Сейітқали Меңдешұлы Меңдешев (16.6.1882 жыл, бұрынғы Ішкі Орданың Қалмақ – Шағыл ауылы – 25.02.1937 жыл, Алматы) – қоғам және мемлекет қайраткері.
Қалмақ төлеңгіт руынан шыққан.
- 1903 жылы Қазан мұғалімдер семинариясын бітіргеннен кейін 13 жыл мұғалім болған.
- Бірінші орыс революциясы тұсында өңірдегі зиялы қауым өкілдерінен құрылған астыртын ұйымның жетекшісі болып, ағартушылық бағыттағы үгіт-насихат жұмыстарын жүргізумен айналысты.
- 1916 жылы қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалысына қатысқаны үшін тұтқынға алынып, Астрахань түрмесіне қамалды.
- 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін Ішкі Орда қазақтарының өзін-өзі басқару ұйымдарын құруға атсалысты.
- 1918 жылы Кеңестердің Бөкей губерниясы съезінде губерния атқару комитетінің мүшесі болып сайланды.
- 1919 жылы шілдеде қазақ өлкесін басқару жөніндегі әскери ревкомның мүшесі және оның төрағасының орынбасары болды.
- 1920 – 1925 жылдары Қазақ АКСР -інің төрағасы қызметінде жүріп ашаршылыққа қарсы күресті басқарды,
- 1921 жылы Қазақстанның солтүстік аймақтарын,
- 1924 жылы Жетісу және Сырдария облыстарын Қазақ АКСР-іне қосуда үлкен қажыр-қайрат көрсетті. Патша өкіметі кезінде қоныс аударушыларға тартып әперілген шұрайлы жерлерді қазақтарға қайтару керектігі жөнінде мәселе көтерді. Алаш қозғалысы қайраткерлерімен кеңестік билік ымыраға келмеуі керек деп есептеді.
- 1925 – 1926 жылдары Қазақстан тұтынушылар одағының төрағасы.
- 1926 – 1930 жылдары РКФСР экономикалық кеңесінің мүшесі.
- 1930 – 1937 жылдары Қазақ АКСР оқу-ағарту халық комиссары, Қазақ АКСР жанындағы ғылым жөніндегі комитеттің төрағасы, Қазақ АКСР жанындағы қорықтар мен тарихи ескерткіштерді қорғау басқармасының бастығы қызметтерін атқарды.
- Саяси қайраткер ретінде БК(б)П 10 – 16-съездерінің, Коминтерннің 5-конгресінің делегаты;
- КСРО -інің ұлт республикаларында жер пайдалану мәселесін шешу жөніндегі комиссияның және конституциялық комиссияның мүшесі (1925 – 26);
- КСРО -інің Чувашия кеңестерінің кезекті сайлауын өткізу жөніндегі өкілі (1928 – 1929) болды.
- 1921 – 26 жылдары РК(б)П Қазоблбюросының, РК(б)П ОК Қазақ бюросының, РК(б)П Қазақ обкомының мүшесі болды.
- 1937 жылы қуғын-сүргінге ұшырады. Ол мәдени-әлеуметтік салаға әсіресе республикадағы оқу-ағарту ісінің дамуына ерекше көңіл бөлді.
Есте сақтау
- Жаңақала ауданындағы орта мектептің бірі
- Алматының бір көшесі Меңдешев есімімен аталады.
Дереккөздер
- Қазақ хандығының мемлекеттік құрлымы: төлеңгіттер институты Alashainasy.kz.
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8
Бұл — тұлға туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді ауыстыру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sejitkali Mendeshuly Mendeshev 16 6 1882 zhyl buryngy Ishki Ordanyn Қalmak Shagyl auyly 25 02 1937 zhyl Almaty kogam zhәne memleket kajratkeri Қalmak tolengit ruynan shykkan 1903 zhyly Қazan mugalimder seminariyasyn bitirgennen kejin 13 zhyl mugalim bolgan Birinshi orys revolyuciyasy tusynda onirdegi ziyaly kauym okilderinen kurylgan astyrtyn ujymnyn zhetekshisi bolyp agartushylyk bagyttagy үgit nasihat zhumystaryn zhүrgizumen ajnalysty 1916 zhyly kazak halkynyn ult azattyk kozgalysyna katyskany үshin tutkynga alynyp Astrahan tүrmesine kamaldy 1917 zhylgy Akpan revolyuciyasynan kejin Ishki Orda kazaktarynyn ozin ozi baskaru ujymdaryn kuruga atsalysty 1918 zhyly Kenesterdin Bokej guberniyasy sezinde guberniya atkaru komitetinin mүshesi bolyp sajlandy 1919 zhyly shildede kazak olkesin baskaru zhonindegi әskeri revkomnyn mүshesi zhәne onyn toragasynyn orynbasary boldy 1920 1925 zhyldary Қazak AKSR inin toragasy kyzmetinde zhүrip asharshylykka karsy kүresti baskardy 1921 zhyly Қazakstannyn soltүstik ajmaktaryn 1924 zhyly Zhetisu zhәne Syrdariya oblystaryn Қazak AKSR ine kosuda үlken kazhyr kajrat korsetti Patsha okimeti kezinde konys audarushylarga tartyp әperilgen shurajly zherlerdi kazaktarga kajtaru kerektigi zhoninde mәsele koterdi Alash kozgalysy kajratkerlerimen kenestik bilik ymyraga kelmeui kerek dep eseptedi 1925 1926 zhyldary Қazakstan tutynushylar odagynyn toragasy 1926 1930 zhyldary RKFSR ekonomikalyk kenesinin mүshesi 1930 1937 zhyldary Қazak AKSR oku agartu halyk komissary Қazak AKSR zhanyndagy gylym zhonindegi komitettin toragasy Қazak AKSR zhanyndagy koryktar men tarihi eskertkishterdi korgau baskarmasynyn bastygy kyzmetterin atkardy Sayasi kajratker retinde BK b P 10 16 sezderinin Kominternnin 5 kongresinin delegaty KSRO inin ult respublikalarynda zher pajdalanu mәselesin sheshu zhonindegi komissiyanyn zhәne konstituciyalyk komissiyanyn mүshesi 1925 26 KSRO inin Chuvashiya kenesterinin kezekti sajlauyn otkizu zhonindegi okili 1928 1929 boldy 1921 26 zhyldary RK b P Қazoblbyurosynyn RK b P OK Қazak byurosynyn RK b P Қazak obkomynyn mүshesi boldy 1937 zhyly kugyn sүrginge ushyrady Ol mәdeni әleumettik salaga әsirese respublikadagy oku agartu isinin damuyna erekshe konil boldi Este saktauZhanakala audanyndagy orta mekteptin biri Almatynyn bir koshesi Mendeshev esimimen atalady DerekkozderҚazak handygynyn memlekettik kurlymy tolengitter instituty Alashainasy kz Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 Batys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 zhyl ISBN 9965 607 02 8 Bul tulga turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi auystyru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz