Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Хошоуыт хандығы (жеңілдетілген қыт. 和硕特汗国), кейде Кукунор хандығы — XVII-XVIII ғасырлардағы ойраттардың мемлекеттік бірлестігі (қазіргі Қытай Халық Республикасының және Тибет провинцияларындағы аймақтарды алып жатты).
| Хошоуыт хандығы Хандық | ||||
| ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Астанасы | Лхаса | |||
| Тіл(дер)і | , , қытайша | |||
| Халқы | ойраттар (90 мыңдай), тибеттіктер (800 мыңдай) | |||
| Мирасқорлық | ||||
| ← Цин империясы → | ||||
Тарихы
1630-шы жылдарға қарай Гелугпа мектебінің жағдайы курт нашарлады. 1637 жылы Далай лама V және Панчен лама IV құпия түрде дүрбен-ойрат (төрт ойрат) кнзьдеріне өз елшілерін жіберген. Ойрат кнзьдерінің шешімі бойынша Тибетке хошоуыт князі Гуши бастаған әскер жорыққа аттанды. Ойрат әскері Кукунор өзенінің бойында "қызылтелпекті" Кагью мектебінің одақтасы болған ірі шығыс моңғол феодалы Цогто тайшынының 30 мыңдық әскерін жеңді. Осы жеңістен кейін хошоыт тайпасының басым бқлігі Кукунор өзеніне қарай қоныс аударды. 1641 жылға қарай Дапай ламаның қарсылартары болған "қызылтелпектілер" мен олардың одақтастары талқандалды. 1642 жылы Гуши хан тибектіктердің наразылығын тудырмау үшін жоғарғы билікті Далай ламаға беруге мәжбүр болды.
Цин империясының күшеюі Тибеттің зайырлы және діни билеушілерінің наразылығын тудыра бастады.
1717 жылы Жоңғар хандығының билеушісі Цэван Рабдан Тибет пен Хошоуыт хандығын жаулап алды. 1720 жылы цин әскері ойраттарды Тибеттен қуып шығып, билік басына өз жақтастарын қойды.
Лобсанг Тенджин Цин империясынан өзін Тибеттің билеушісі ретінде тануын талап етті. Алайда Цин империясы ескі әкімшілік жүйені жойып, Тибеттегі билікті өз жақтастарына тапсыруды көздеді. 1723 жылғы Лобсанг Тенджиннің көтерілісі 1724 жылы басып жаншылды. 1725 жылы Цин империясы Хошоуыт хандығының жерінде Синин басқармасын құрды.
Хошоуыт хандығының билеушілері
- Гуши-хан (1642—1655)
- Даян Очир-хан (1655—1688)
- Даши-Батур (1668—1671)
- Гончигдалай-хан (1671—1701)
- Ванчжар (1701—1703)
- Лхавзан-хан (1703—1717)
Дереккөздер
- «История Востока» (в 6 т.). Т.III «Восток на рубеже средневековья и нового времени. XVI—XVIII вв.» — Москва: издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1999. ISBN 5-02-017913-2
- Хойт С.К. Этническая история ойратских групп. Элиста, 2015. 199 с.
- Хойт С.К. Данные фольклора для изучения путей этногенеза ойратских групп // Международная научная конференция «Сетевое востоковедение: образование, наука, культура», 7-10 декабря 2017 г.: материалы. Элиста: Изд-во Калм. ун-та, 2017. с. 286-289.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul makala әli tekseristen otpedi Tekserilmegen makalalardagy mәlimetter senimsiz boluy mүmkin Tekserushilerge nuskaulykty oku үshin on zhaktagy korset degendi basynyz Makala tekserushilerge makalany tekserildi dep belgileu үshin bul үlgini alyp tastanyz Makalany tirkelgenine 6 aj bolgan 500 ondeme zhasagan barlyk katysushylar zhәne osy eki sharttyn bireuin bolsada kanagattandyratyn katysushylar tekserildi dep belgilej alady 2015 zhyldyn shildesinen bergi tekserilmegen makalalar myna sanatta tizimdeledi Sanat Uikipediya Tekserilmegen makalalar Osy ajdagy tekserilmegen makalalar sanatyn bastau Osy ajdagy tekserildi dep belgilengen makalalar https kk wikipedia org w index php title Arnajy Zhuyktagy ozgerister amp tagfilter Tekserildi dep belgiledi Bul makalany 2023 05 04 07 47 kezinde 17 aj buryn zhurnaly үlesi songy ret ondedi Tekserilmegender 2162 2 mamyr 2020 Hoshouyt handygy zhenildetilgen kyt 和硕特汗国 kejde Kukunor handygy XVII XVIII gasyrlardagy ojrattardyn memlekettik birlestigi kazirgi Қytaj Halyk Respublikasynyn zhәne Tibet provinciyalaryndagy ajmaktardy alyp zhatty Hoshouyt handygy Handyk1642 1717Astanasy LhasaTil der i kytajshaHalky ojrattar 90 myndaj tibettikter 800 myndaj Miraskorlyk Cin imperiyasy TarihyXVIII gasyrdyn birinshi shireginde kalyptaskan geosayasi zhagdajdy sipattajtyn francuz kartasy 1630 shy zhyldarga karaj Gelugpa mektebinin zhagdajy kurt nasharlady 1637 zhyly Dalaj lama V zhәne Panchen lama IV kupiya tүrde dүrben ojrat tort ojrat knzderine oz elshilerin zhibergen Ojrat knzderinin sheshimi bojynsha Tibetke hoshouyt knyazi Gushi bastagan әsker zhorykka attandy Ojrat әskeri Kukunor ozeninin bojynda kyzyltelpekti Kagyu mektebinin odaktasy bolgan iri shygys mongol feodaly Cogto tajshynynyn 30 myndyk әskerin zhendi Osy zhenisten kejin hoshoyt tajpasynyn basym bkligi Kukunor ozenine karaj konys audardy 1641 zhylga karaj Dapaj lamanyn karsylartary bolgan kyzyltelpektiler men olardyn odaktastary talkandaldy 1642 zhyly Gushi han tibektikterdin narazylygyn tudyrmau үshin zhogargy bilikti Dalaj lamaga beruge mәzhbүr boldy Cin imperiyasynyn kүsheyui Tibettin zajyrly zhәne dini bileushilerinin narazylygyn tudyra bastady 1717 zhyly Zhongar handygynyn bileushisi Cevan Rabdan Tibet pen Hoshouyt handygyn zhaulap aldy 1720 zhyly cin әskeri ojrattardy Tibetten kuyp shygyp bilik basyna oz zhaktastaryn kojdy Lobsang Tendzhin Cin imperiyasynan ozin Tibettin bileushisi retinde tanuyn talap etti Alajda Cin imperiyasy eski әkimshilik zhүjeni zhojyp Tibettegi bilikti oz zhaktastaryna tapsyrudy kozdedi 1723 zhylgy Lobsang Tendzhinnin koterilisi 1724 zhyly basyp zhanshyldy 1725 zhyly Cin imperiyasy Hoshouyt handygynyn zherinde Sinin baskarmasyn kurdy Hoshouyt handygynyn bileushileriLhavzan hannyn moriGushi han 1642 1655 Dayan Ochir han 1655 1688 Dashi Batur 1668 1671 Gonchigdalaj han 1671 1701 Vanchzhar 1701 1703 Lhavzan han 1703 1717 Derekkozder Istoriya Vostoka v 6 t T III Vostok na rubezhe srednevekovya i novogo vremeni XVI XVIII vv Moskva izdatelskaya firma Vostochnaya literatura RAN 1999 ISBN 5 02 017913 2 Hojt S K Etnicheskaya istoriya ojratskih grupp Elista 2015 199 s Hojt S K Dannye folklora dlya izucheniya putej etnogeneza ojratskih grupp Mezhdunarodnaya nauchnaya konferenciya Setevoe vostokovedenie obrazovanie nauka kultura 7 10 dekabrya 2017 g materialy Elista Izd vo Kalm un ta 2017 s 286 289