Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ніл (лат. Nіlus, гр. Νείλος ([ni:los]) — Африкада орналасқан дүние жүзіндегі ең ұзын өзен.
| Ніл | |
|---|---|
 Ніл Мысырда | |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 6852 км |
| Су алабының ауданы | 3 400 000 км² |
| Су алабы | Жерорта теңізі |
| Су шығыны | 2830 м³/с |
| Бастауы | Виктория көлі |
| • Биіктігі | 350 м |
| • Координаттары | 0°25′02″ о. е. 33°11′42″ ш. б. / 0.41722° о. е. 33.19500° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Жерорта теңізі |
| • Биіктігі | 0 м |
| • Координаттары | 31°27′55″ с. е. 30°22′00″ ш. б. / 31.46528° с. е. 30.36667° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 31°27′55″ с. е. 30°22′00″ ш. б. / 31.46528° с. е. 30.36667° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
 Ніл өзенінің картасы | |
| Ел | Уганда, Оңтүстік Судан, Судан, Мысыр |
| Ортаққордағы санаты: Ніл | |
Сипаттамасы
Ұзындығы 6671 км, алабының аумағы 2870 мың км2. Орташа су шығыны Асуан маңында 2600 м3/с (әр жылдары 500 м3/с-тан – 15000 м3/с-қа дейін ауытқиды). Шығыс Африка таулы үстіртінен 2000 м-ден астам биіктікте басталып, Жерорта теңізіне атырау жасап құяды. Ніл болып басталып, арқылы Виктория көліне құйып, одан Виктория – Ніл деген атпен ағып шығады. кейін Альберт – Ніл, Асуа саласы қосылған жерде Бахр-әл-Жебел, Бахр-әл-Газал қосылғаннан кейін Ақ Ніл (Бахр-әл-Әбияд) деп аталады. тұсында Ақ Нілге Көгілдір Ніл қосылады да, сағасына дейін Ніл деп аталады. Жоғарғы бөлігінде ағысы қатты, арнасы шоңғалды және көптеген суқұламалар жасайды. Ең ірісі – Мерчисон сарқырамасы (биікт. 40 м). Таулы үстірттен шыққаннан кейін өзен аса кең, жайпақ қазаншұңқырды басып ағады. Ағысы баяулайды, арнасы тарамдарға бөлініп кетеді. Аңғарында кристалл тау жыныстары ашылған жерлерде шоңғалдар пайда болған (Хартум мен Асуанның арасында 6 шоңғал бар).
Шарушылық маңызы
Көгілдір Ніл алабында жаңбыр жазда мол жауады. Сондықтан Ніл төмен ағысында жаздағы су шығыны сабасына түскен кездегіден 5 есе асып түседі. Ніл аңғары адамзаттың ежелгі мәдениет ошақтарының бірі. Оның суы ежелден жер суаруға, кеме қатынасына, халықты сумен қамтамасыз етуге, балық аулауға пайдаланылып келеді. Ніл аңғарында Египет халқының 97%-ы тұрады. Бірнеше бөгендер мен СЭС-тер салынған (ең ірісі – ). Кеме жүзетін су жолының ұзындығы 3000 км-ден асады. Жағалауында Хартум, Асуан, Каир, атырауында Александрия қалалары орналасқан.
Дереккөздер
- Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. - Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-216-5
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Nil lat Nilus gr Neilos ni los Afrikada ornalaskan dүnie zhүzindegi en uzyn ozen NilNil MysyrdaSipattamasyҰzyndygy 6852 kmSu alabynyn audany 3 400 000 km Su alaby Zherorta teniziSu shygyny 2830 m sBastauy Viktoriya koli Biiktigi 350 m Koordinattary 0 25 02 o e 33 11 42 sh b 0 41722 o e 33 19500 sh b 0 41722 33 19500 G O Ya T Sagasy Zherorta tenizi Biiktigi 0 m Koordinattary 31 27 55 s e 30 22 00 sh b 31 46528 s e 30 36667 sh b 31 46528 30 36667 G O Ya Koordinattar 31 27 55 s e 30 22 00 sh b 31 46528 s e 30 36667 sh b 31 46528 30 36667 G O Ya T OrnalasuyNil ozeninin kartasyEl Uganda Ontүstik Sudan Sudan MysyrOrtakkordagy sanaty NilSipattamasyҰzyndygy 6671 km alabynyn aumagy 2870 myn km2 Ortasha su shygyny Asuan manynda 2600 m3 s әr zhyldary 500 m3 s tan 15000 m3 s ka dejin auytkidy Shygys Afrika tauly үstirtinen 2000 m den astam biiktikte bastalyp Zherorta tenizine atyrau zhasap kuyady Nil bolyp bastalyp arkyly Viktoriya koline kujyp odan Viktoriya Nil degen atpen agyp shygady kejin Albert Nil Asua salasy kosylgan zherde Bahr әl Zhebel Bahr әl Gazal kosylgannan kejin Ak Nil Bahr әl Әbiyad dep atalady tusynda Ak Nilge Kogildir Nil kosylady da sagasyna dejin Nil dep atalady Zhogargy boliginde agysy katty arnasy shongaldy zhәne koptegen sukulamalar zhasajdy En irisi Merchison sarkyramasy biikt 40 m Tauly үstirtten shykkannan kejin ozen asa ken zhajpak kazanshunkyrdy basyp agady Agysy bayaulajdy arnasy taramdarga bolinip ketedi Angarynda kristall tau zhynystary ashylgan zherlerde shongaldar pajda bolgan Hartum men Asuannyn arasynda 6 shongal bar Sharushylyk manyzyKogildir Nil alabynda zhanbyr zhazda mol zhauady Sondyktan Nil tomen agysynda zhazdagy su shygyny sabasyna tүsken kezdegiden 5 ese asyp tүsedi Nil angary adamzattyn ezhelgi mәdeniet oshaktarynyn biri Onyn suy ezhelden zher suaruga keme katynasyna halykty sumen kamtamasyz etuge balyk aulauga pajdalanylyp keledi Nil angarynda Egipet halkynyn 97 y turady Birneshe bogender men SES ter salyngan en irisi Keme zhүzetin su zholynyn uzyndygy 3000 km den asady Zhagalauynda Hartum Asuan Kair atyrauynda Aleksandriya kalalary ornalaskan DerekkozderҚazirgi dүnie geografiyasy Hrestomatiya Zhalpy bilim beretin mekteptin kogamdyk gumanitarlyk bagytyndagy 11 synybyna arnalgan oku kuraly Қ Ahmetov T Uvaliev G Tүsipbekova Almaty Mektep baspasy 2007 ISBN 9965 36 216 5