Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Төле, Толи, Толуй (1186/1190 немесе шам. 1193 - 1232) – түркі-моңғол ханзадасы, Шыңғыс ханның 4-ұлы. Шешесі Бөрте – қоңырат тайпасынан шыққан. Төле жас кезінен бастап үнемі әкесінің жанында болып, моңғолдардың негізгі жорықтарының бәріне дерлік қатысқан. Кейіннен Шыңғыс хан өзі билеген аймақтарды Бөртеден туған 4-ұлына бөліп бергенде, Төлеге қарашаңырақ иесі – кенже бала ретінде моңғол үстірті мен түркі-моңғолдардың негізгі әскер күші мұраға қалдырылған. Әкесі қайтыс болғаннан кейін ол тақ мұрагері – ағасы Үгедейге бағынды және мемлекеттегі аса беделді адамдардың бірі ретінде елдің ішкі-сыртқы саясатында үлкен рөл атқарды.
| Төле Тулуй | ||
 | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1227-1229 | ||
| Ізашары | Шыңғыс хан | |
| Ізбасары | Үгедей хан | |
| Өмірбаяны | ||
| Дүниеге келуі | 1186/1190 немесе шам. 1193 | |
| Қайтыс болуы | 1232 Моңғолия | |
| Династия | Шыңғыс хан әулеті | |
| Әкесі | Шыңғыс хан | |
| Анасы | Бөрте | |
| Жұбайы | ||
| Балалары | Мөңке Құбылай Хулагу Арықбұға | |
өңдеу  | ||
Негізгі әскер күшін өз қолында шоғырландырған ол моңғолдардың 1235 – 1242 ж. Қытайға, Шығыс Еуропаға, Иранға жасаған жорықтарына белсене араласып, көмекке балаларын жіберіп отырды. Жазба деректерге қарағанда Төле ағалары Шағатай хан мен Үгедейден бұрын қайтыс болған. Балаларының ішіндегі тарихта қалғандары Батудың көмегімен Шыңғыс хан империясының билеушісі болған Мөңке, Қытайды жаулап алып, Юань әулетінің негізін қалаған Құбылай хан және Иран мен Иракты жаулап алған Хулагу хан.
Сілтемелер
| « бұл тұлғаға қатысты шежіре бар: Төле |
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tole Toli Toluj 1186 1190 nemese sham 1193 1232 tүrki mongol hanzadasy Shyngys hannyn 4 uly Sheshesi Borte konyrat tajpasynan shykkan Tole zhas kezinen bastap үnemi әkesinin zhanynda bolyp mongoldardyn negizgi zhoryktarynyn bәrine derlik katyskan Kejinnen Shyngys han ozi bilegen ajmaktardy Borteden tugan 4 ulyna bolip bergende Tolege karashanyrak iesi kenzhe bala retinde mongol үstirti men tүrki mongoldardyn negizgi әsker kүshi muraga kaldyrylgan Әkesi kajtys bolgannan kejin ol tak murageri agasy Үgedejge bagyndy zhәne memlekettegi asa bedeldi adamdardyn biri retinde eldin ishki syrtky sayasatynda үlken rol atkardy Tole TulujLauazymyMongol imperiyasynyn regenti1227 1229Izashary Shyngys hanIzbasary Үgedej hanӨmirbayanyDүniege kelui 1186 1190 nemese sham 1193Қajtys boluy 1232 MongoliyaDinastiya Shyngys han әuletiӘkesi Shyngys hanAnasy BorteZhubajyBalalary Monke Қubylaj Hulagu Arykbugaondeu Negizgi әsker kүshin oz kolynda shogyrlandyrgan ol mongoldardyn 1235 1242 zh Қytajga Shygys Europaga Iranga zhasagan zhoryktaryna belsene aralasyp komekke balalaryn zhiberip otyrdy Zhazba derekterge karaganda Tole agalary Shagataj han men Үgedejden buryn kajtys bolgan Balalarynyn ishindegi tarihta kalgandary Batudyn komegimen Shyngys han imperiyasynyn bileushisi bolgan Monke Қytajdy zhaulap alyp Yuan әuletinin negizin kalagan Қubylaj han zhәne Iran men Irakty zhaulap algan Hulagu han Siltemeler bul tulgaga katysty shezhire bar Tole Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet