gelderndik Mariya arasyndagy kaktygys әsirese sol kezde Alkyzyl men Ak raushan sogysy zhүrip zhatkan Angliyadagy okigalarga bajlanysty olardyn sayasatynda ajkyn bajkaldy 1461 zhyly Lankasterdin zhetekshileri Shotlandiyaga kashyp keldi korol Genrih VI zhәne Shotlandyktardyn koldauy үshin olar Shotlandiyaga Berikti kejin agylshyndar ustap otyrgan songy bekinisti berdi Alajda shotland zhәne lankaster әskerlerinin birlesken is әreketteri 1461 zhyly Karlajldy korshau 1463 zhyly korshau nәtizhe bermedi al 1463 zhyldyn sonynda Lankasterler Shotlandiyadan ketip kaldy Mariya kajtys bolgannan kejin eldegi barlyk bilik episkop Kennedidin kolynda shogyrlandy Koregen zhәne nәtizheli sayasatker 1564 zhyly Angliyamen birge 15 zhyl bojy bejbit kelisimshartka kol zhetkize aldy zhәne 1462 zhyly Angliyamen Shotlandiyany bolu turaly odak kurgan ol patshalyk bilikti eldin batys boligindegi kelttik separatisterinin koshbasshysy bagyndyrdy Orknej men Shetland araldarynyn kosyluy25 mamyrda 1465 zhyly episkop Kennedidin kajtys boluy eldi bedeldi koshbasshydan ajyrdy Bunymen eldegi bilikti basyp alyp zhas patshany bakylauynda ustagan pajdalandy Bojdtyn uly Yakov III nin apajy Mariyaga үjlenip 1 shi atandy Alajda Bojdtar ozderin bajytuymen katar syrtky sayasatta үlken zhetistikke kol zhetkizdi 1468 zhyldyn 8 kyrkүjeginde Daniyamen shart zhasaldy ogan sәjkes Korol Yakov III әjeldikke koroli zhalgyz kyzyn aldy al zhasau retinde Daniya 1266 zhylgy sәjkes Gebrid үshin tolemderden bas tartty zhәne Orknej zhәne Shetland araldaryn Shotlandiyaga berdi 1469 zhyly 10 shildede Yakov III men tojlary otti Kop uzamaj araldardagy kukyktarynan bas tartty osylajsha Orknej men Shetland araldary 1472 zhyldyn 20 akpanynda Shotlandiya korolinin ieligine otti Patshanyn nekege turuy turaly kelissozder ayaktaluy Bojdtardyn bilikten ketumen katar boldy korol Yakov III on zheti zhaska tolyp kamkorlyktan kutyluga asykty Bojd lordy Robert pen Arran grafy Tomas elden kashuga mәzhbүr boldy Ishki sayasatEkonomikalyk zhәne әkimshilik sharalar Yakov III kezeninde eldin karzhylyk zhagdajy turakty boldy Қazynaga kedennen tүsetin tolemder tomendedi birak ol byudzhet kirisinin үshten eki boligin kurajtyn koroldik domennin kiristerimen oteldi Bul osim zherdi pajdalanu tiimdiliginin artuymen emes patshanyn zhana zherlerdi kosuynyn arkasynda osti 1472 zhyly Orknej men Shetland araldary 1476 zhyly graftygy 1487 zhyly pen Yakov III biliginin ereksheligi patshanyn zherdi zhii tәrkileu zhәne ony zhakyndarynyn pajdasyna karaj kajta bolu boldy Osy kezende Shotlandiyada akshanyn zhetispeushiligi bajkaldy bul patshany tanymal emes sharalar kabyldauga mәzhbүrledi mys tyjyndardy ajnalymga engizu Yakov III kezinde parlament shakyru is zhүzinde zhyl sajyn bolatyn boldy Parlament elde tәrtip ornatu sot zhүjesin ontajlandyru aksha ajnalymyn kalypka keltiru zhәne saudany yntalandyru degen mәselelerdi oz kamkorlygyna aldy Koroldin ozi ozgeristerdi zhүzege asyryluyndagy sәjkessizdiktermen erekshelendi bul baskarudyn tiimdiligine ajtarlyktaj әser etti zhәne shotlandtyk barondardyn narazylygyn tudyrdy Shirkeu sayasaty Yakov I nin үlgisine eliktej otyryp Yakov III Papanyn shotland shirkeuinde lauazymdardy tagajyndaudagy әserin shekteu sayasatyn zhalgastyrdy Zhauap retinde 1472 zhyldyn 13 tamyzynda Papa Shotlandiyanyn shirkeu әkimshiligin tolygymen kajta ujymdastyrdy Sent Endryus episkopy arhiepiskoptyk mәrtebege koterilip barlyk shotland shirkeu mekemeleri ogan bagyndyryldy Yakov III nin pikirin esepke almaj shirkeudi kajta kuru patshanyn narazylygyn tudyrdy Birinshi shotland arhiepiskopty patshamen nemese eldin episkopymen tanylmaj okshaulangannan kejin kop uzamaj akyl esinen ajyryldy Rim papasy Yakov III nin Sent Endryus arhiepiskopyn ozi tagajyndau turaly otinishin algannan kejin gana Shotlandiyadagy shirkeude bejbitshilik ornatyldy Yakov III nin Rim papasymen nәtizheli kүresi patshanyn shirkeu tagajyndaularyna katysty bedelin kүshejte tүsti Araldar lordyn bagyndyru Shotlandiyanyn tauly ajmaktaryndagy patshalyk bilikti engizu sayasatyn zhalgastyra otyryp Yakov III 1475 zhyly Araldardyn lordy zhәne Rossa grafy eldin keltti boliginin koshbasshysy karsy shabuyldy bastady Makdonaldpen agylshyndarmen kelissozder turaly akparatka sүjene otyryp Yakov III ony memlekettik opasyzdyk zhasady dep ajyptady zhәne mүlkin tәrkileumen korkytty Osy uakytta tauly klandar men uly kiyndyktardy bastan otkerip zhatkan Araldar lordy mojynsunuga mәzhbүr boldy ol 1476 zhyly 15 shildede Ross pen graftygyn Yakov III ge berip koroldin biligin mojyndady Araldar lordynyn bagynuy azamattyk sogysyna zhol bermedi zhәne koroldik bilik үshin eldin kelttik ajmaktaryn uysynda ustauga zhol ashty Barondarmen kaktygys 1470 zhyldardyn ayagyna taman patsha men onyn bauyrlary Aleksandr Olbani gercogy men Dzhon Mara grafy arasyndagy karsylyk kүshejdi Өzgeshe talgamymen muzykaga degen sүjispenshiligimen zhәne zergerlik bujymdardy zhinaumen kүdikti zhәne dәjeksizdigimen erekshelenetin Yakov III birte birte ozinin kishi inilerine kobirek konil audara bastagan shotland barondardyn ishinde erekshe kozge tүsti Zamandastarynyn kozinshe misticizmge bejim patsha zhakyn tuystarynyn kolynan oledi dep bolzhangan Bauyry zhazasyn tarttyrgan Angliya koroli isine karap 1479 zhyly Yakov III bauyrlaryn duagerlikpen ajyptady Patshanyn bujrygymen Mara grafy oltirildi al Olbani gercogy kashyp ketti Alajda Shotlandiya parlamenti Olbanidin memlekettik opasyzdygyn mojyndaudan zhәne onyn zherin tәrkileuden bas tartty bul barondardyn patshaga ashyk karsylasuga dajyn ekenin korsetti Syrtky sayasatYakov III bilik etken kezde syrtky sayasi zhagdaj әdette zhajly boldy Shotlandiya Berikti algan son Angliya zherine talaptary bolmady al Alkyzyl men Ak raushan sogysynyn saldary agylshyn koroline Shotlandiyaga karsy agressiyalyk sayasat zhүrgizuge mүmkindik bermedi Bul eki britandyk memleketterdin zhakyndasuyna ykpal etti 26 kazan 1474 zhyly Shotlandiya koroli uly eki zhasar hanzada Yakov pen Angliya koroli kyzy bes zhasar neke kuru turaly kelisim zhasaldy Franciyamen odak әser etip turdy birak Franciyada biligi kezinde katynastar salkyn kүjde kaldy Tek 1484 zhyly takka kelgennen kejin gana franko shotlandyk odak turaly shart kajta bastaldy Avantyurizmge bejim korol Yakov III alys әulettik kukyktary bar ajmaktarga әskeri ekspediciyalar ujymdastyruga tyrysty Bretan Tek parlamenttin karsylastarynyn arkasynda bul zhobalar iske asyrylmady Zhauynger shotlandtyk barondardyn narazylygyna karamastan patsha Angliyamen zhakyndasu sayasatyn zhalgastyrdy 1479 zhyly tagy bir agylshyn shotlandtyk neke kelisimi zhasaldy Yakov III nin karyndasy Margarita Angliya koroli nin tuysy Rivers grafy Entoni Vudvillge turmyska shygu kerek bolgan Alajda kop uzamaj Margaritanyn zhүkti ekendigi anyktaldy Bul zhanzhaldy Shotlandiyamen kelissozderdi buzyp 1480 zhyly agylshyn flotyn shotlandtyk porttardy ojrandauga zhibergen Eduard IV pajdalandy Yakov III nyn zhauaby tiimsiz boldy 1481 zhyly bastagan agylshyn әskeri Berikti korshauga aldy Yakov III әskerilendirilgen zhasakty zhumyldyrudy zhariyalauga mәzhbүr boldy Loderlik bүlik1482 zhyly aksүjek zhasaktaryn әskerge shakyrudy patshanyn ishki sayasatynyn tiimsizdigine barondardy әkimshilikke aralasudan alshaktatu favoritterinin ozbyrlykpen zhogargy bilik organdaryn iemdenu zhәne en bastysy zher menshiktegi kepildikterdin zhoktygyna kanagattanbagan shotland magnattary pajdalanyp kaldy bastamasymen Loderde zhinalgan shotlandtyk barondar patshanyn favoritterin ustap zhazalady Yakov III nin ozi koterilisshilerdin biri bauyry Atoll grafynyn bakylauymen Edinburg kamalyna bardy Zhasak taratyldy Loderlik bulikpen agylshyndar dereu pajdalandy olardyn әskeri Edinburgke keldi Agylshyn әskerimen birge Shotlandiyanyn patshasyn kulatudy zhosparlagan Olbani gercogy da oraldy Ol royalistermen kelisip eldegi bilikti basyp aldy Loderlik bүliktin basshylary konstruktivti bagdarlamany usyna almady kop uzamaj olar bilikten ygystyryldy Atoll grafy patshany Olbani gercogyna tapsyrdy Sonymen katar 2482 zhyldyn 24 tamyzynda Berikti mәngilikke Angliyanyn kuramyna engizdi Өz biligin nygajtuga tyryskan Olbani gercogy parlamentti shakyrdy birak parlament mүsheleri patshany koldady Birtindep Yakov III barondardyn uysynan shygyp Olbanige agylshyn patshasymen kelissoz zhүrgizudi dep ajyptap 1483 zhyldyn nauryzynda ony bilikten shettetti Olbani gercogy kajtadan elden kashuga mәzhbүr boldy Hanzada Yakovtyn koterilisi men patshanyn olimiLoderlik bүlik pen Olbani gercogynyn takka talaptary Yakov III ni koterilis basylgannan kejin oz sayasatyn tүbegejli ozgertuge mәzhbүrlemedi Tek bastagan royalisterdin bir boligi gana el үkimetine katysuga ruksat etildi Angliyamen odak kajta zhandandy shotlandtyk zhasaktar 1485 zhyly agylshyn tagyn basyp aluda koldau korsetti barondar bitimge karamastan agylshyndardyn zherin tonaularyn kojmady Yakov III barondarga katal tүrde kysym korsetti birak bul karsylykty kүshejtti Bul zholy narazylyk tudyrgandardy patshanyn үlken uly 15 zhasar Rotsej gercogy Yakov bastady Patsha men hanzada arasyndagy kaktygys kezinde Yakov III nin zhagynda soltүstik Shotlandiyanyn magnaty men biik taulardagylardyn kobisi boldy al hanzadany eldin ontүstigindegi barondar koldady 1488 zhyly 11 mausymda Sochibern tүbindegi shajkasta koroldik әsker hanzadanyn әskerimen talkandaldy Ұrystyn basynda shajkas alanynan kashyp ketken Yakov III atynan kulap belgisiz bir rycarmen ustalyp semsermen shanshyldy Yakov III men Turakty anyzdar XVI gasyrdyn zhazushylarynyn ote senimdi emes dәlelderine negizdelgen kuzhattarda Yakov III shajkastan kejin Bennokbyornge zhakyn Miltaunde oltirildi delinedi Bul pikirdi koldajtyn zamandastardyn eshkandaj dәlelderi zhok birak kejinirek Valter Skottyn kajtalangan anyzynda kylmysker patshaga zhakyndau үshin dini kyzmetker retinde kiingen delinedi Patshanyn baska katelikteri bolsa da Yakov 1482 zhәne 1488 zhyldardagy әskeri zhanzhaldarga katyskanyn zhәne kurlykka әskerdi kondyruga arnalgan utopiyalyk zhobalaryn eskere otyryp onyn korkak emes ekendigine koz zhetkizuge bolady Sirә ol shajkas kyzyp turganda kaza tapty Yakov III Kambuskennet abbattygynda әjelimen birge zherlengen Neke men balalary 1469 Daniya koroli men kyzy Olardyn balalary Yakov IV 1473 1513 Shotlandiya koroli 1488 zhyldan bastap 1476 1504 Ross gercogy Dzhon 1479 1503 Mar grafy ӘdebietDonaldson G Scottish Kings 1967 Nicholson R Scotland the Later Middle Ages 1974