Эссе француз тілінен "essai", ағылшын тілінен "essay", "assay"- талпыныс, жазушылық сынама, ; латын тілінен "exagium" – ойлау.
Эссе философияның, эстетиканың, әдеби сынның, публицистиканың, көркем әдебиеттің тұрақталған, қалыптасқан тұжырымдарға жаңа қырынан қарап, өзінше толғап, әрі дағдыдан, әдеттен, көне соқпақтардан бөлек, тың болжамдар мен түйіндеулерге құрылатын жанры. Әдебиеттегі Эссе – соны пікірлерге көбірек мән беріліп, оқырманды ой теңізінде жүздіретін таңдай қақтыратын, өзінше ойлап-сезіну қажеттілігін туғызатын, қаныңды қыздырып, рухани әлеміңе азық сыйлайтын, дүние құбылыстарын өткір қабылдауымен ерекшеленетін көркем туынды. Эссе табиғаты сыршыл сезімге, тіл бояуларының айрықша салтанатына, әшекейлі композицияға құрылады. Өзгеше бітімді бұл өнер туындысында эссеші интеллектуалдық байлығын, аңғарымпаздығын, жарқын, тапқыр ойлылығын, өмір саяхатындағы көрген-білетін, сезінген-түйгенін, тәжірибелерін жомарттықпен жайып салады. Эссе сипатында туған туындыларға батыл болжамдар мен өткір ұсыныстар, пікір жарыстырулар мен талас тудыратын жорамалдар, ойлар, көкейге қо-нымды, таным көкжиегін кеңейтуге қозғау саларлық байламдар тән.
Эссеге негізгі қойылатын талап-белгілі бір тақырыпты, мәселені талдау, сипаттау жэне бағалау болса, негізгі мақсаты-тақырыпқа байланысты өз білімін көрсету және сұраққа берілген жауаптың дұрыстығына окытушыны (окырманын) сендіре білу болып табылады. Бұл эссенің өзге жазба жұмыстарынан ажырата білудегі басты талаптардың бірі ретінде көрініс табады. Сондай-ақ, эссені жазуда негізінен формалды стильді басшылыққа ала отырып, өз ойын нақты дәлелдер мен мысалдар арқылы жүйелі түрде беріп, ондағы әрбір бөлімнің талапқа сай жазылуын ескеру керек.
Эссенің түрлері
- Салыстырмалы эссе
- Пайымдық эссе
- Көркем-әдеби эссе
- Дискуссивті эссе
- Аргументтік эссе
- Себеп-салдар эссе
- Келісу немесе келіспеу эссесі
- Мәселе және оның шешімін қарастыру эссесі
- Синтез эссе
- Сипаттамлық эссе
- Үдеріс эссесі
- Уәждемелік эссе
Эссе құрылымы
Бұл шағын көлемді ой бөлісу, қандай болса мәселені еркін баян ету, дәлелді зиятты ізденіс. Эссе бір мәселе немесе сұрақ бойынша жеке көзқарасты білдіріп, алдын ала немесе мәселені қанағаттанарлықтай баяндалуына үміттенбейді. Әдетте, эссе бір нәрсе туралы жаңа, субъективті рең беретін сөзді және философиялық, тарихи-биографиялық, публицистикалық, әдеби-сын, ғылыми-көпшілік, баллетристикалық сипатта болуы мүмкін.
Эссенің құрылымдық бөліктері
Эссе тақырыбы эссенің мақсатын, эссенің өн бойында не сұралып отырғандығын, қандай мәселені қозғайтындығын көрсетеді.
- Кіріспе - берілген тақырыптың мәнін ашатын бөлім. Бұл бөлімде қандай сұрақтарға жауап іздейтіндігіміз анықталады.
- Неізігі бөлім - негізгі ой мен мәселеге байланысты аргументтер жинақталған бөлім. Негізгі бөлімде дәлелдер, дәйектемелерді, түрлі статистикалық мәліметтер мен схемаларды қолданып тақырыпты ашады, көтерілген мәселені айқындап, оның туу себептерін көрсетеді.
- Қорытынды - тақырып бойынша түйін. Қорытындыда жаңа ой енгізілмей, дәлелдемелер бойынша түйін шығарады, шешу жолдарын көрсетеді.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том
- Оспан Е. Эссе және оның түрлері: Оқу құралы-Алматы: "ОНОН" баспасы, 2022.-120б
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Esse francuz tilinen essai agylshyn tilinen essay assay talpynys zhazushylyk synama latyn tilinen exagium ojlau Esse filosofiyanyn estetikanyn әdebi synnyn publicistikanyn korkem әdebiettin turaktalgan kalyptaskan tuzhyrymdarga zhana kyrynan karap ozinshe tolgap әri dagdydan әdetten kone sokpaktardan bolek tyn bolzhamdar men tүjindeulerge kurylatyn zhanry Әdebiettegi Esse sony pikirlerge kobirek mәn berilip okyrmandy oj tenizinde zhүzdiretin tandaj kaktyratyn ozinshe ojlap sezinu kazhettiligin tugyzatyn kanyndy kyzdyryp ruhani әlemine azyk syjlajtyn dүnie kubylystaryn otkir kabyldauymen erekshelenetin korkem tuyndy Esse tabigaty syrshyl sezimge til boyaularynyn ajryksha saltanatyna әshekejli kompoziciyaga kurylady Өzgeshe bitimdi bul oner tuyndysynda esseshi intellektualdyk bajlygyn angarympazdygyn zharkyn tapkyr ojlylygyn omir sayahatyndagy korgen biletin sezingen tүjgenin tәzhiribelerin zhomarttykpen zhajyp salady Esse sipatynda tugan tuyndylarga batyl bolzhamdar men otkir usynystar pikir zharystyrular men talas tudyratyn zhoramaldar ojlar kokejge ko nymdy tanym kokzhiegin kenejtuge kozgau salarlyk bajlamdar tәn Essege negizgi kojylatyn talap belgili bir takyrypty mәseleni taldau sipattau zhene bagalau bolsa negizgi maksaty takyrypka bajlanysty oz bilimin korsetu zhәne surakka berilgen zhauaptyn durystygyna okytushyny okyrmanyn sendire bilu bolyp tabylady Bul essenin ozge zhazba zhumystarynan azhyrata biludegi basty talaptardyn biri retinde korinis tabady Sondaj ak esseni zhazuda negizinen formaldy stildi basshylykka ala otyryp oz ojyn nakty dәlelder men mysaldar arkyly zhүjeli tүrde berip ondagy әrbir bolimnin talapka saj zhazyluyn eskeru kerek Essenin tүrleriSalystyrmaly esse Pajymdyk esse Korkem әdebi esse Diskussivti esse Argumenttik esse Sebep saldar esse Kelisu nemese kelispeu essesi Mәsele zhәne onyn sheshimin karastyru essesi Sintez esse Sipattamlyk esse Үderis essesi Uәzhdemelik esseEsse kurylymyBul shagyn kolemdi oj bolisu kandaj bolsa mәseleni erkin bayan etu dәleldi ziyatty izdenis Esse bir mәsele nemese surak bojynsha zheke kozkarasty bildirip aldyn ala nemese mәseleni kanagattanarlyktaj bayandaluyna үmittenbejdi Әdette esse bir nәrse turaly zhana subektivti ren beretin sozdi zhәne filosofiyalyk tarihi biografiyalyk publicistikalyk әdebi syn gylymi kopshilik balletristikalyk sipatta boluy mүmkin Essenin kurylymdyk bolikteriEsse takyryby essenin maksatyn essenin on bojynda ne suralyp otyrgandygyn kandaj mәseleni kozgajtyndygyn korsetedi Kirispe berilgen takyryptyn mәnin ashatyn bolim Bul bolimde kandaj suraktarga zhauap izdejtindigimiz anyktalady Neizigi bolim negizgi oj men mәselege bajlanysty argumentter zhinaktalgan bolim Negizgi bolimde dәlelder dәjektemelerdi tүrli statistikalyk mәlimetter men shemalardy koldanyp takyrypty ashady koterilgen mәseleni ajkyndap onyn tuu sebepterin korsetedi Қorytyndy takyryp bojynsha tүjin Қorytyndyda zhana oj engizilmej dәleldemeler bojynsha tүjin shygarady sheshu zholdaryn korsetedi Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 X tom Ospan E Esse zhәne onyn tүrleri Oku kuraly Almaty ONON baspasy 2022 120b