Самарқан облысы — РКФСР құрамындағы Түркістан АКСР бес облысының бірі. 1918 жылы 30 қазанда Ресей империясының Түркістан өлкесінің (генерал-губернаторлық) құрамына кірген аттас облыстың орнына құрылды. Түркістан АКСР Самарқан облысы Ресей империясының Түркістан өлкесінің Самарқан облысымен бірдей жерді алып жатты.
Самарқан облысы | |
өзб. سمرقنر ولایتی парсы: ولایاتی سمرقند | |
Самарқан облысы сары түспен боялған | |
Әкімшілігі | |
---|---|
Ел | |
Кіреді | |
Енеді | 4 уез |
Әкімшілік орталығы | |
Тарихы мен географиясы | |
Құрылған уақыты | |
Таратылған уақыты | |
Жер аумағы | 68 962 км² |
Ірі қалалары | |
Тұрғындары | |
Тұрғыны | Шамамен 1,5 млн адам (1924) |
Ұлттық құрамы | негізінен өзбектер мен тәжіктер, сонымен қатар орыстар, ортаазиялық (бұхаралық) еврейлер, , және басқалар |
1924 жылы 27 қазанда Түркістан АКСР Самарқан облысы жойылып, оның аумағы Орта Азияның қалған бөлігімен бірге ұлттық-аумақтық межелеп бөлу барысында жаңадан құрылған одақтас республикалар арасында бөлінді. Самарқан облысының жері Өзбек КСР мен оның құрамындағы арасында бөлінді. Түркістан АКСР Самарқан облысының мұрагері деп 1926-1930 жылдары болған Өзбек КСР санауға болады.
Әкімшілік орталығы әрі аймақтың ең үлкен қаласы Самарқан қаласы болды. Облыстың басқа ірі қалалары — Хожанд, Жызақ, Ұлытөбе, Пенжакент және . Облыс 4 уезге бөлінді: Самарқан, Хожанд, Жызақ және Қатақорған, олардың әкімшілік орталықтары, сәйкесінше, Самарқан, Хожанд, Жызақ және Қатақорған болды.
Солтүстікте және солтүстік-батыста Түркістан АКСР Сырдария облысымен, оңтүстікте және батыста Бұхара әмірлігімен (содан кейін Бұхара Халық Совет Республикасы мен ), шығыста Түркістан АКСР Ферғана облысымен шектеседі.
Облыста шамамен бір жарым миллион адам тұратын. Халықтың негізгі бөлігі өзбектер мен тәжіктер болды. Сондай-ақ, орыстар, ортаазиялық (бұхаралық) еврейлер, , және басқалардың едәуір бөлігі өмір сүрді. Халық негізінен сунниттік мұсылман болды, бірақ сонымен бірге шиит мұсылмандары да жетерлік еді. Сонымен қатар, халықтың көп бөлігі иудаизм мен христиандықты (негізінен православие) ұстанды. Облыс құрылғаннан кейін көршілес Бұхара әмірлігімен салыстырғанда анағұрлым либералды және шыдамды жағдайға байланысты, Бұхара әмірі қудалаған саудагерлер, қаржыгерлер, зиялы қауым мен әйгілі жазушы Садриддин Айни сияқты тұлғалардың көпшілігі әмірліктен қашты немесе Самарқан облысына қоныс аударды.
Облыс экономикасының негізін ауыл шаруашылығы (негізінен көкөністер мен жемістер, мақта және бидай өсіру), мал шаруашылығы, жібек шаруашылығы, омарта шаруашылығы құрады. Экономика саласында өнеркәсіп пен банк ісінің де орны болды - Самарқанд Түркістан АКСР негізгі қаржы орталықтарының бірі болды. Сондай-ақ, облыс кірісінің бір бөлігін кілем тоқу, керамикалық ыдыс-аяқтар мен бұйымдар жасау және сол сияқты халықтық қолөнер кәсіптері алып келді. Орта Азиядағы ең тығыз теміржол станцияларының бірі Самарқанда орналасты. Самарқан облысы Түркістан АКСР дамыған аймақтарының бірі болды.
Облыстың негізгі бөлігі аумағында орналасқан. Орта Азиядағы ең ұзын үшінші өзен — Зерафшан облыс аумағынан өтеді, ал солтүстіктен және оңтүстіктен облысты Түркістан мен Зерафшан жоталары қоршады.
Әдебиет
- Түрікмен КСР тарихы // — Ашхабад, 1960.
- Орталық Азияның халық қожалығы // — Ташкент, 1924.
- Туркистон автоном совет социалистик республикаси // Өзбекстанның ұлттық энциклопедиясы — Ташкент, 2000—2005.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Samarkan oblysy RKFSR kuramyndagy Tүrkistan AKSR bes oblysynyn biri 1918 zhyly 30 kazanda Resej imperiyasynyn Tүrkistan olkesinin general gubernatorlyk kuramyna kirgen attas oblystyn ornyna kuryldy Tүrkistan AKSR Samarkan oblysy Resej imperiyasynyn Tүrkistan olkesinin Samarkan oblysymen birdej zherdi alyp zhatty Samarkan oblysyozb سمرقنر ولایتی parsy ولایاتی سمرقند Samarkan oblysy sary tүspen boyalganӘkimshiligiEl KSROKirediRKFSR Tүrkistan KFREnedi4 uezӘkimshilik ortalygySamarkanTarihy men geografiyasyҚurylgan uakyty30 kazan 1918 zhylyTaratylgan uakyty27 kazan 1924 zhylyZher aumagy68 962 km Iri kalalarySamarkan Hozhand Zhyzak Ұlytobe Penzhakent TurgyndaryTurgynyShamamen 1 5 mln adam 1924 Ұlttyk kuramynegizinen ozbekter men tәzhikter sonymen katar orystar ortaaziyalyk buharalyk evrejler zhәne baskalar 1924 zhyly 27 kazanda Tүrkistan AKSR Samarkan oblysy zhojylyp onyn aumagy Orta Aziyanyn kalgan boligimen birge ulttyk aumaktyk mezhelep bolu barysynda zhanadan kurylgan odaktas respublikalar arasynda bolindi Samarkan oblysynyn zheri Өzbek KSR men onyn kuramyndagy arasynda bolindi Tүrkistan AKSR Samarkan oblysynyn murageri dep 1926 1930 zhyldary bolgan Өzbek KSR sanauga bolady Әkimshilik ortalygy әri ajmaktyn en үlken kalasy Samarkan kalasy boldy Oblystyn baska iri kalalary Hozhand Zhyzak Ұlytobe Penzhakent zhәne Oblys 4 uezge bolindi Samarkan Hozhand Zhyzak zhәne Қatakorgan olardyn әkimshilik ortalyktary sәjkesinshe Samarkan Hozhand Zhyzak zhәne Қatakorgan boldy Soltүstikte zhәne soltүstik batysta Tүrkistan AKSR Syrdariya oblysymen ontүstikte zhәne batysta Buhara әmirligimen sodan kejin Buhara Halyk Sovet Respublikasy men shygysta Tүrkistan AKSR Fergana oblysymen shektesedi Oblysta shamamen bir zharym million adam turatyn Halyktyn negizgi boligi ozbekter men tәzhikter boldy Sondaj ak orystar ortaaziyalyk buharalyk evrejler zhәne baskalardyn edәuir boligi omir sүrdi Halyk negizinen sunnittik musylman boldy birak sonymen birge shiit musylmandary da zheterlik edi Sonymen katar halyktyn kop boligi iudaizm men hristiandykty negizinen pravoslavie ustandy Oblys kurylgannan kejin korshiles Buhara әmirligimen salystyrganda anagurlym liberaldy zhәne shydamdy zhagdajga bajlanysty Buhara әmiri kudalagan saudagerler karzhygerler ziyaly kauym men әjgili zhazushy Sadriddin Ajni siyakty tulgalardyn kopshiligi әmirlikten kashty nemese Samarkan oblysyna konys audardy Oblys ekonomikasynyn negizin auyl sharuashylygy negizinen kokonister men zhemister makta zhәne bidaj osiru mal sharuashylygy zhibek sharuashylygy omarta sharuashylygy kurady Ekonomika salasynda onerkәsip pen bank isinin de orny boldy Samarkand Tүrkistan AKSR negizgi karzhy ortalyktarynyn biri boldy Sondaj ak oblys kirisinin bir boligin kilem toku keramikalyk ydys ayaktar men bujymdar zhasau zhәne sol siyakty halyktyk koloner kәsipteri alyp keldi Orta Aziyadagy en tygyz temirzhol stanciyalarynyn biri Samarkanda ornalasty Samarkan oblysy Tүrkistan AKSR damygan ajmaktarynyn biri boldy Oblystyn negizgi boligi aumagynda ornalaskan Orta Aziyadagy en uzyn үshinshi ozen Zerafshan oblys aumagynan otedi al soltүstikten zhәne ontүstikten oblysty Tүrkistan men Zerafshan zhotalary korshady ӘdebietTүrikmen KSR tarihy Ashhabad 1960 Ortalyk Aziyanyn halyk kozhalygy Tashkent 1924 Turkiston avtonom sovet socialistik respublikasi Өzbekstannyn ulttyk enciklopediyasy Tashkent 2000 2005