Сидерит (грекше sіderos — темір), темір шпаты — карбонаттар класына жататын минерал.
- Химиялык формуласы: ҒеСО3
- Құрамы FeO — 62,01%, CO2 — 37,99%, қоспалары Mn, Mg, Ca, Co, Zn.
- Тригондық сингонияда кристалданып, ромбоэдр, тақта, призма типтес кристалдар түзеді.
- Агрегаттары іркінді, сферолиттер, оолиттер және топырақ тәрізді түйірлі масса құрайды.
- Түсі ашық сарыдан сұр және қоңырқайға дейін; қаттылығы 4 — 4,5, тығыздығы 3,96 г/см3, жылтырлығы шыныдай, жіктілігі жетілген.
- Сидерит гидротермалдық, тұнбалық, шөгінді, метаморфтық процестер нәтижесінде түзіледі.
- Аса сапалы темір кентасы болып есептеледі. Қазақстанда Қостанай, Торғай өңірлерінің қоңыр теміртас кендерінде кездеседі.
- Сидерит — темірдің маңызды кені.
Сидерит | |
---|---|
Бразилия сидериті | |
Негізі | |
Санаты | Минерал |
Химиялық формуласы | FeCO3 |
Ерекшеліктері | |
Түсі | ашық сарыдан сұр және қоңырқайға дейін |
ромбоэдр, тақта, призма тәрізді | |
Тригональді | |
бойынша минерал қаттылығы | 3.75 - 4.25 |
- Сидерит кристаллдары кварцпен бірге (өлшемі: 6.2 x 4.1 x 3.6 cm)
- Бразилия сидериті (өлшемі : 5 x 3.2 mm)
Агрегаттары жоғарыда айтылған карбонаттарға ұқсас. Жаратылысы. Сидерит көбінесе тек тотықпайтын:
- а) гидротермалық ,
- ә) шөгінділік,
- б) сирек те болса үгілу әрекетінен,
- в) метаморфтық жағдайда пайда болады.
- Қолданылуы. Егер сидериттің көп қоры табылып, оның құрамында фосфор мен күкірт аз болса, сонда ол темір өндірісінің кені болып табылады.
Кендері біздің елімізде Қырымда (Керчь түбегінде), Уралда, Байкалда кездеседі. Шет елдердегі кені Испанияда (Бискай шығанағында), Германияда (), Англияда (Шотландияда және ), Алжирде, Тунисте т. б. жерлерде бар.
Дереккөздер
- Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Siderit grekshe sideros temir temir shpaty karbonattar klasyna zhatatyn mineral Himiyalyk formulasy ҒeSO3 Қuramy FeO 62 01 CO2 37 99 kospalary Mn Mg Ca Co Zn Trigondyk singoniyada kristaldanyp romboedr takta prizma tiptes kristaldar tүzedi Agregattary irkindi sferolitter oolitter zhәne topyrak tәrizdi tүjirli massa kurajdy Tүsi ashyk sarydan sur zhәne konyrkajga dejin kattylygy 4 4 5 tygyzdygy 3 96 g sm3 zhyltyrlygy shynydaj zhiktiligi zhetilgen Siderit gidrotermaldyk tunbalyk shogindi metamorftyk procester nәtizhesinde tүziledi Asa sapaly temir kentasy bolyp esepteledi Қazakstanda Қostanaj Torgaj onirlerinin konyr temirtas kenderinde kezdesedi Siderit temirdin manyzdy keni SideritBraziliya sideritiNegiziSanaty MineralHimiyalyk formulasy FeCO3ErekshelikteriTүsi ashyk sarydan sur zhәne konyrkajga dejinromboedr takta prizma tәrizdiTrigonaldibojynsha mineral kattylygy 3 75 4 25Siderit kristalldary kvarcpen birge olshemi 6 2 x 4 1 x 3 6 cm Braziliya sideriti olshemi 5 x 3 2 mm Agregattary zhogaryda ajtylgan karbonattarga uksas Zharatylysy Siderit kobinese tek totykpajtyn a gidrotermalyk ә shogindilik b sirek te bolsa үgilu әreketinen v metamorftyk zhagdajda pajda bolady Қoldanyluy Eger siderittin kop kory tabylyp onyn kuramynda fosfor men kүkirt az bolsa sonda ol temir ondirisinin keni bolyp tabylady Kenderi bizdin elimizde Қyrymda Kerch tүbeginde Uralda Bajkalda kezdesedi Shet elderdegi keni Ispaniyada Biskaj shyganagynda Germaniyada Angliyada Shotlandiyada zhәne Alzhirde Tuniste t b zherlerde bar DerekkozderҚazak tili terminderinin salalyk gylymi tүsindirme sozdigi Geologiya Almaty Mektep baspasy 2003 ӀSVN 5 7667 8188 1 ӀSVN 9965 16 512 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet