Бұл бет – қазақша Уикипедияның ережелері мен нұсқауларының бір бөлігі. Осында берілген ережелерге сүйеніңіз. Бетті өңдеудің алдында келісімге сәйкес өзгертулер енгізілгенін қадағалаңыз. Күмән тудыратын жағдайда форумда немесе талқылау бетіне жазып талқылаңыз. |
Бұл ереже басқа тіл бөлімінен толықтай не жартылай аударылған. Түпнұсқасы: Чем не является Википедия. |
Уикипедия — бұл онлайн-энциклопедия, сондай-ақ жоғары сапалы энциклопедия жасап шығару ісіне қызығушылық танытқан және де өзара сыйластық қарым-қатынасқа негізделген желілік қауымдастық. Демек, Уикипедия болып саналмайтын жайттар да бар.
Уикипедия не емес?
Уикипедия — қағаз энциклопедия емес
. Бұл дәйектерді тексеру критериінен және осы бетте баяндалған басқа қағидалардан басқа біздің қамти алатын және жалпы мақалалар көлемі ешқандай практикалық түсінікпен шектелмеген.
Сонымен бірге, төмен жылдамдықты интернет байланыстарын (мәселен, dial-up) қолданатын оқырмандарымыз үшін мүмкін болатын бетті жүктеу көлемімен және жеңіл оқылу түсінігі айқындалатын жекелеген мақалалар көлемінің ақылға сыйымды шегі бар. (қ. Уикипедия:Мақаланың мөлшері). Кей кезде мақалалар көлемінің артуы мақаланы біржақты мағынадағы бірнеше жекелеген бөлікке бөлу қажеттілігін тудырады (негізгі мақалада оның түпкі түйіні сақталады).
Кейбір қағаз түріндегі энциклопедиялардағы мақалалар тым қысқа, құрғақ, статистикалық баяндама түрінде жазылған, ал Уикипедияда қағаз үнемдеу мәселесі болмағандықтан, біз кез келген тақырыпта мәлімет беріп, мақала мазмұнын үздіксіз толықтырып, кез келген маңыздағы сілтемелерді үлестіре аламыз. Осы себептен қағаз түріндегі энциклопедияларда кең таралған қысқартуларды қолданбаған жөн. Нақтырақ айтсақ, мақала атауы мақала ішінде кездесетін болса, оны қысқартып, бірінші әрпімен жазбаған дұрыс. Егер мақала жазу үшін құрамында қысқартулардың саны көп материал қолданылса, ол қысқартуларды толықтырып шығуға тырысыңыз. Тек қана «т. с. с.», «т. б.», «қара.», «қ.», «ағыл.» «лат.», «КСРО»…… секілді жалпы қабылданған қысқартулар немесе аббревиатураларды қолдануға болады.
Бұл сондай-ақ, жекелеген тақырыптары сәйкес келетін беттерді бір мақаланың атауы екіншісіне қарағанда жалпы қолданыста болғандықтан бағыттау (айдау) арқылы біріктіру қажет деген сөз емес. Оқырман тақырып бойынша барлық мәліметтерге қол жеткізуі үшін кейде мұндай мақалаларды «Тағы қараңыз» бөлімінде сілтемелермен байланыстыру қажет.
Уикипедия — сөздік емес
және сөздер мен айтылуларды қолдану жөніндегі нұсқаулық емес. Уикипедиядағы мақалалар қандай болмауы қажет:
1. Сөздіктік анықтамалар. Себебі Уикипедия – сөздік болмағандықтан, белгілі бір терминге анықтама беру үшін жаңа мақала бастаудың қажеті жоқ. Дұрыс анықтама беру – бұл мақаланың тек басы ғана; егер сіз тек қана анықтамадан тұратын мақаланы кезіктірсеңіз, оны энциклопедияға сәйкес келетін мағлұматтармен толықтыруға тырысыңыз. Тек мәдени маңызын қажет ететін мақалалар ғана бұл ережеге бағынбайды.
2. Сөздіктік анықтамалар тізімі. Уикипедияда сонымен бірге басқа мақалаларға сілтемелерден тұратын көп мағыналылықты шешу беттері бар: олар бір сөздің (тіркестің) көпмағыналығына арналған мақалаларды айыру үшін қолданылады. Сондай-ақ, Уикипедия кейбір арнайы салаларға арналған глоссарийлері бар беттерден тұрады.
3. Сөздерді қолдану немесе жаргон және фразелогиялық (тұрақты тіркес) сөздерді қолдану жөніндегі нұсқаулық. Уикипедия бір немесе екінші сөздерді, айтылуларды және т.б. қалай қолдану жөнінде түсінік беруді мақсат тұтпайды. Алайда кейде ұқсас әрі жиі шатастырылатын түсініктердің өзгешеліктерін көрсету мақсатында, мәселен, ұлт және еркіндік туралы мақалалар секілді, энциклопедиялық мақаланың сөйлем құрамындағы белгілі бір сөздің қолданылуы жайында түсінік берілуі мүмкін. Кей жағдайларда қандай да бір жаргонның маңызды элементтері жайында мақала жазуға рұқсат етіледі.
Сонымен бірге, уикитехнологиялар негізінде құрылған, сөздік болып табылатын бауырластық жобасы да жұмыс жасауда.
Уикипедия — жаңа ойлар тарататын орын емес
Уикипедия – сіздің жеке идеяларыңыз бен сараптамалық зерттеулеріңіздің немесе бұрын-соңды еш жерде жарияланбаған тың мәліметтер жариялайтын орын емес. Сондықтан Уикипедияда келесі мәліметтерді жарияламаған жөн:
1. Алғашқы (айрықша) зерттеулер нәтижесін, яғни жаңа теорияларды, соны шешімдерді, өзіндік идеяларды, бар терминдердің ерекше анықтамаларын, жаңа пайда болған терминдерді және т.б. (қара. Уикипедия:Өзіндік зерттеулердің болмауы). Егер сіз қандай да бір тақырыпта өзіндік зерттеу жүргізсеңіз, оның нәтижесін басқа жерлерде, мәселен, рецензияланатын журналдарда, басқа да басылымдарда немесе беделді веб-сайттар беттерінде жариялауға тырысыңыз. Уикипедияда сіздің жұмысыңыздың нәтижесі жайлы хабарлама тек қана олар жалпы қабылданған білімдер қатарына қосылған кезде ғана жарық көреді. Рецензияланатын журналдар, әрине, Уикипедиядағы мәліметтің жалғыз дереккөзі болып саналмайды, сонда да сіз енгізген мәлімет сенімді және тексеріген болуы қажет. Егер сіз кітаптан, басқа да басылымдардан немесе сенімді веб-ресурстан алынған материалдарға , оның өзі сіздің мәліметтеріңізді тексеруге болатынын, әрі сіз енгізген ақпарат тек сіздің жеке пікіріңізден тұрмайтынын айқындайды.
2. Өзіндік (айрықша) зерттеулер. Егер сіз жаңа термин (айталық, «өтекиберсуперпостфутурнистикалық өзара әрекет») немесе жаңа би па-сын ойлап тапқан болсаңыз, сіздің жаңалығыңыз тек басқа бір дереккөзінде жарияланған болса ғана мақала ретінде жарық көре алады. Уикипедия – мектеп кезінде ойлап тапқан дүниелер үшін емес!
3. Өнертану сыны. Өнер қайраткерлері мен олардың туындылары жайлы мақалалар энциклопедиялық сипатта жазылуы қажет. Әлбетте, сыртқы дереккөздерде ұсынылған бақылауларға негізделген жағдайда сыни сараптама қошталады. Төмендегі 5 п қараңыз.
4. Жеке эссе және блогтар, сіздің қандай да бір тақырыпта қорытқан ойларыңыз. Уикипедия адамзат жинаған білім қорын жинақтауға арналған. Бұл белгілі бір адамның жеке пікірлерін жалпы адамзаттық білімнің бөлігіне айналдыру құралы емес. (қара. Уикипедия:Өзіндік зерттеулердің болмауы). Тек кей жеке тұлғаның пікірі талқылауға тұратын айтарлықтай маңызды болып, ол жайлы басқалар (тек өзі емес) жазып, жариялаған сирек жағдайларда ғана мұндай мақалалардың жарық көруіне мүмкіндік бар. Уикипедияға қатысты жеке ойлар МетаУикиде қолдау табады. Сондай-ақ Уикипедияда мақалаларға айтылған жеке пікірлер қолдау табатын тарауы бар.
5. Ағымдағы оқиғалар жөніндегі пікірлер (алдыңғы пунктің жекелеген жағдайы). Ағымдағы оқиғалар сезімдерді қоздырып, адамдарды «мінберге (трибуна) шығуға» итермелегенмен (яғни, жеке көзқарасыңды дәлелдеу), Уикипедия – оның құралы емес. Мақалалар таразыға салынған, ағымдағы оқиғалар бейтарап көзқарас арқылы қарастырылған болуы қажет. Сондай-ақ мұндай мақалаларды жақын болашақта өз маңызын жоймайтындай етіп жазуға тырысқан жөн.
6. Дискуссиялық форумдар. Өтініш, біздің негізгі мақсатымыз энциклопедия жасау екендігін есте сақтаңыз. Сіз жеке талқылау беттерінде әріптестеріңізбен әңгіме-дүкен құрып, ал мақалаларды талқылау беттерінде осы мақалаларға қатысты мәселелерді талқыға сала аласыз, алайда пікірталас болып табылатын мақаланы енгізбегеніңіз жөн.
7. Жаңалықтық репортаждар. Уикипедия ағымдағы оқиғалар жаңалықтарының алғашқы дереккөзі болмауы қажет. Уикипедия – мәліметтің алғашқы дереккөзі емес. Бұл үшін арнайы алғашқы дереккөзі болатындай етіп қарастырылған бауырластық жобасы бар. Сондай-ақ онда басқа да көптеген анықтамалық басылымдарға қарағанда жаңа дәйектер мен болып жатқан оқиғалар жайындағы ақпараттың түсуі жөнінен Уикипедияны заманауи шынайылыққа біртабан жақындата түсетін ағымдағы оқиғалармен байланысты тарихи маңызды энциклопедиялық мақалалар көп.
Уикипедия — мінбер (трибуна) емес
Уикипедия – мінбер емес және үгіт-насихат немесе жарнама құралы емес. Бұдан Уикипедия беттері не болып табылмайтыны айқындалады:
1. Насихат немесе қандай да бір нәрсені қорғау мақсатындағы әрекет. Әлбетте, мақалада мұндай әрекеттер жөнінде шынайы ақпарат болуы мүмкін, мұндай жағдайда мұқият түрде бейтарап көзқарасты ұстану қажет. Егер cіз өзіңіздің жеке көзқарасыңыздың жақсы жақтарына адамдарды сендіргіңіз келсе, онда осы мақсатта блогты пайдаланып, форумдарда пікіріңізді айтып, арнайы сол мақсаттағы басқа да құралдарды пайдалануыңызға болады. Уикипедия жеке пікірлерді емес, дәйектерді баяндауға арналған.
2. Өзін өзі жарнамалау. Сіз өзіңіз жайлы немесе өзіңіз белсенді түрде қатысып жүрген жобалар жайлы жазуыңызға болады. Бірақ, есіңізде болсын, барлық энциклопедиялық осы секілді мақалаларға, сондай-ақ басқаларына да осы дәрежеде қойылатын қалыпты талаптарды бейтарап көзқарасты қоса алғанда, өзің жайлы баяндау кезінде, орындау қиынға түседі. Сондай-ақ, қажеттілік болмаса, мақалада автобиографиялық мақалаға сілтейтін сілтемелерді көп қолдануға болмайды.
3. Жарнама. Компания немесе оның өнімдері жайлы мақалаларды тек бейтарап көзқарас қағидасына сәйкес келетін жағдайда ғана жазуға болады. Сонымен қатар, мақалада баяндалған жайттардың барлығы үшінші тұлғаның тәуелсіз тексеруіне қолжетімді болуы қажет. Сондықтан, кішкентай «гараждағы фирма» немесе жергілікті дәрежедегі компаниялар жайындағы мақалалар әдетте қабылданбайды. Коммерциялық ұйымдарға сыртқы сілтемелер мақала тақырыбымен байланысты ірі компанияларды нұсқаған жағдайда ғана қолданылғаны жөн. Есіңізде болсын, Уикипедия қандай да бір компанияның пайдасына ұсыныс жасамайды және жеке еншілес құрылым тудырмайды. Сонымен бірге ұйым үшін маңыздылық критериилеріне де назар аударыңыз.
Уикипедия — шағым немесе ұсыныстар жазатын кітап емес
Уикипедияда фирмалар немесе олардың өнімі сипатталуы мүмкін, алайда олар жайлы мақалалар тек ақпараттық, суреттеу сипатында болуы қажет, ал мұндай мақалалардың болуы әсте талқылау бетінде ол компания немесе өнімдерін қолдану арқылы алған жеке басының әсерін жазуға шақыру деген сөз емес. Мұндай әсерлердің ықпалындағы өңдеулер өзіндік зерттеулерге және тексерілмеген мәліметтерге жататындықтан енгізілмейді.
Уикипедия — серверлік-айна, файлдар мұрағаты немесе сiлтемелер тізімдемесі (каталог) емес
Уикипедия – сервер-айна және сілтемелерді, суреттерді немесе мультимедиа файлдарын сақтайтын репозиторий емес. Уикипедияға орналастырылғандардың барлығы энциклопедияда қолданылуы үшін аяусыз редакциялануы мүмкін. Қандай да бір мәліметті Уикипедияға орналастыра отырып, cіз және лицензияларына сәйкес оны жалпыға ортақ ұсынуға өз келісіміңізді бересіз.
Уикипедиядағы мақалалар қандай болмауы қажет:
1. Сыртқы сілтемелердің қарапайым топтамалары немесе интернет-тізімдемелері. Мақала мазмұнына сәйкес бір немесе бірнеше пайдалы сілтемелер қойғанның еш сөгеттігі жоқ, алайда тым көп мөлшердегі сілтемелер тізімі мақалалардың дамуына кедергі келтіріп, Уикипедияның түпкі мақсатынан бұра тартады. Егер мақала тақырыбына ұқсас материалдар бірнеше сайттарда бар болса, онда оның ішіндегі ең ірісіне сілтеме жасаған жөн. Қара.:Уикипедия:Сыртқы сілтемелер және m:When should I link externally.
2. Ішкі сілтемелердің қарапайым топтамалары, көпмағыналылық рұқсат етілген, көпмағыналы терминдерге, түсініктерге және сөз тіркестеріне, сондай-ақ мақаланы ұйымдастыруға жәрдемдесетін құрылымдалған тізімдерге негізделген мақалаларды қоспағанда.
3. бастапқы материалдар мен ақпараттардың қарапайым топтамалары, кітаптардың толық мәтіндері, бастапқы кодтар, төлтума тарихи құжаттар, хаттар, заңдар, үндеу қағаздары және т.б. осы секілді тек түпнұсқасы ретінде, өзгертілмеген түрде құнды саналатын материалдар. Түпнұсқа дереккөздердің толық мәтіндерін (оның ішінде математикалық және астрономиялық кестелер, бағдарламалардың бастапқы кодтары) Уикиқайнарға орналастырыңыз. Бір жағынан 1911 жылғы секілді қоғам игілігіне айналған ресурстарды пайдалана отырып мақалаларды мәліметтермен толықтырудың еш сөгеттігі жоқ.
4. Фотосуреттер мен медиафайлдардың қарапайым мәтінсіз топтамалары. Егер cіз фотосурет орналастырғыңыз келсе, суретке қатысты мақала жазып, оны суреттің маңына орналастырыңыз, немесе фотосуретті Ортаққорға жүктеңіз.
Ескерту: көп мағыналылықты шешу беттері «Уикипедия не емес?» тарауындағы «Уикипедия айна немесе сілтемелердің, суреттердің, медиафайлдардың сақтаушысы болып табылмайды» қағидаларына қайшы келеді деп ойламаған дұрыс. Мұндай беттер атаулары ұқсас мақалаларда туындауы мүмкін кикілжіңдерді болдырмауға арналған.
Уикипедия — тегін хостинг, блог не болмаса веб-провайдер және де әлеуметтiк желi емес
Уикипедия – Яндекс емес. Сіз мұнда өзіңіздің веб-сайтыңызды, блог немесе уикиіңізді орналастыра алмайсыз. Уикипедияда нені орналастыруға болмайды:
1. Жеке беттер. Уикипедия қатысушыларының жеке беттері бар, алайда олар тек қана энциклопедиямен жұмыс жасаумен байланысты ақпараттарды орналастыру мақсатында қолданыла алады. Егер сіз өзіңіздің жеке бетіңізді құру үшін орын іздеп жүрсеңіз, өтініш: мұндай қызметті тегін ұсынатын интернеттегі көп провайдерлердің көмегіне жүгініңіз. Сіздің тұтынушы бетіңіздің болуының негізгі мақсаты басқа қатысушылармен жеке байланыс орнату емес, энциклопедиямен жұмыс жасауда тиімді серіктестік базасын құру болып табылады.
2. Жеке файлдар. Өтініш: Уикипедияға энциклопедиялық мақала немесе жоба беттерінде қолданылатын файлдарды ғана енгізіңіз; ал өзгенің барлығы жойылатын болады. Егер сізде сәйкес қосымша фотосуреттер мен басқа да материалдар болса, оларды Ортаққорға жүктеңіз, қажет жағдайда Уикипедиядан сілтеме жасауға болады.
Егер сізді Уикипедиядан басқа да уики технологияларды қолдану арқылы бірлескен қандай да бір жұмыстар қызықтырса, бұл бір ғана бет болса да Уикипедияда мұндай жұмысты бастамаған жөн. Уики-хостинг (тегін немесе ақшаға) қызметін ұсынатын басқа да көптеген сайттар бар. Сондай-ақ Сіз уики бағдарламалық қамсыздандыруын жеке серверіңізге орната аласыз.
Уикипедия – тізімдеме емес
Уикипедия – болған немесе болатын барлық нәрсенің тізімдемесі емес. Уикипедия мақалалары қандай болғаны жөн:
1. Өзара әлсіз байланыстағы тізімдер мен қоймалар, дәйексөз, афоризмдер, өмірде болған тұлғалар немесе ойдан шығарылған кейіпкерлер. Егер сіз цитаталар тізімін құрғыңыз келсе, онда оны біздің бауырластық жобамыз – орналастырыңыз. Әлбетте, мақала тақырыбымен байланысты немесе оны айтарлықтай толықтыратын тізімнің болғандығында еш сөгеттік жоқ (мәселен, ). Уикипедияда сондай-ақ ақпаратты іздеуді жеңілдететін сілтемелер кестесі мен кестелік мағлұматтар бар. Әрине, бір ортақ тақырыпқа біріктірілген шағын мақалалар тобын орналастыруға да рұқсат етіледі (мәселен, Танымал қазақтардың тізімі).
2. Генеалогиялық тегі немесе телефондық анықтамалықтар. Айтарлықтай танымал немесе өз жетістіктерімен аты шыққан тұлғалар (оның ішінде даулы танымал тұлғалар) жөнінде жазылған биографиялық мақалалар ғана жарияланады. Тұлғаның танымалдығының бір критерийі ретінде ол жайлы сыртқы дереккөздерде (желілік немесе баспа түріндегі) жазылған болуы қажет. Аса танымал емес тұлғалар оған қатысы бар заттар туралы жазылған тематикалық мақалаларда айтылуы мүмкін. Барлық тұлғалар жайындағы генеологиялық және өмірбаяндық мағлұматтарды орналастыру мақсатында арнайы құрылған m:Wikipeople және Wikitree жобалары бар. Ал Уикипедия бұл үшін арналмаған.
3. Тізімдемелер, анықтамалықтар немесе телехабар бағдарламалары, сондай-ақ бизнесті қолдау ресурстары. Мәселен, радиостанция жайындағы мақалада болашақта болатын оқиғаларды, кадрлық ауыстырулар, телефон нөмірлерін, бағдарламалар анонсын және т.б. санамалау қажет емес (маңызды кадрлық ауыстырулар мен оқиғалар мақалада сипатталуы мүмкін). Мұндай мақаланың талқылау беті сондай-ақ мақала тақырыбымен байланысты коммерциялық қызметін емес мақаланың өзін талқылауға арналған. Уикипедия «сары беттер» болып табылмайды. Еген сізге дәл сондай беттер қажет болса, онда en:Yellowikis қызметіне жүгініңіз.
Уикипедия — ақпараттың жүйесіз үйіндісі емес
Уикипедия – ақпараттық материалдардың жүйесіз топтамасы емес. Егер қандай да бір мәліметтің 100 пайызға шынайы екендігі белгілі болса, онда оны энциклопедияға кіргізу қажет деген сөз емес. Энциклопедияға түрлі дәрежедегі мағлұматтарды енгізу туралы талқылаулар әлі жалғасын тауып жатқанымен, Уикипедия мақалалары не екендігі жөнінде келісілген:
1. жауаптары бар тізім емес. Жиі қойылатын сұрақтарды санамалаудың қажеті жоқ, оның орнына мақаладағы ақпаратты екпінмен баяндалатын мазмұндаманың тақырыбы жайлы әңгіме болатындай етіп безендіріңіз.
2. Саяхатшылар жолкөрсеткіші емес. Париж жайлы мақалада Эйфел мұнарасы немесе Лувр секілді қаланың көрікті жерлері жайлы айтылып кеткен орынды, алайда сіздің сүйікті қонақүйіңіздің мекен-жайы мен телефон нөмірін немесе Елисей жазықтарындағы сүт қосылған кофенің бағасы жайлы ақпарат берудің қажеті жоқ. Мұндай түрдегі толық деректер -да қолдау табады.
3. Ескерткіш емес. Уикипедия – қайтыс болған достар мен жақындарды құрметтеу үшін емес. Энциклопедия мақаласында сипатталатын тұлғаның артында қалған тек қана жақсы жақтарымен ғана емес, сондай-ақ танымалдылығымен де ерекшеленуі қажет.
4. Басшылықтар, рецепттер, нұсқаулықтар емес. Уикипедия адамдарды, орындарды, заттарды сипаттағанмен, мақалалар нұсқаулықтар, кеңес берулер (құқықтық немесе медициналық) немесе ережелер түрінде жазылмауы қажет, немесе қадамдық нұсқаулықтардан тұрмауы керек («қалай жасау қажет» стилінде); бұл қадамдық оқыту нұсқаулықтарын, өту сызбалары, пайдалану жөніндегі нұсқаулықтар, компьютерлік ойындарды өту жөніндегі оқу құралдары және рецепттерді өз ішіне қамтиды. Бұл шектеулер Уикипедияның өзіндегі жұмыстарға қатысты Уикипедия:Мақаланы қалай өңдеу керек секілді тараулар қызметіне жататын нұсқаулықтармен рұқсат етілетін «Уикипедия:» атаулары кеңістігінде бұзылуы мүмкін. Қадамдық нұсқаулықтарды орналастыру үшін («қалай орындау қажет» стиліндегі нұсқаулықтар) Wikihow немесе біздің бауырластық жобамыз бар.
5. Ғаламтор сайттарындағы жол көрсеткіш емес. Уикипедиядағы мақала тағайындауды, құрылымды және сайт ұсынған қызметтерді сипаттаумен шектелмеуі қажет, сайтты энциклопедиялық мәнердегі мәліметтермен сипаттап, жетістіктерге, танымалдылыққа және тарихи маңыздылыққа назар аударғаны дұрыс. Сайттар жайындағы мұндай мәліметтер көптеген басқа дереккөздерге қарағанда әлдеқайда жаңа болып қалуы қажет, себебі мақалаға жаңа дәйектер мен олардың пайда болуына байланысты мәліметтер қоса аламыз.
6. Кітап мәтіндері мен оларға жазылған пікірлер — бұл мақсатты жүзеге асыру үшін Уикиқайнар жұмыс жасайды.
7. Сюжеттердің мазмұндамасы емес. Әдеби шығармалар жайлы мақалалар тек бір ғана қысқа мазмұндамадан тұра алмайды, оларда дереккөздерді зерттеу арқылы шығармаға, оның ерекшеліктеріне, сипатына және тарихи маңызына жан-жақты талдау жасалуы қажет.
8. Аспаздық рецептілер кітабы емес, бұл үшін Уикикітаптағы b:Аспаздық кітап тарауы бар.
Уикипедия – болжам жасайтын орын емес
Уикипедия – болжам жасау мен тексерусіз жорамалдар топтамасы емес. Болашақтағы оқиғалар жайлы мақалалар тексерілген болуы қажет, ал мақалалар тақырыбы өтіп кеткен оқиғамен салыстырғанда айтарлықтай үлкен маңызға ие болуы қажет. Атап айтқанда:
1. Кейбір болашақта болатын немесе болуы ықтимал оқиғалар жайында бір нәрсе белгілі болған жағдайда немесе оның болатындығы жайлы ықтималдылық деңгейі жоғары болса ғана ол сипаттауға лайық деп табылады. Егер бұл оқиғаға байланысты дайындық жұмыстары әлі басталмаған болса, онда ол туралы жорамал айтарлықтай негізді болуы тиіс. Мұндай оқиғалардың мысалы ретінде 2014 жылы өтетін Қысқы Олимпиада ойындарын атауға болады. Алайда 2032 жылы өтетін Олимпиада ойындары секілді оқиғада тексеруге болатын және айрықша зерттеу болатындай ешнәрсе жоқ, сондықтан мақала болу үшін лайықты емес. Болашақта болады деп күтіліп отырған оқиғалар тізімінен мақала жасауға рұқсат етіледі.
2. Болашақтағы оқиғалардың немесе жаңалықтардың бұйрықты тізімі немесе атаулардың белгілі жүйесі жайлы жалпы ақпараттан басқа ешнәрсе белгілі болмаған жағдайда олар мақалалар тақырыбы болуға лайық деп табылмайды. Мәселен, «Тропикалық циклондар атауларының тізімі» энциклопедияға сай, алайда «Алекс (2020) тропикалық құйыны» атты мақала энциклопедиялық мақала талаптарына сай болады, себебі, мұндай құйын болашақта Солтүстік Атлантикада пайда болып, сағат тіліне қарсы бағытта қозғалатын болады. Сондай-ақ, сандар атауының стандартты жүйесі (мысалы, «мегагигатерабайт») бойынша пайда болған сөздер жайлы мақалалар да энциклопедиялық талапқа жауап бермейді, тек егер олар беделді дереккөзінде айқындалса немесе кеңінен қолданыста болса оларды жариялау рұқсат етіледі. Ал химиялық элементтер, құжатталған секілді тәжірибелік жағдайда айқындалмаған кейбір ғылыми болжамдар энциклопедиялық мақалаға жатады.
3. Болжамдар, жорамалдар және «болашақ тарихын» сипаттайтын мақалалар айрықша зерттеулер болып саналғандықтан, оларды жариялауға рұқсат етілмейді. Бірақ, әлбетте болжамдар мен жорамалдардан тұратын танымал шығармашылық жұмыстар, эссе немесе ғылыми зерттеулер бар және жасалатын болады. Сондықтан немесе мақалаларына рұқсат етіледі, ал секілді мақалаға рұқсат жоқ.
Егер сіз уикиде «болашақ тарихын» талқыға салғыңыз келсе, Wikicities Future-ге баруыңызға болады.
Егер сілтеме жасалынса даму және сәттілік болашағы бойынша әлі аяқталмаған жобалар мен жасап шығарулар жөніндегі талқылаулар мен дәлелдемелерді сипаттауға рұқсат етіледі. Алайда редактор материалға өз талдауларын немесе пікірлерін қоса алмайды, себебі мұндай мақалалар Уикипедияда рұқсат етілмейтін, айрықша зерттеу болып табылады. Әлі шығарылмаған өнімдерді сипаттайтын (фильмдер, ойындар және т.б.) мақалалардың жарнама еместігіне көз жеткізіп алу керек.
Уикипедияда цензура жоқ
Уикипедия кейбіреуге даулы немесе қорлайтындай көрінетін мақалалардан тұруы мүмкін. Уикипедияның кез келген оқырманы мақалаларды редакциялай ([өңдей]) алады (егер олар , мәселен, вандализмнен) және оның енгізген өзгертулері ешқандай рұқсат етушілікке тексерусіз (кей ерекше жағдайларда болмаса) тез арада көрсетіледі, сондықтан мақалалар немесе суреттер барлық қатысушылар үшін лайықты немесе әлеуметтік, діни қағидалар мен талаптарға сай болатынына Уикипедия кепілдік бермейді. Орынсыз мазмұндағы мақалалар (састыратын сайттарға сілтеме жасау мүмкіндігінен туындамаған жағдайда) тез арада жойылғанымен, кейбір мақалалар даулы мәтіндерден, суреттерден немесе дау тудыратын материалдардан (мәселен, порнография жайындағы мақала) тұруы мүмкін; бұған бар ережелерге, БК қағидасына және Уикипедия серверлері орналасқан Флорида штатының заңнамаларына қайшы келмеген жағдайда рұқсат етіледі.
Уикипедия қауымдастығы қандай емес
Уикипедия — ұрыс орны емес
Әр қатысушы басқалармен сыпайы, салмақты әрі рухани серіктестік түріндегі қарым-қатынас орнату керек. Өзіңіз бір келісімге келмеген адамды қорламаңыз, орынсыз шабуылға жол бермеңіз, қорқытпаңыз. Одан да кикілжіңді ақылмен шешуге тырысып, оны салмақты әрі сыпайы талқылауда жөнге салуға күшіңізді салыңыз. Егер басқа қатысушы өзін дөрекі, агрессиялы ұстап, серіктес болуды қаламай, қорлап, қорқытса – бұл сізге оған қатысты дөрекілік көрсетуге рұқсат етіледі деген сөз емес. Қарсылас келтірген дәлелдерге орынсыз алға ұмтылушылықты елеп-ескермей әдеппен жауап қайтарыңыз, немесе рұқсат етілмеген ілікпе сөздерді мүлде елеп-ескермегеніңіз жөн болады.
Егер кикілжің тиылмай, өз жалғасын тауып жатса басқа қатысушыларға жүгініңіз. Араға түсіп, орын алған дауды шешуге тырысатын қатысушылар әрқашанда табылады.
Сонымен бірге, мақалаларды қарсылас пікірінің бұрыстығын көрсету мақсатында ғана жасап, өзгертулер енгізбеңіз. Уикипедияға, оның қатысушыларына немесе Уикимедиа қорына құқықтық немесе басқа да қоқан-лоққы көрсету мақсатында ғана Уикипедияны қолданбаңыз. Құқықтық мәселелер жөнінде хабарлаудың басқа да құралдары бар. Қоқан-лоққылар мұнда рұқсат етілмейді және Уикипедия беттерін өңдеу үшін сіздің кіруіңіз бұғатталуы мүмкін.
Уикипедия – анархия саласындағы тәжірибе емес
Уикипедия еркін және ашық энциклопедия болғанымен, олар басты мақсат – энциклопедия жасауға кедергі келтіретін болса, аталған еркіндік пен ашықтық шектеледі. Сәйкесінше, Уикипедия әркім қалағаны жайында айтатын орын емес. Уикипедияның ашық, өзін-өзі басқаратын жоба болып саналу фактісі оның анархиялық қауымдастықтардың өмірге бейімділігін оқытуды мақсат тұтады дегенді білдірмейді. Біздің жұмысымыз анархизммен рұқсат етілген шектеулерді анықтауға емес, энциклопедия жасауға бағытталған.
Уикипедия – демократия саласындағы тәжірибе емес
Уикипедия – демократия саласындағы немесе қоғамдағы қандай да бір саяси ұйымның тәжірибесі емес. Келісімге келудің негізгі тәсілі дауыс беру және жекелей алынған админдердің өктемдігі емес талқылау болып табылады. Күрделі жағдайларда келісімге келу мақсатында таңдаулы сауалнамалар өткізіліп тұрады. Мұндай сауалнамаларды өте абайлап жүргізу қажет және олардың нәтижесі мәселенің түйінін шешеді деп мойындамау қажет. Демократиямен тәжірибе жүргізу үшін «УикиДемократия» жобасына кіріп көріңіз (ағылшын тілінде).
Уикипедия – заң шығару және талқылау орны емес
Уикипедия – қорғаушылар мектебі емес, оның ережелері аясы тар мақсат емес, өмірді жеңілдету құралы, сондықтан, мүмкіндігінше бюрократиялық рәсімдерден қашқақтау қажет. Рәсімді формальді түрде бұзу (мәселен, қандай да бір ұсыныс немесе үміткерлікке ұсыну) – ұсыныс қабылдамауға негіз бола алмайды. Ережелер, саясат немесе ұсыныстарға емес, өзіңіздің ішкі ойыңызға сүйеніңіз. Кез келген кикілжіңдер нақты бюрократиялық ережелер мен рәсімдерді талқылау арқылы емес, талқылау арқылы шешілуі керек.
Не істеу керектігі айқын болмағанда
Егер сіз мақалада не нәрсе болуы қажет, ал не нәрсе болмауы қажет деген сұрақтарға келгенде күмәндансаңыз, өзіңізден энциклопедия оқырманы осы тақырыпта не көргісі келетіні жайлы сұраңыз.
ресми саясаттың бөлігі емес, алайда оны бұрын энциклопедияға сай емес деп табылған ақпараттың дереккөзі ретінде қолдануға болады.
Егер сіз жоғарыда көрсетілген ережелердің бұзылғаны жөнінде секемденсеңіз, келесі мүмкіндіктерді пайдаланыңыз:
- Мақала ішіндегісін өзгерту (қарапайым редакциялау)
- Бет ішіндегіні тарихын сақтай отырып қайта бағыттауға алмастыру
- Егер мақалаларды жою ережелеріне сәйкес бұл үшін негіз бар болса бетті жоюға ұсыныңыз. Қай қойманың жойылуына қауіп туады деген түсінікті тудыру үшін, мақала бойынша талқылауды үнемі бақылап отырыңыз.
- Бұл беттегі өзгерістер талқылау бетіндегі басқа қатысушылармен талқылау нәтижесінде қол жеткізілген келісімнің негізінде мүмкін болады. Өтініш: жаңа пункттер енгізген уақытта, мүмкіндігінше ойыңызды айқын етуге тырысып, сипаттауға сәйкес рұқсат етілетін контрмысалдар келтіріңіз.
Сіздің жеке қатысушы бетіңіз не болып саналмайды
Мұнда жазылған ережелердің көбі сіздің жеке қатысушы бетіңізде де қолданылады. Сіздің жеке қатысушы бетіңіз жеке сайт және жеке блог емес. Сіздің қатысушы бетіңіз – Уикипедияның бөлігі және өзін-өзі жетілдіру үшін емес Уикипедияның басқа қатысушыларымен серіктестік жасау үшін өмір сүреді. Толығырақ қатысушылар беттері анықтамасынан қараңыз.
Дереккөздер
- Сондай-ақ Уикипедия мақалалары нұсқалған лицензиядағы мақалаларға қосылса да басқа шарттарда қолданылуы мүмкін (оның ішінде «адал ниетті қолдану» құқығы негізінде («)) суреттер мен дәйексөздерден тұрады. Кейбір материалдар лицензиясы шарттарында ғана таралады – мұндай жағдайларда мақаланың өзінде, оның өңдеу тарихында немесе талқылауында сәйкес белгі болуы қажет.
- Егер сіз өзіңіздің заңды құқықтарыңыз бұзылып жатыр деп ойласаңыз, мәселеге қатысы бар басқа да қатысушылармен талқылауыңызға, жіберу тізіміне жүгінуіңізге, Уикимедиа қорымен байланысуыңызға немесе авторлық құқық бұзылуы орын алған жағдайда WP:Request for immediate removal of copyright violation-де (ағыл.) бізді ескертуіңізге болады.
Тағы қараңыз
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bul bet kazaksha Uikipediyanyn erezheleri men nuskaularynyn bir boligi Osynda berilgen erezhelerge sүjeniniz Betti ondeudin aldynda kelisimge sәjkes ozgertuler engizilgenin kadagalanyz Kүmәn tudyratyn zhagdajda forumda nemese talkylau betine zhazyp talkylanyz Bul erezhe baska til boliminen tolyktaj ne zhartylaj audarylgan Tүpnuskasy Chem ne yavlyaetsya Vikipediya Lakap UP UBE Uikipediya bul onlajn enciklopediya sondaj ak zhogary sapaly enciklopediya zhasap shygaru isine kyzygushylyk tanytkan zhәne de ozara syjlastyk karym katynaska negizdelgen zhelilik kauymdastyk Demek Uikipediya bolyp sanalmajtyn zhajttar da bar Uikipediya ne emes Uikipediya kagaz enciklopediya emes Bul dәjekterdi tekseru kriteriinen zhәne osy bette bayandalgan baska kagidalardan baska bizdin kamti alatyn zhәne zhalpy makalalar kolemi eshkandaj praktikalyk tүsinikpen shektelmegen Sonymen birge tomen zhyldamdykty internet bajlanystaryn mәselen dial up koldanatyn okyrmandarymyz үshin mүmkin bolatyn betti zhүkteu kolemimen zhәne zhenil okylu tүsinigi ajkyndalatyn zhekelegen makalalar koleminin akylga syjymdy shegi bar k Uikipediya Makalanyn molsheri Kej kezde makalalar koleminin artuy makalany birzhakty magynadagy birneshe zhekelegen bolikke bolu kazhettiligin tudyrady negizgi makalada onyn tүpki tүjini saktalady Kejbir kagaz tүrindegi enciklopediyalardagy makalalar tym kyska kurgak statistikalyk bayandama tүrinde zhazylgan al Uikipediyada kagaz үnemdeu mәselesi bolmagandyktan biz kez kelgen takyrypta mәlimet berip makala mazmunyn үzdiksiz tolyktyryp kez kelgen manyzdagy siltemelerdi үlestire alamyz Osy sebepten kagaz tүrindegi enciklopediyalarda ken taralgan kyskartulardy koldanbagan zhon Naktyrak ajtsak makala atauy makala ishinde kezdesetin bolsa ony kyskartyp birinshi әrpimen zhazbagan durys Eger makala zhazu үshin kuramynda kyskartulardyn sany kop material koldanylsa ol kyskartulardy tolyktyryp shyguga tyrysynyz Tek kana t s s t b kara k agyl lat KSRO sekildi zhalpy kabyldangan kyskartular nemese abbreviaturalardy koldanuga bolady Bul sondaj ak zhekelegen takyryptary sәjkes keletin betterdi bir makalanyn atauy ekinshisine karaganda zhalpy koldanysta bolgandyktan bagyttau ajdau arkyly biriktiru kazhet degen soz emes Okyrman takyryp bojynsha barlyk mәlimetterge kol zhetkizui үshin kejde mundaj makalalardy Tagy karanyz boliminde siltemelermen bajlanystyru kazhet Uikipediya sozdik emes zhәne sozder men ajtylulardy koldanu zhonindegi nuskaulyk emes Uikipediyadagy makalalar kandaj bolmauy kazhet 1 Sozdiktik anyktamalar Sebebi Uikipediya sozdik bolmagandyktan belgili bir terminge anyktama beru үshin zhana makala bastaudyn kazheti zhok Durys anyktama beru bul makalanyn tek basy gana eger siz tek kana anyktamadan turatyn makalany keziktirseniz ony enciklopediyaga sәjkes keletin maglumattarmen tolyktyruga tyrysynyz Tek mәdeni manyzyn kazhet etetin makalalar gana bul erezhege bagynbajdy 2 Sozdiktik anyktamalar tizimi Uikipediyada sonymen birge baska makalalarga siltemelerden turatyn kop magynalylykty sheshu betteri bar olar bir sozdin tirkestin kopmagynalygyna arnalgan makalalardy ajyru үshin koldanylady Sondaj ak Uikipediya kejbir arnajy salalarga arnalgan glossarijleri bar betterden turady 3 Sozderdi koldanu nemese zhargon zhәne frazelogiyalyk turakty tirkes sozderdi koldanu zhonindegi nuskaulyk Uikipediya bir nemese ekinshi sozderdi ajtylulardy zhәne t b kalaj koldanu zhoninde tүsinik berudi maksat tutpajdy Alajda kejde uksas әri zhii shatastyrylatyn tүsinikterdin ozgeshelikterin korsetu maksatynda mәselen ult zhәne erkindik turaly makalalar sekildi enciklopediyalyk makalanyn sojlem kuramyndagy belgili bir sozdin koldanyluy zhajynda tүsinik berilui mүmkin Kej zhagdajlarda kandaj da bir zhargonnyn manyzdy elementteri zhajynda makala zhazuga ruksat etiledi Sonymen birge uikitehnologiyalar negizinde kurylgan sozdik bolyp tabylatyn bauyrlastyk zhobasy da zhumys zhasauda Uikipediya zhana ojlar taratatyn oryn emes Uikipediya sizdin zheke ideyalarynyz ben saraptamalyk zertteulerinizdin nemese buryn sondy esh zherde zhariyalanbagan tyn mәlimetter zhariyalajtyn oryn emes Sondyktan Uikipediyada kelesi mәlimetterdi zhariyalamagan zhon 1 Algashky ajryksha zertteuler nәtizhesin yagni zhana teoriyalardy sony sheshimderdi ozindik ideyalardy bar terminderdin erekshe anyktamalaryn zhana pajda bolgan terminderdi zhәne t b kara Uikipediya Өzindik zertteulerdin bolmauy Eger siz kandaj da bir takyrypta ozindik zertteu zhүrgizseniz onyn nәtizhesin baska zherlerde mәselen recenziyalanatyn zhurnaldarda baska da basylymdarda nemese bedeldi veb sajttar betterinde zhariyalauga tyrysynyz Uikipediyada sizdin zhumysynyzdyn nәtizhesi zhajly habarlama tek kana olar zhalpy kabyldangan bilimder kataryna kosylgan kezde gana zharyk koredi Recenziyalanatyn zhurnaldar әrine Uikipediyadagy mәlimettin zhalgyz derekkozi bolyp sanalmajdy sonda da siz engizgen mәlimet senimdi zhәne tekserigen boluy kazhet Eger siz kitaptan baska da basylymdardan nemese senimdi veb resurstan alyngan materialdarga onyn ozi sizdin mәlimetterinizdi tekseruge bolatynyn әri siz engizgen akparat tek sizdin zheke pikirinizden turmajtynyn ajkyndajdy 2 Өzindik ajryksha zertteuler Eger siz zhana termin ajtalyk otekibersuperpostfuturnistikalyk ozara әreket nemese zhana bi pa syn ojlap tapkan bolsanyz sizdin zhanalygynyz tek baska bir derekkozinde zhariyalangan bolsa gana makala retinde zharyk kore alady Uikipediya mektep kezinde ojlap tapkan dүnieler үshin emes 3 Өnertanu syny Өner kajratkerleri men olardyn tuyndylary zhajly makalalar enciklopediyalyk sipatta zhazyluy kazhet Әlbette syrtky derekkozderde usynylgan bakylaularga negizdelgen zhagdajda syni saraptama koshtalady Tomendegi 5 p karanyz 4 Zheke esse zhәne blogtar sizdin kandaj da bir takyrypta korytkan ojlarynyz Uikipediya adamzat zhinagan bilim koryn zhinaktauga arnalgan Bul belgili bir adamnyn zheke pikirlerin zhalpy adamzattyk bilimnin boligine ajnaldyru kuraly emes kara Uikipediya Өzindik zertteulerdin bolmauy Tek kej zheke tulganyn pikiri talkylauga turatyn ajtarlyktaj manyzdy bolyp ol zhajly baskalar tek ozi emes zhazyp zhariyalagan sirek zhagdajlarda gana mundaj makalalardyn zharyk koruine mүmkindik bar Uikipediyaga katysty zheke ojlar MetaUikide koldau tabady Sondaj ak Uikipediyada makalalarga ajtylgan zheke pikirler koldau tabatyn tarauy bar 5 Agymdagy okigalar zhonindegi pikirler aldyngy punktin zhekelegen zhagdajy Agymdagy okigalar sezimderdi kozdyryp adamdardy minberge tribuna shyguga itermelegenmen yagni zheke kozkarasyndy dәleldeu Uikipediya onyn kuraly emes Makalalar tarazyga salyngan agymdagy okigalar bejtarap kozkaras arkyly karastyrylgan boluy kazhet Sondaj ak mundaj makalalardy zhakyn bolashakta oz manyzyn zhojmajtyndaj etip zhazuga tyryskan zhon 6 Diskussiyalyk forumdar Өtinish bizdin negizgi maksatymyz enciklopediya zhasau ekendigin este saktanyz Siz zheke talkylau betterinde әriptesterinizben әngime dүken kuryp al makalalardy talkylau betterinde osy makalalarga katysty mәselelerdi talkyga sala alasyz alajda pikirtalas bolyp tabylatyn makalany engizbegeniniz zhon 7 Zhanalyktyk reportazhdar Uikipediya agymdagy okigalar zhanalyktarynyn algashky derekkozi bolmauy kazhet Uikipediya mәlimettin algashky derekkozi emes Bul үshin arnajy algashky derekkozi bolatyndaj etip karastyrylgan bauyrlastyk zhobasy bar Sondaj ak onda baska da koptegen anyktamalyk basylymdarga karaganda zhana dәjekter men bolyp zhatkan okigalar zhajyndagy akparattyn tүsui zhoninen Uikipediyany zamanaui shynajylykka birtaban zhakyndata tүsetin agymdagy okigalarmen bajlanysty tarihi manyzdy enciklopediyalyk makalalar kop Uikipediya minber tribuna emes Uikipediya minber emes zhәne үgit nasihat nemese zharnama kuraly emes Budan Uikipediya betteri ne bolyp tabylmajtyny ajkyndalady 1 Nasihat nemese kandaj da bir nәrseni korgau maksatyndagy әreket Әlbette makalada mundaj әreketter zhoninde shynajy akparat boluy mүmkin mundaj zhagdajda mukiyat tүrde bejtarap kozkarasty ustanu kazhet Eger ciz ozinizdin zheke kozkarasynyzdyn zhaksy zhaktaryna adamdardy sendirginiz kelse onda osy maksatta blogty pajdalanyp forumdarda pikirinizdi ajtyp arnajy sol maksattagy baska da kuraldardy pajdalanuynyzga bolady Uikipediya zheke pikirlerdi emes dәjekterdi bayandauga arnalgan 2 Өzin ozi zharnamalau Siz oziniz zhajly nemese oziniz belsendi tүrde katysyp zhүrgen zhobalar zhajly zhazuynyzga bolady Birak esinizde bolsyn barlyk enciklopediyalyk osy sekildi makalalarga sondaj ak baskalaryna da osy dәrezhede kojylatyn kalypty talaptardy bejtarap kozkarasty kosa alganda ozin zhajly bayandau kezinde oryndau kiynga tүsedi Sondaj ak kazhettilik bolmasa makalada avtobiografiyalyk makalaga siltejtin siltemelerdi kop koldanuga bolmajdy 3 Zharnama Kompaniya nemese onyn onimderi zhajly makalalardy tek bejtarap kozkaras kagidasyna sәjkes keletin zhagdajda gana zhazuga bolady Sonymen katar makalada bayandalgan zhajttardyn barlygy үshinshi tulganyn tәuelsiz tekseruine kolzhetimdi boluy kazhet Sondyktan kishkentaj garazhdagy firma nemese zhergilikti dәrezhedegi kompaniyalar zhajyndagy makalalar әdette kabyldanbajdy Kommerciyalyk ujymdarga syrtky siltemeler makala takyrybymen bajlanysty iri kompaniyalardy nuskagan zhagdajda gana koldanylgany zhon Esinizde bolsyn Uikipediya kandaj da bir kompaniyanyn pajdasyna usynys zhasamajdy zhәne zheke enshiles kurylym tudyrmajdy Sonymen birge ujym үshin manyzdylyk kriteriilerine de nazar audarynyz Uikipediya shagym nemese usynystar zhazatyn kitap emes Uikipediyada firmalar nemese olardyn onimi sipattaluy mүmkin alajda olar zhajly makalalar tek akparattyk suretteu sipatynda boluy kazhet al mundaj makalalardyn boluy әste talkylau betinde ol kompaniya nemese onimderin koldanu arkyly algan zheke basynyn әserin zhazuga shakyru degen soz emes Mundaj әserlerdin ykpalyndagy ondeuler ozindik zertteulerge zhәne tekserilmegen mәlimetterge zhatatyndyktan engizilmejdi Uikipediya serverlik ajna fajldar muragaty nemese siltemeler tizimdemesi katalog emes Uikipediya server ajna zhәne siltemelerdi suretterdi nemese multimedia fajldaryn saktajtyn repozitorij emes Uikipediyaga ornalastyrylgandardyn barlygy enciklopediyada koldanyluy үshin ayausyz redakciyalanuy mүmkin Қandaj da bir mәlimetti Uikipediyaga ornalastyra otyryp ciz zhәne licenziyalaryna sәjkes ony zhalpyga ortak usynuga oz kelisiminizdi beresiz Uikipediyadagy makalalar kandaj bolmauy kazhet 1 Syrtky siltemelerdin karapajym toptamalary nemese internet tizimdemeleri Makala mazmunyna sәjkes bir nemese birneshe pajdaly siltemeler kojgannyn esh sogettigi zhok alajda tym kop molsherdegi siltemeler tizimi makalalardyn damuyna kedergi keltirip Uikipediyanyn tүpki maksatynan bura tartady Eger makala takyrybyna uksas materialdar birneshe sajttarda bar bolsa onda onyn ishindegi en irisine silteme zhasagan zhon Қara Uikipediya Syrtky siltemeler zhәne m When should I link externally 2 Ishki siltemelerdin karapajym toptamalary kopmagynalylyk ruksat etilgen kopmagynaly terminderge tүsinikterge zhәne soz tirkesterine sondaj ak makalany ujymdastyruga zhәrdemdesetin kurylymdalgan tizimderge negizdelgen makalalardy kospaganda 3 bastapky materialdar men akparattardyn karapajym toptamalary kitaptardyn tolyk mәtinderi bastapky kodtar toltuma tarihi kuzhattar hattar zandar үndeu kagazdary zhәne t b osy sekildi tek tүpnuskasy retinde ozgertilmegen tүrde kundy sanalatyn materialdar Tүpnuska derekkozderdin tolyk mәtinderin onyn ishinde matematikalyk zhәne astronomiyalyk kesteler bagdarlamalardyn bastapky kodtary Uikikajnarga ornalastyrynyz Bir zhagynan 1911 zhylgy sekildi kogam igiligine ajnalgan resurstardy pajdalana otyryp makalalardy mәlimettermen tolyktyrudyn esh sogettigi zhok 4 Fotosuretter men mediafajldardyn karapajym mәtinsiz toptamalary Eger ciz fotosuret ornalastyrgynyz kelse suretke katysty makala zhazyp ony surettin manyna ornalastyrynyz nemese fotosuretti Ortakkorga zhүkteniz Eskertu kop magynalylykty sheshu betteri Uikipediya ne emes tarauyndagy Uikipediya ajna nemese siltemelerdin suretterdin mediafajldardyn saktaushysy bolyp tabylmajdy kagidalaryna kajshy keledi dep ojlamagan durys Mundaj better ataulary uksas makalalarda tuyndauy mүmkin kikilzhinderdi boldyrmauga arnalgan Uikipediya tegin hosting blog ne bolmasa veb provajder zhәne de әleumettik zheli emes Uikipediya Yandeks emes Siz munda ozinizdin veb sajtynyzdy blog nemese uikiinizdi ornalastyra almajsyz Uikipediyada neni ornalastyruga bolmajdy 1 Zheke better Uikipediya katysushylarynyn zheke betteri bar alajda olar tek kana enciklopediyamen zhumys zhasaumen bajlanysty akparattardy ornalastyru maksatynda koldanyla alady Eger siz ozinizdin zheke betinizdi kuru үshin oryn izdep zhүrseniz otinish mundaj kyzmetti tegin usynatyn internettegi kop provajderlerdin komegine zhүgininiz Sizdin tutynushy betinizdin boluynyn negizgi maksaty baska katysushylarmen zheke bajlanys ornatu emes enciklopediyamen zhumys zhasauda tiimdi seriktestik bazasyn kuru bolyp tabylady 2 Zheke fajldar Өtinish Uikipediyaga enciklopediyalyk makala nemese zhoba betterinde koldanylatyn fajldardy gana engiziniz al ozgenin barlygy zhojylatyn bolady Eger sizde sәjkes kosymsha fotosuretter men baska da materialdar bolsa olardy Ortakkorga zhүkteniz kazhet zhagdajda Uikipediyadan silteme zhasauga bolady Eger sizdi Uikipediyadan baska da uiki tehnologiyalardy koldanu arkyly birlesken kandaj da bir zhumystar kyzyktyrsa bul bir gana bet bolsa da Uikipediyada mundaj zhumysty bastamagan zhon Uiki hosting tegin nemese akshaga kyzmetin usynatyn baska da koptegen sajttar bar Sondaj ak Siz uiki bagdarlamalyk kamsyzdandyruyn zheke serverinizge ornata alasyz Uikipediya tizimdeme emes Uikipediya bolgan nemese bolatyn barlyk nәrsenin tizimdemesi emes Uikipediya makalalary kandaj bolgany zhon 1 Өzara әlsiz bajlanystagy tizimder men kojmalar dәjeksoz aforizmder omirde bolgan tulgalar nemese ojdan shygarylgan kejipkerler Eger siz citatalar tizimin kurgynyz kelse onda ony bizdin bauyrlastyk zhobamyz ornalastyrynyz Әlbette makala takyrybymen bajlanysty nemese ony ajtarlyktaj tolyktyratyn tizimnin bolgandygynda esh sogettik zhok mәselen Uikipediyada sondaj ak akparatty izdeudi zhenildetetin siltemeler kestesi men kestelik maglumattar bar Әrine bir ortak takyrypka biriktirilgen shagyn makalalar tobyn ornalastyruga da ruksat etiledi mәselen Tanymal kazaktardyn tizimi 2 Genealogiyalyk tegi nemese telefondyk anyktamalyktar Ajtarlyktaj tanymal nemese oz zhetistikterimen aty shykkan tulgalar onyn ishinde dauly tanymal tulgalar zhoninde zhazylgan biografiyalyk makalalar gana zhariyalanady Tulganyn tanymaldygynyn bir kriteriji retinde ol zhajly syrtky derekkozderde zhelilik nemese baspa tүrindegi zhazylgan boluy kazhet Asa tanymal emes tulgalar ogan katysy bar zattar turaly zhazylgan tematikalyk makalalarda ajtyluy mүmkin Barlyk tulgalar zhajyndagy geneologiyalyk zhәne omirbayandyk maglumattardy ornalastyru maksatynda arnajy kurylgan m Wikipeople zhәne Wikitree zhobalary bar Al Uikipediya bul үshin arnalmagan 3 Tizimdemeler anyktamalyktar nemese telehabar bagdarlamalary sondaj ak biznesti koldau resurstary Mәselen radiostanciya zhajyndagy makalada bolashakta bolatyn okigalardy kadrlyk auystyrular telefon nomirlerin bagdarlamalar anonsyn zhәne t b sanamalau kazhet emes manyzdy kadrlyk auystyrular men okigalar makalada sipattaluy mүmkin Mundaj makalanyn talkylau beti sondaj ak makala takyrybymen bajlanysty kommerciyalyk kyzmetin emes makalanyn ozin talkylauga arnalgan Uikipediya sary better bolyp tabylmajdy Egen sizge dәl sondaj better kazhet bolsa onda en Yellowikis kyzmetine zhүgininiz Uikipediya akparattyn zhүjesiz үjindisi emes Uikipediya akparattyk materialdardyn zhүjesiz toptamasy emes Eger kandaj da bir mәlimettin 100 pajyzga shynajy ekendigi belgili bolsa onda ony enciklopediyaga kirgizu kazhet degen soz emes Enciklopediyaga tүrli dәrezhedegi maglumattardy engizu turaly talkylaular әli zhalgasyn tauyp zhatkanymen Uikipediya makalalary ne ekendigi zhoninde kelisilgen 1 zhauaptary bar tizim emes Zhii kojylatyn suraktardy sanamalaudyn kazheti zhok onyn ornyna makaladagy akparatty ekpinmen bayandalatyn mazmundamanyn takyryby zhajly әngime bolatyndaj etip bezendiriniz 2 Sayahatshylar zholkorsetkishi emes Parizh zhajly makalada Ejfel munarasy nemese Luvr sekildi kalanyn korikti zherleri zhajly ajtylyp ketken oryndy alajda sizdin sүjikti konakүjinizdin meken zhajy men telefon nomirin nemese Elisej zhazyktaryndagy sүt kosylgan kofenin bagasy zhajly akparat berudin kazheti zhok Mundaj tүrdegi tolyk derekter da koldau tabady 3 Eskertkish emes Uikipediya kajtys bolgan dostar men zhakyndardy kurmetteu үshin emes Enciklopediya makalasynda sipattalatyn tulganyn artynda kalgan tek kana zhaksy zhaktarymen gana emes sondaj ak tanymaldylygymen de erekshelenui kazhet 4 Basshylyktar receptter nuskaulyktar emes Uikipediya adamdardy oryndardy zattardy sipattaganmen makalalar nuskaulyktar kenes beruler kukyktyk nemese medicinalyk nemese erezheler tүrinde zhazylmauy kazhet nemese kadamdyk nuskaulyktardan turmauy kerek kalaj zhasau kazhet stilinde bul kadamdyk okytu nuskaulyktaryn otu syzbalary pajdalanu zhonindegi nuskaulyktar kompyuterlik ojyndardy otu zhonindegi oku kuraldary zhәne receptterdi oz ishine kamtidy Bul shekteuler Uikipediyanyn ozindegi zhumystarga katysty Uikipediya Makalany kalaj ondeu kerek sekildi taraular kyzmetine zhatatyn nuskaulyktarmen ruksat etiletin Uikipediya ataulary kenistiginde buzyluy mүmkin Қadamdyk nuskaulyktardy ornalastyru үshin kalaj oryndau kazhet stilindegi nuskaulyktar Wikihow nemese bizdin bauyrlastyk zhobamyz bar 5 Ғalamtor sajttaryndagy zhol korsetkish emes Uikipediyadagy makala tagajyndaudy kurylymdy zhәne sajt usyngan kyzmetterdi sipattaumen shektelmeui kazhet sajtty enciklopediyalyk mәnerdegi mәlimettermen sipattap zhetistikterge tanymaldylykka zhәne tarihi manyzdylykka nazar audargany durys Sajttar zhajyndagy mundaj mәlimetter koptegen baska derekkozderge karaganda әldekajda zhana bolyp kaluy kazhet sebebi makalaga zhana dәjekter men olardyn pajda boluyna bajlanysty mәlimetter kosa alamyz 6 Kitap mәtinderi men olarga zhazylgan pikirler bul maksatty zhүzege asyru үshin Uikikajnar zhumys zhasajdy 7 Syuzhetterdin mazmundamasy emes Әdebi shygarmalar zhajly makalalar tek bir gana kyska mazmundamadan tura almajdy olarda derekkozderdi zertteu arkyly shygarmaga onyn erekshelikterine sipatyna zhәne tarihi manyzyna zhan zhakty taldau zhasaluy kazhet 8 Aspazdyk receptiler kitaby emes bul үshin Uikikitaptagy b Aspazdyk kitap tarauy bar Uikipediya bolzham zhasajtyn oryn emes Uikipediya bolzham zhasau men tekserusiz zhoramaldar toptamasy emes Bolashaktagy okigalar zhajly makalalar tekserilgen boluy kazhet al makalalar takyryby otip ketken okigamen salystyrganda ajtarlyktaj үlken manyzga ie boluy kazhet Atap ajtkanda 1 Kejbir bolashakta bolatyn nemese boluy yktimal okigalar zhajynda bir nәrse belgili bolgan zhagdajda nemese onyn bolatyndygy zhajly yktimaldylyk dengeji zhogary bolsa gana ol sipattauga lajyk dep tabylady Eger bul okigaga bajlanysty dajyndyk zhumystary әli bastalmagan bolsa onda ol turaly zhoramal ajtarlyktaj negizdi boluy tiis Mundaj okigalardyn mysaly retinde 2014 zhyly otetin Қysky Olimpiada ojyndaryn atauga bolady Alajda 2032 zhyly otetin Olimpiada ojyndary sekildi okigada tekseruge bolatyn zhәne ajryksha zertteu bolatyndaj eshnәrse zhok sondyktan makala bolu үshin lajykty emes Bolashakta bolady dep kүtilip otyrgan okigalar tiziminen makala zhasauga ruksat etiledi 2 Bolashaktagy okigalardyn nemese zhanalyktardyn bujrykty tizimi nemese ataulardyn belgili zhүjesi zhajly zhalpy akparattan baska eshnәrse belgili bolmagan zhagdajda olar makalalar takyryby boluga lajyk dep tabylmajdy Mәselen Tropikalyk ciklondar ataularynyn tizimi enciklopediyaga saj alajda Aleks 2020 tropikalyk kujyny atty makala enciklopediyalyk makala talaptaryna saj bolady sebebi mundaj kujyn bolashakta Soltүstik Atlantikada pajda bolyp sagat tiline karsy bagytta kozgalatyn bolady Sondaj ak sandar atauynyn standartty zhүjesi mysaly megagigaterabajt bojynsha pajda bolgan sozder zhajly makalalar da enciklopediyalyk talapka zhauap bermejdi tek eger olar bedeldi derekkozinde ajkyndalsa nemese keninen koldanysta bolsa olardy zhariyalau ruksat etiledi Al himiyalyk elementter kuzhattalgan sekildi tәzhiribelik zhagdajda ajkyndalmagan kejbir gylymi bolzhamdar enciklopediyalyk makalaga zhatady 3 Bolzhamdar zhoramaldar zhәne bolashak tarihyn sipattajtyn makalalar ajryksha zertteuler bolyp sanalgandyktan olardy zhariyalauga ruksat etilmejdi Birak әlbette bolzhamdar men zhoramaldardan turatyn tanymal shygarmashylyk zhumystar esse nemese gylymi zertteuler bar zhәne zhasalatyn bolady Sondyktan nemese makalalaryna ruksat etiledi al sekildi makalaga ruksat zhok Eger siz uikide bolashak tarihyn talkyga salgynyz kelse Wikicities Future ge baruynyzga bolady Eger silteme zhasalynsa damu zhәne sәttilik bolashagy bojynsha әli ayaktalmagan zhobalar men zhasap shygarular zhonindegi talkylaular men dәleldemelerdi sipattauga ruksat etiledi Alajda redaktor materialga oz taldaularyn nemese pikirlerin kosa almajdy sebebi mundaj makalalar Uikipediyada ruksat etilmejtin ajryksha zertteu bolyp tabylady Әli shygarylmagan onimderdi sipattajtyn filmder ojyndar zhәne t b makalalardyn zharnama emestigine koz zhetkizip alu kerek Uikipediyada cenzura zhok Uikipediya kejbireuge dauly nemese korlajtyndaj korinetin makalalardan turuy mүmkin Uikipediyanyn kez kelgen okyrmany makalalardy redakciyalaj ondej alady eger olar mәselen vandalizmnen zhәne onyn engizgen ozgertuleri eshkandaj ruksat etushilikke tekserusiz kej erekshe zhagdajlarda bolmasa tez arada korsetiledi sondyktan makalalar nemese suretter barlyk katysushylar үshin lajykty nemese әleumettik dini kagidalar men talaptarga saj bolatynyna Uikipediya kepildik bermejdi Orynsyz mazmundagy makalalar sastyratyn sajttarga silteme zhasau mүmkindiginen tuyndamagan zhagdajda tez arada zhojylganymen kejbir makalalar dauly mәtinderden suretterden nemese dau tudyratyn materialdardan mәselen pornografiya zhajyndagy makala turuy mүmkin bugan bar erezhelerge BK kagidasyna zhәne Uikipediya serverleri ornalaskan Florida shtatynyn zannamalaryna kajshy kelmegen zhagdajda ruksat etiledi Uikipediya kauymdastygy kandaj emesUikipediya urys orny emes Әr katysushy baskalarmen sypajy salmakty әri ruhani seriktestik tүrindegi karym katynas ornatu kerek Өziniz bir kelisimge kelmegen adamdy korlamanyz orynsyz shabuylga zhol bermeniz korkytpanyz Odan da kikilzhindi akylmen sheshuge tyrysyp ony salmakty әri sypajy talkylauda zhonge saluga kүshinizdi salynyz Eger baska katysushy ozin doreki agressiyaly ustap seriktes boludy kalamaj korlap korkytsa bul sizge ogan katysty dorekilik korsetuge ruksat etiledi degen soz emes Қarsylas keltirgen dәlelderge orynsyz alga umtylushylykty elep eskermej әdeppen zhauap kajtarynyz nemese ruksat etilmegen ilikpe sozderdi mүlde elep eskermegeniniz zhon bolady Eger kikilzhin tiylmaj oz zhalgasyn tauyp zhatsa baska katysushylarga zhүgininiz Araga tүsip oryn algan daudy sheshuge tyrysatyn katysushylar әrkashanda tabylady Sonymen birge makalalardy karsylas pikirinin burystygyn korsetu maksatynda gana zhasap ozgertuler engizbeniz Uikipediyaga onyn katysushylaryna nemese Uikimedia koryna kukyktyk nemese baska da kokan lokky korsetu maksatynda gana Uikipediyany koldanbanyz Қukyktyk mәseleler zhoninde habarlaudyn baska da kuraldary bar Қokan lokkylar munda ruksat etilmejdi zhәne Uikipediya betterin ondeu үshin sizdin kiruiniz bugattaluy mүmkin Uikipediya anarhiya salasyndagy tәzhiribe emes Uikipediya erkin zhәne ashyk enciklopediya bolganymen olar basty maksat enciklopediya zhasauga kedergi keltiretin bolsa atalgan erkindik pen ashyktyk shekteledi Sәjkesinshe Uikipediya әrkim kalagany zhajynda ajtatyn oryn emes Uikipediyanyn ashyk ozin ozi baskaratyn zhoba bolyp sanalu faktisi onyn anarhiyalyk kauymdastyktardyn omirge bejimdiligin okytudy maksat tutady degendi bildirmejdi Bizdin zhumysymyz anarhizmmen ruksat etilgen shekteulerdi anyktauga emes enciklopediya zhasauga bagyttalgan Uikipediya demokratiya salasyndagy tәzhiribe emes Uikipediya demokratiya salasyndagy nemese kogamdagy kandaj da bir sayasi ujymnyn tәzhiribesi emes Kelisimge keludin negizgi tәsili dauys beru zhәne zhekelej alyngan adminderdin oktemdigi emes talkylau bolyp tabylady Kүrdeli zhagdajlarda kelisimge kelu maksatynda tandauly saualnamalar otkizilip turady Mundaj saualnamalardy ote abajlap zhүrgizu kazhet zhәne olardyn nәtizhesi mәselenin tүjinin sheshedi dep mojyndamau kazhet Demokratiyamen tәzhiribe zhүrgizu үshin UikiDemokratiya zhobasyna kirip koriniz agylshyn tilinde Uikipediya zan shygaru zhәne talkylau orny emes Uikipediya korgaushylar mektebi emes onyn erezheleri ayasy tar maksat emes omirdi zhenildetu kuraly sondyktan mүmkindiginshe byurokratiyalyk rәsimderden kashkaktau kazhet Rәsimdi formaldi tүrde buzu mәselen kandaj da bir usynys nemese үmitkerlikke usynu usynys kabyldamauga negiz bola almajdy Erezheler sayasat nemese usynystarga emes ozinizdin ishki ojynyzga sүjeniniz Kez kelgen kikilzhinder nakty byurokratiyalyk erezheler men rәsimderdi talkylau arkyly emes talkylau arkyly sheshilui kerek Ne isteu kerektigi ajkyn bolmagandaEger siz makalada ne nәrse boluy kazhet al ne nәrse bolmauy kazhet degen suraktarga kelgende kүmәndansanyz ozinizden enciklopediya okyrmany osy takyrypta ne korgisi keletini zhajly suranyz resmi sayasattyn boligi emes alajda ony buryn enciklopediyaga saj emes dep tabylgan akparattyn derekkozi retinde koldanuga bolady Eger siz zhogaryda korsetilgen erezhelerdin buzylgany zhoninde sekemdenseniz kelesi mүmkindikterdi pajdalanynyz Makala ishindegisin ozgertu karapajym redakciyalau Bet ishindegini tarihyn saktaj otyryp kajta bagyttauga almastyru Eger makalalardy zhoyu erezhelerine sәjkes bul үshin negiz bar bolsa betti zhoyuga usynynyz Қaj kojmanyn zhojyluyna kauip tuady degen tүsinikti tudyru үshin makala bojynsha talkylaudy үnemi bakylap otyrynyz Bul bettegi ozgerister talkylau betindegi baska katysushylarmen talkylau nәtizhesinde kol zhetkizilgen kelisimnin negizinde mүmkin bolady Өtinish zhana punktter engizgen uakytta mүmkindiginshe ojynyzdy ajkyn etuge tyrysyp sipattauga sәjkes ruksat etiletin kontrmysaldar keltiriniz Sizdin zheke katysushy betiniz ne bolyp sanalmajdyMunda zhazylgan erezhelerdin kobi sizdin zheke katysushy betinizde de koldanylady Sizdin zheke katysushy betiniz zheke sajt zhәne zheke blog emes Sizdin katysushy betiniz Uikipediyanyn boligi zhәne ozin ozi zhetildiru үshin emes Uikipediyanyn baska katysushylarymen seriktestik zhasau үshin omir sүredi Tolygyrak katysushylar betteri anyktamasynan karanyz DerekkozderSondaj ak Uikipediya makalalary nuskalgan licenziyadagy makalalarga kosylsa da baska sharttarda koldanyluy mүmkin onyn ishinde adal nietti koldanu kukygy negizinde suretter men dәjeksozderden turady Kejbir materialdar licenziyasy sharttarynda gana taralady mundaj zhagdajlarda makalanyn ozinde onyn ondeu tarihynda nemese talkylauynda sәjkes belgi boluy kazhet Eger siz ozinizdin zandy kukyktarynyz buzylyp zhatyr dep ojlasanyz mәselege katysy bar baska da katysushylarmen talkylauynyzga zhiberu tizimine zhүginuinizge Uikimedia korymen bajlanysuynyzga nemese avtorlyk kukyk buzyluy oryn algan zhagdajda WP Request for immediate removal of copyright violation de agyl bizdi eskertuinizge bolady Tagy karanyzUikipediyanyn erezheleri men nuskaulary UikipediyaDzhimmi UejlstenDzhimmi Uejlstin Uikipediya negizderi turaly mәlimdemesiBes shartUikipediya bul enciklopediya Bejtarap kozkaras Avtorlyk kukyktar Sypajylyk Қatal erezheleri zhok Erezheler tizimi Қazaksha Uikipediyanyn negizgi tili kazak tiliҚyzmet atkaruAdministratorlar men bitikshilerdi sajlau erezheleriMehanizmderiAjdatkyshtar Tәlimgerlik Bottardy koldanu erezheleri Konsensus Zhokka shygaru MakalalarMakala mazmunyMakalalardyn ataluy Senimdi derekkozder Manyzdylyk Adal koldanudyn sharttary Makalaga kojylatyn minimaldy talaptar Makalanyn tolyktylygy Makalanyn molsheriStiliAjryk Tekserilui Mazmunnyn shynajlygyBezendiruMakalany bezendiru Syrtky siltemeler Ishki siltemeler UikilendiruAuytkular men buzushylyktarMarginaldyk teoriyalar Өzindik zertteulerdin bolmauy Vandalizm Zhedel zhoyu olshemsharttary Spam Betti zhoyu BaskalarҚatysushylarҚatysushynyn zheke beti Қatysushylardyn tendigiBaska erezhelerTalkylau erezheleri Makala bul birlesken zhumys menshikti iesi zhok Mәlimettin ozektiligi Қatysushy aty Batyl bolynyz Өndemenin tүjindemesi Makalany kalaj ondeu kerek Қoltanba Shagyn ondeme Kolemdi makalany zheke makalalarga bolu Zhii kezdesetin kateler Zhii kojylatyn suraktar