Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясы (ХАЭЭ) – ғылыми-зерттеу мекемесі. 1937–1992 жылдар аралығында Орталық Азияда зерттеу жүргізді. 1937–1945 жылы Хорезм археология экспедеция деп аталған. 1945 жылдан бастап ХАЭЭ атауымен ғылыми ортаға кеңінен танылды. Негізін қалаған – С.П.Толстов. Ең алғашқы зерттеген археология нысаны Топыраққала. Экспедиция Өзбекстан, Түрікменстан, Қазақстан жерлерінде нәтижелі ғылыми жұмыстар атқарды. Оның этнографиялық отрядтары аталған республика халықтарының этногриялық тарихына, мәдениеті мен әдебиетіне қатысты зерттеулер жүргізді. Экспедицияның археология отрядтары (жетекшілері О.А., А.В., М.А., Л.М., т.б.) Хорезм маңынан басқа Оңтүстік Қызылқұм, Солтүстік Қарақұм, Каспий теңізі аймағы мен Сырдария өзені төменгі ағысы өңірі, Арал төңірегі сияқты көптеген тарихи-мәдени аумақтарда, жазираларда қазба жұмыстарын жүргізіп, тас дәуірінен кейінгі орта ғасырларға дейінгі ескерткіштерді зерттеді. Ғылыми айналымға бірқатар археологиялық мәдениеттер (келтеминар, тазабағияб, шірік-рабат, жетіасар, т.б.) енгізілді. Арал теңізі, Әмудария мен Сырдария алқаптарындағы жер өңдеушілер, көшпелі халықтардың мәдениеттері жаңа қырынан ашылды. Экспедиция құрамында географ, геомофолог, геодезист, топырақтанушы, антрополог, т.б. жаратылыстану ғылымдарының мамандары жұмыс жасады. Экспедиция отрядтары сол кездегі ең үздік технологиялармен жабдықталды. Әуеден аэробарлау әдістері, т.б. заманауи ғылыми тәсілдер қолданылды. Сыр бойындағы ежелгі және орта ғасырлардағы кезеңдермен мерзімделетін археолология нысандардан (Сексеуіл, Шелгі-Зәгем, Арал, Шірік-Рабат, Түгіскен мен Ұйғарақ, Жетіасар, Сырлытам, Янгикент, т.б.) алынған мәліметтер өз құндылығын жойған жоқ. Қазіргі таңда олардың көпшілігін- де Мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасы бойынша қазба жұмыстары қайтадан жанданды.
Дереккөздер
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Horezm arheologiyalyk etnografiyalyk ekspediciyasy HAEE gylymi zertteu mekemesi 1937 1992 zhyldar aralygynda Ortalyk Aziyada zertteu zhүrgizdi 1937 1945 zhyly Horezm arheologiya ekspedeciya dep atalgan 1945 zhyldan bastap HAEE atauymen gylymi ortaga keninen tanyldy Negizin kalagan S P Tolstov En algashky zerttegen arheologiya nysany Topyrakkala Ekspediciya Өzbekstan Tүrikmenstan Қazakstan zherlerinde nәtizheli gylymi zhumystar atkardy Onyn etnografiyalyk otryadtary atalgan respublika halyktarynyn etnogriyalyk tarihyna mәdenieti men әdebietine katysty zertteuler zhүrgizdi Ekspediciyanyn arheologiya otryadtary zhetekshileri O A A V M A L M t b Horezm manynan baska Ontүstik Қyzylkum Soltүstik Қarakum Kaspij tenizi ajmagy men Syrdariya ozeni tomengi agysy oniri Aral toniregi siyakty koptegen tarihi mәdeni aumaktarda zhaziralarda kazba zhumystaryn zhүrgizip tas dәuirinen kejingi orta gasyrlarga dejingi eskertkishterdi zerttedi Ғylymi ajnalymga birkatar arheologiyalyk mәdenietter kelteminar tazabagiyab shirik rabat zhetiasar t b engizildi Aral tenizi Әmudariya men Syrdariya alkaptaryndagy zher ondeushiler koshpeli halyktardyn mәdenietteri zhana kyrynan ashyldy Ekspediciya kuramynda geograf geomofolog geodezist topyraktanushy antropolog t b zharatylystanu gylymdarynyn mamandary zhumys zhasady Ekspediciya otryadtary sol kezdegi en үzdik tehnologiyalarmen zhabdyktaldy Әueden aerobarlau әdisteri t b zamanaui gylymi tәsilder koldanyldy Syr bojyndagy ezhelgi zhәne orta gasyrlardagy kezendermen merzimdeletin arheolologiya nysandardan Sekseuil Shelgi Zәgem Aral Shirik Rabat Tүgisken men Ұjgarak Zhetiasar Syrlytam Yangikent t b alyngan mәlimetter oz kundylygyn zhojgan zhok Қazirgi tanda olardyn kopshiligin de Memlekettik Mәdeni mura bagdarlamasy bojynsha kazba zhumystary kajtadan zhandandy DerekkozderҚazak ulttyk enciklopediyasyBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet