Шеп

Әскери Шеп — өткізбеу үшін жасалған бөгет, кедергі, қорғаныс, қамал.

Әр түрлі жергілікті зат және табиғи кедергілер (төбешіктер, сайлар, тау жоталары, өзендер, тұрғын мекендер, тоғайлар, т.б.) шеп болуға лайық. Тарихтан сарматтардың қолдың шыбық сүйегі секілді, ал Әмір Темір әскері жаңа туған ай секілді шеп құрғаны белгілі. Ежелгі және орта ғасырларда көшпелі халықтардың әскери жүйесі он санына негізделіп, оң қанат, сол қанат, орта (қол) болып шеп құрған. Майданда айқас алдында сап түзеуді қазақтар “шеп құру” дейді. Шайқасу үшін шеп құрылғанда әскер жорығында айтылғандай оң қанат, сол қанат болып екіге бөлінеді, олардың алдында жаудың бағытын анықтайтын қарауыл тобы, яғни әскердің кезуілші бөлігі болады. Хан, , өзінің басқару тобымен айқасты бақылап, басқарып отыру үшін әскердің артында орналасады. Оны айнала қоршаған хан жасағы қорғап тұрады. Бұл тосқауылшы бөлік. Ең арт жақта әскердің салықшы тобы — қосымша аттар, көліктер, жабдық заттар салынған арбалар, малшы, қызметші адамдар, әскердің шаруашылық бөлігі орналасады. Жорыққа, соғысқа шыққан әскердің саны, көлеміне қарай әскер құрылымының әр бөлігі, не топтары еселеніп, көбейіп шеп түзілуі мүмкін. Қазіргі соғыс тактикасында шептің бірнеше түрлері бар, олар: 1) — бөлім (бөлімше) командирінің жауға қарсы шабуылды бастайтын аймағы; 2) ұрысқа енгізу шебі — екінші эшелонға немесе резерв бөлімдеріне қойылған жауынгерлік тапсырманы орындау үшін ұрысқа енгізетін аймақ. Бұдан басқа жаю шебі, реттеу шебі, ұстап алу шебі, оқ ату шебі, қауіпсіз жерге аластату шебі, радиолокациялық іздеу шебі сияқты шеп түрлері болады.

Дереккөздер

1. Қазақ энциклопедиясы, 9 том