Нұратау (өзб. Nurota tog‘lari, Нурота тоғлари) — Өзбекстандағы тау жотасы, Ысар-Алай жүйесіндегі батыс сілемдерінің бірі. Оңтүстікте Қызылқұм шөлімен шектеседі. Шығысында Малғұзар жотасынан терең Темірлан қақпасы шатқалы бөліп тұр.
Нұратау | |
өзб. Nurota tog‘lari | |
Солтүстік Нұратау жотасы, Сапсай өзені аңғары | |
Сипаттамасы | |
---|---|
Ұзындығы | 170 км |
Ең биік шыңы |
|
Биіктігі | 2169,5 м |
Орналасуы | |
40°30′00″ с. е. 66°40′00″ ш. б. / 40.50000° с. е. 66.66667° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 40°30′00″ с. е. 66°40′00″ ш. б. / 40.50000° с. е. 66.66667° ш. б. (G) (O) (Я) | |
Елдер | |
| |
Ортаққордағы санаты |
Жотаның ұзындығы 170 км. Ең биік нүктесі – Хаятбашы тауы (2169,5 м). Жота негізінен құмтастардан, әктастардан және жанартаулық жыныстардан тұрады. Қырқасы тегіс; солтүстік беткейі тік құламалы және жартасты, оңтүстік беткейі жайпауыт, ұсақ өзендер аңғарларымен бөлінген. Қырқасы таулы дала, беткейі бұталы-дала ландшафтты болып келеді. Оңтүстік беткейінің аңғарларында бақтары, бақшалары, суармалы егістік алқаптары бар шұраттар орналасқан.
Нұратау тауларының төменгі бөлігінде жаз құрғақ және ыстық, ал қысы соншалықты суық емес. Беткейлері мен төбелердегі климаты салқын, жауын-шашын көп түседі. Жылдық орташа температурасы 13,4-14,4°, қаңтарда -0,6° -2,3°, шілдеде 15°-25,4°. Ең жоғары температура тау етегінде 46°-47°, ең төменгі температурасы -29°, -30°. Жылдық жауын-шашын мөлшері — 251-452 мм, қар жамылғысының қалыңдығы — 15-30 см. Желдің орташа жылдамдығы — 2,0-3,2 м/с, кейде 28 м/с жетеді.
Нұратау тауларында сұр топырақтар, 1600–1700 м биіктікте қоңыр сұр топырақтар жиі кездеседі. Тау етегінде және 1600 м-ге дейінгі биіктікте эфемерлер мен эфемероидтар өседі. Бұталар мен ағаштарда бадам, грек жаңғағы, наматак, үшқат, долана т.б. бар. Аршазорлар төбелерде кездеседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, сарышұнақтар, қоян, тау текелері, борсық, жылан, кекілік, бұлдырықтар және т.б. мекендейді. 1975 жылы құрылған «Нұрота тау жаңғағы» мемлекеттік табиғи қорығы ондағы тау ландшафты мен өсімдіктерін (жаңғақ, алма, шие, тұт), жануарларды (муфлон, қабан, түлкі, жайралар, кекілік, бүркіт, жыландар) қорғайды. Нұратау жайылым ретінде пайдаланылады. Бұлақтарының аңғарларында бақша, бау-бақшамен айналысады. Тау беткейлеріне бидай, арпа және басқа да дақылдар егіледі.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nuratau ozb Nurota tog lari Nurota toglari Өzbekstandagy tau zhotasy Ysar Alaj zhүjesindegi batys silemderinin biri Ontүstikte Қyzylkum sholimen shektesedi Shygysynda Malguzar zhotasynan teren Temirlan kakpasy shatkaly bolip tur Nuratauozb Nurota tog lariSoltүstik Nuratau zhotasy Sapsaj ozeni angarySipattamasyҰzyndygy170 kmEn biik shynyBiiktigi2169 5 mOrnalasuy40 30 00 s e 66 40 00 sh b 40 50000 s e 66 66667 sh b 40 50000 66 66667 G O Ya Koordinattar 40 30 00 s e 66 40 00 sh b 40 50000 s e 66 66667 sh b 40 50000 66 66667 G O Ya T Elder ӨzbekstanNuratauOrtakkordagy sanaty Zhotanyn uzyndygy 170 km En biik nүktesi Hayatbashy tauy 2169 5 m Zhota negizinen kumtastardan әktastardan zhәne zhanartaulyk zhynystardan turady Қyrkasy tegis soltүstik betkeji tik kulamaly zhәne zhartasty ontүstik betkeji zhajpauyt usak ozender angarlarymen bolingen Қyrkasy tauly dala betkeji butaly dala landshaftty bolyp keledi Ontүstik betkejinin angarlarynda baktary bakshalary suarmaly egistik alkaptary bar shurattar ornalaskan Nuratau taularynyn tomengi boliginde zhaz kurgak zhәne ystyk al kysy sonshalykty suyk emes Betkejleri men tobelerdegi klimaty salkyn zhauyn shashyn kop tүsedi Zhyldyk ortasha temperaturasy 13 4 14 4 kantarda 0 6 2 3 shildede 15 25 4 En zhogary temperatura tau eteginde 46 47 en tomengi temperaturasy 29 30 Zhyldyk zhauyn shashyn molsheri 251 452 mm kar zhamylgysynyn kalyndygy 15 30 sm Zheldin ortasha zhyldamdygy 2 0 3 2 m s kejde 28 m s zhetedi Nuratau taularynda sur topyraktar 1600 1700 m biiktikte konyr sur topyraktar zhii kezdesedi Tau eteginde zhәne 1600 m ge dejingi biiktikte efemerler men efemeroidtar osedi Butalar men agashtarda badam grek zhangagy namatak үshkat dolana t b bar Arshazorlar tobelerde kezdesedi Zhanuarlardan kaskyr tүlki saryshunaktar koyan tau tekeleri borsyk zhylan kekilik buldyryktar zhәne t b mekendejdi 1975 zhyly kurylgan Nurota tau zhangagy memlekettik tabigi korygy ondagy tau landshafty men osimdikterin zhangak alma shie tut zhanuarlardy muflon kaban tүlki zhajralar kekilik bүrkit zhylandar korgajdy Nuratau zhajylym retinde pajdalanylady Bulaktarynyn angarlarynda baksha bau bakshamen ajnalysady Tau betkejlerine bidaj arpa zhәne baska da dakyldar egiledi