Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Роза Люксембург (5 наурыз 1871-15 қаңтар 1919) - көрнекті төңкерісшіл әйел, теорияшыл-марксист. Германияның солшыл радикал оппозициялық социал-демократиялық партиясы II Интернационалдың жетекшілерінің белсенді қайраткерлерінің бірі болды, Польша және Литва социал-демократиялық париясының басында тұрды, Ресейдің социал-демократиялық жұмысшы партиясымен (РСДРП) белсенді жұмыс істеді.
| Роза Люксембург | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
|
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
|
| Азаматтығы | |
| Қызметі | көрнекті төңкерісшіл әйел, теорияшыл-марксист |
| Әкесі | Эдвард (Эльми) Люксембург |
| Анасы | Лина (Левенштейн тумасы) |
| Жұбайы | Густав Любек (жалған неке) |
Өмірбаяны мен қайраткерлік жолдары
- 1871 жылы 5 наурызда Польшаның Замосце (Замостье) атты ескі қаласында туған. Ата-анасы ұсақ бұржуазиялық отбасы, әкесі - Эдвард (Эльми) Люксембург - саудагер, анасы- Лина (Левенштейн тумасы), үш ағасы және сіңілісі болған. Балалық шағы мен есеюі кезеңдері Ресей империясына қарасты Польша Корольдығында өтеді. Үйде польша тілінде, польшалық дәстүрінде өмір сүреді, бірақ анасы арқылы неміс тілі мен дәстүрінде қатарласа ұстанады.
- 1884 жылы - Екінші Варшавалық әйелдер гимназиясының оқушысы болады. Оқып жүргенде, 16 жасынан жартылай заңды социалдық бағыттағы үйірмеге қатысады. Үйірме сәтісздікке ұшырап, талқандалып, мүшелері тұтқындалған соң Польшадан Швейцарияға эмигрант болып келеді. Мұнда ол Цюрих Университетінің қоғамдық-саяси ғылымдары факультетінде оқып, 1897 жылы Польшанның өнеркәсібін дамыту туралы диссертация қорғап, бітіріп шығады.
- Философия, саяси экономиядан басқа математикаға және табиғи дисциплинаға көңіл бөліп, олармен қатар марксизм шығармаларын оқиды.
- 1892 жылы Цюрихтегі польшалық социалдар үйірмесіне кіріп, оның жетекшісі болады. Маркстік тұрғыда польшалық социал-демократиялық қозғалысытың мақсатын негіздейді. Бұл Польшаның жаңа партиясын (Польша Корольдығының социал-демократиялық) құруға ықпал етеді. Партияның міндеттерін дұрыс түсіне білу жолында теорияшыл-марксист ретінде халықаралық беделге ие болады.
- 1898 жылы Германияда германдық социал-демократиялық партиясына кіреді. Германияға келуін заңдастыру үшін неміс құзырындағы Густав Любекпен жалған некеге отыруға мәжбүр болып, Берлинге Fraudr Rossalie Lübeck атанып келеді. Мұнда ол ГСДП-ның солжақ қанатының жетекшісі болады.
- 1905 жылы Германиядан Польшаға барады, онда "Червоны штандер" газетінде жұмыс істейді, ағымдағы жұмыстарымен қатар басқа революциялық басылымдар ұйымдастырады, лорзиндік пролетариаттар үшін неміс тілінде газет шығарады, германиялық газеттерге мақалалар жазады. Үш айдан кейін Варшава түрмесіне қамалады, одан 1906 жылы маусым айында шығып, Германияға түпкілікті оралады.
- Бірнеше жылдар бойы германдық социал-демократиялық партия мектебінде экономика курсын өткізеді.
- 1913 жылы милитаризмге қарсы сөзі үшін бір жылға түрмеге қамалады.
- 1915-1918 жылдар ішінде бірнеше рет түрмеге қамалып, жалпы жиынтығы үш жыл, төрт ай отырып шығады. Түрмеде отырған кезде де өз насихатын жүргізіп, жазған брошюраларын, үндеу қағаздарын таратады. Түрмеде отырған көптеген төңкерісшілермен бірігіп жұмыс істейді.
- 1918 жылы түрмеден шыққаннан кейін Карл Либкнехтпен бірге Германия коммунистік партиясының құрылтай съезін басқарады.
- 1919 жылы 15 қаңтарда Моабит (Берлин орталығындағы аудан) түрмесіне барар жолда Карл Либкнехт екеуі тергеу барысында қараулшы қолынан қаза табады.
Шығармалары
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Роза Люксембург. Е.И.Рузавини /Редкол.: Абалкин Л.И., Аникин А.В., Афанасьев В.С. и др. - М.:Экономика, 1989. - 92с. - (из истории экономической мысли). - ISBN 5-282-00679-0
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Roza Lyuksemburg 5 nauryz 1871 15 kantar 1919 kornekti tonkerisshil әjel teoriyashyl marksist Germaniyanyn solshyl radikal oppoziciyalyk social demokratiyalyk partiyasy II Internacionaldyn zhetekshilerinin belsendi kajratkerlerinin biri boldy Polsha zhәne Litva social demokratiyalyk pariyasynyn basynda turdy Resejdin social demokratiyalyk zhumysshy partiyasymen RSDRP belsendi zhumys istedi Roza LyuksemburgTugan kүni5 nauryz 1871 1871 03 05 Tugan zheri Polsha Zamoste kalasyҚajtys bolgan kүni15 kantar 1919 1919 01 15 47 zhas Қajtys bolgan zheri BerlinAzamattygy Resej imperiyasyҚyzmetikornekti tonkerisshil әjel teoriyashyl marksistӘkesiEdvard Elmi LyuksemburgAnasyLina Levenshtejn tumasy ZhubajyGustav Lyubek zhalgan neke Өmirbayany men kajratkerlik zholdary1871 zhyly 5 nauryzda Polshanyn Zamosce Zamoste atty eski kalasynda tugan Ata anasy usak burzhuaziyalyk otbasy әkesi Edvard Elmi Lyuksemburg saudager anasy Lina Levenshtejn tumasy үsh agasy zhәne sinilisi bolgan Balalyk shagy men eseyui kezenderi Resej imperiyasyna karasty Polsha Koroldygynda otedi Үjde polsha tilinde polshalyk dәstүrinde omir sүredi birak anasy arkyly nemis tili men dәstүrinde katarlasa ustanady 1884 zhyly Ekinshi Varshavalyk әjelder gimnaziyasynyn okushysy bolady Okyp zhүrgende 16 zhasynan zhartylaj zandy socialdyk bagyttagy үjirmege katysady Үjirme sәtiszdikke ushyrap talkandalyp mүsheleri tutkyndalgan son Polshadan Shvejcariyaga emigrant bolyp keledi Munda ol Cyurih Universitetinin kogamdyk sayasi gylymdary fakultetinde okyp 1897 zhyly Polshannyn onerkәsibin damytu turaly dissertaciya korgap bitirip shygady Filosofiya sayasi ekonomiyadan baska matematikaga zhәne tabigi disciplinaga konil bolip olarmen katar marksizm shygarmalaryn okidy 1892 zhyly Cyurihtegi polshalyk socialdar үjirmesine kirip onyn zhetekshisi bolady Markstik turgyda polshalyk social demokratiyalyk kozgalysytyn maksatyn negizdejdi Bul Polshanyn zhana partiyasyn Polsha Koroldygynyn social demokratiyalyk kuruga ykpal etedi Partiyanyn mindetterin durys tүsine bilu zholynda teoriyashyl marksist retinde halykaralyk bedelge ie bolady 1898 zhyly Germaniyada germandyk social demokratiyalyk partiyasyna kiredi Germaniyaga keluin zandastyru үshin nemis kuzyryndagy Gustav Lyubekpen zhalgan nekege otyruga mәzhbүr bolyp Berlinge Fraudr Rossalie Lubeck atanyp keledi Munda ol GSDP nyn solzhak kanatynyn zhetekshisi bolady 1905 zhyly Germaniyadan Polshaga barady onda Chervony shtander gazetinde zhumys istejdi agymdagy zhumystarymen katar baska revolyuciyalyk basylymdar ujymdastyrady lorzindik proletariattar үshin nemis tilinde gazet shygarady germaniyalyk gazetterge makalalar zhazady Үsh ajdan kejin Varshava tүrmesine kamalady odan 1906 zhyly mausym ajynda shygyp Germaniyaga tүpkilikti oralady Birneshe zhyldar bojy germandyk social demokratiyalyk partiya mektebinde ekonomika kursyn otkizedi 1913 zhyly militarizmge karsy sozi үshin bir zhylga tүrmege kamalady 1915 1918 zhyldar ishinde birneshe ret tүrmege kamalyp zhalpy zhiyntygy үsh zhyl tort aj otyryp shygady Tүrmede otyrgan kezde de oz nasihatyn zhүrgizip zhazgan broshyuralaryn үndeu kagazdaryn taratady Tүrmede otyrgan koptegen tonkerisshilermen birigip zhumys istejdi 1918 zhyly tүrmeden shykkannan kejin Karl Libknehtpen birge Germaniya kommunistik partiyasynyn kuryltaj sezin baskarady 1919 zhyly 15 kantarda Moabit Berlin ortalygyndagy audan tүrmesine barar zholda Karl Libkneht ekeui tergeu barysynda karaulshy kolynan kaza tabady Shygarmalary Socialdyk reforma zhәne revolyuciya 1899 Zhappaj ereuil partiya zhәne kәsipodaktar 1906 Social demokratiya krizisi 1916 Anti kritika 1916 Orys revolyuciyasy 1918 Sayasi ekonomikaga kirispe 2 tomdyk Kapitaldyn zhinaluy Tagy karanyzRevolyuciya MarksizmDerekkozderRoza Lyuksemburg E I Ruzavini Redkol Abalkin L I Anikin A V Afanasev V S i dr M Ekonomika 1989 92s iz istorii ekonomicheskoj mysli ISBN 5 282 00679 0