Мұхаммед Әли

 Басқа мағыналар үшін Мұхаммед Әли (айрық) деген бетті қараңыз.

Мұхаммед Әли (туған аты-жөні Кассиюс Марсселус Клэй; 17 қаңтар 1942, Луисвилл, Кентукки, АҚШ – 3 маусым 2016, , Аризона, АҚШ) — ауыр салмақ дәрежесінде өнер көрсеткен американдық кәсіби боксшы, филантроп және қоғам қайраткері.Жыл боксшысы атағына 5 рет ие болған бүгінге дейінгі жалғыз спортшы болып табылады. Бүкіл әлем мойындаған спорт иконына айналған, спорт тарихындағы ең танымал тұлға, ең ұлы боксшы. Жарқын қызыл тілді, оның көптеген цитаталары тарихта қалған.

Мұхаммед Әли
Muhammad Ali
Жалпы мағлұмат
Азаматтығы	АҚШ
Туған күні	17 қаңтар 1942 (1942-01-17)
Туған жері	Луйзвилл, Кентукки
Қайтыс болған күні	3 маусым 2016 (2016-06-03) (74 жас)
Қайтыс болған жері	, Аризона
Тұрғылықты жері	Луисвилл, Кентукки
Тұрысы	оңқай
Бойы	192 см
Қолдың қарқыны	203 см
Алғашқы айқасы	01960-10- 29 қазанның 1960
Соңғы айқасы	01981-12- 11 желтоқсанның 1981
Жеңгендер саны	56
Нокаутпен жеңгені	37
Жеңілгендер саны	5
Тең түскендері	0

Марапаттар
Бокс
Олимпиада ойындары
Алтын
Мемлекеттік марапаттары Президенттік бостандық медалі

Мұхаммед Әли, 2001 жылы Вашингтонда

АҚШ үкіметі Әлиді мансабының шарықтау кезінде әскерге шақырғанда АҚШ-тан алыс жатқан бізге тиіспеген Вьетнамға қарсы соғысқа бармаймын, армиядан бас тартамын деп мәлімдеген. Осыдан АҚШ үкіметі оны барлық атақ даңқтарынан айырып үш жылдан астам уақытқа бокстан аластайды. ^{[дереккөзі?]} Спортқа қайта оралғанан кейін тарихшылар атап кеткен «бокстың алтын дәуірінің» барлық мықты боксшыларын жеңіп өзіне барлық атақ даңқтарын қайтарып алады.

Ал әйгілі қарсыластығы спорт тарихындағы жарқын беттерге айналды. Ол- кәсіпқой бокстан үш рет жеңімпаз болған бірден-бір спортшы.

Биография

Кассиус Марселлус Клей 1942 жылы 17 қаңтарда Кентукки штатының Луисвилл қаласында Одессаның балшықтарында, үй иесі және белгілер мен плакаттардың суретшісі Кассиус Клэйдің отбасында дүниеге келді. Екі жылдан кейін оның жалғыз ағасы Рудольф дүниеге келді, ол кейінірек Рахман Алиге өз есімін ауыстырды. Кассиус мырза ол АҚШ-тың Кентукки өкілдігі мен Сенатта өкілдік ететін танымал либералдық саясаткер Генри Клейманның ұрпағы екеніне сенді. Cassius отбасы қара орта таптың өкілі болды: Жасыл жел орта класты отбасыларға қарағанда әлдеқайда кедей тұратын, бірақ мұқтаж емес еді. Кассиус мырза кәсіпқой суретші болуға тырысып, белгілерін бояйды, әйелі кейде бай ақ отбасылардың үйлерін дайындап, тазалады. Уақыт өте келе олардың жинақ ақшасы 4,500 АҚШ доллары мөлшеріндегі шағын коттеджді жақсы «қара» тоқсанда сатып алуға жеткілікті болды. Кәмелетке толмаған көптеген жастардан айырмашылығы, олардың отбасыларын ерте жастан асыруға мәжбүр болған Кэссиус баладай жұмыс жасаған жоқ. Ол тек қана Луивилль университетінде (кір жуу машиналары мен бөренелер) жұмыс істеді, ол қалталы ақшалар болды. Анасының естеліктеріне сәйкес, жолдастар оның серуендеу кезінде жиі сөйлесіп, ұлы келесі Джо Луи бола алатынын айтты.

1950 жылдардың басында Луивиллде нәсілдік теңсіздік атмосферасы болды, ол 10 жасар Касаидің жеке басын қалыптастыруға айтарлықтай әсер етті. Кейінірек, ол ұйықтап жатар алдында, ол қоғамдағы қараңғы адамдар екінші дәрежелі адамдар ретінде қарастырылғанын түсінбегендіктен, ол жылады. Оның анасы ыстық күнде Кэсси мен автобус аялдамасында автобус күтіп тұрғанын айтты. Ол ең жақын кафеге баласын стакан су ішуін сұрады, бірақ оған бас тартты және есік жабылды. Кассиус дүниетанымының қалыптасуындағы шешуші сәт атасының әңгімесі болды, ол нәсілдік өшпенділікпен қатал өлтірілген қара жасөспірім Эммет Тиль туралы және баланың өлтірушілері ақталды. Кэссиус Сил балаларына «ақ әділеттілік» деген түсінікті түсіндіру үшін Thill's бұзылған денесінің фотосуретін көрсетті. Кассиус анасы оның ата-бабасын ирландиялық атасы Абе Грейдиге қадағалады. Ақындардың қанымен ағып кетуі Одессадағы мақтаныш мәселесі болды, бірақ оның өмірінде Америка Құрама Штаттарында нәсілдік теңсіздікті сынаған ұлына жағымсыз болды. Көпшілік алдында сөйлеген сөзінде, ол веналарда ақ қан «насихатшылар, құл иелері» болып табылады, бірақ іс жүзінде Ирландияның ата-бабасы өзінің қара жесірімен заңдық некеге ұштасқан. Бал Шлвин Велосипед компаниясының қызыл велосипедін ұрлап, 12 жасында бокс бастады. Сатып алғаннан кейінгі күні Касаи мен досы жәрмеңкеге барып, балаларды балмұздаққа тегін қабылдады. Үйге барғанда, ол велосипедтің ұрланғанын білді. Балшық өте қатты ренжіп, сол кезде ақ полиция қызметкері Джо Мартинді кездестірді. Ол өзінің велосипедін ұрлап алғандығын ұрып-соғатындығын айтып, Мартинге: «Сіз біреуді ұрламай тұрып, алдымен оны үйренуіңіз керек», - деп жауап берді. Ол Кассисты спортзалға шақырды, онда ол жас боксшыларды жаттықтырды, олардың көбісі әуесқой Алтын қолғап жарыстарына қатысты.

Клей келмеді, бірақ екі аптадан кейін Мартин мен оның боксшыларын «Future Champions» (Future Champions) бағдарламасында теледидардан көрді. Ол, егер ол жаттығуды бастаса, оның достары оны теледидардан көретіндігіне, ал келесі күні ол және оның ағасы Касси бокс залыға келді деп ойлады. Басынан бастап жаттығу қиын болды, Клин әрдайым басқа жігіттермен шайқасты, бүкіл спортзалға үздік боксшы екенін және әлем чемпионы болатынын жариялады. Осыған байланысты, Мартин оны бөлмеден біраз уақытқа созуға мәжбүр болды. Жас боксшыны допты дұрыс орындауға үйрететін Фред Стонерді қоспағанда жаттықтырушылар Кассидан әлдеқайда әлеуетті көре алмады.

Залға бірінші барудан алты апта өткеннен кейін, Кассиус әуесқойлық әуесқойлығы болды. Clay үміттенгендей, дуэль Future Champions бағдарламасында теледидардан көрсетілді. Оның қарсыласы ақ фанат Ronnie O'Keefe болды, ол 89 фунт (40,389 кг) салмақ санатында. Кэссиус жас және тәжірибесі аз, алайда ол шешімі бойынша жеңіске жетті. Нәтижесі жарияланғаннан кейін, Клэй камераға айқайлай бастады, ол ең үлкен жауынгер болар еді. Осы сәттен бастап ол күн сайын бокс техникасы мен төзімділікке үйренді. Көп жағдайда автобустың орнына Кассиус мектепке баруды жөн көрді. Ол ішімдік ішпеді, темекі шегетін және есірткі қолданған, дені сау тамақтануды ұнататын.

Алдағы екі жылда Клэй жеңіске жеткеннен кейін жеңіске жетіп, әр үш апта сайын шамамен бір шайқасты өткізді. 1956 жылы ол алтын мансаптық турнирді жеңіп алды. 1957 жылы ол төрт ай бойы жаттығудан бас тартты, себебі дәрігерлер оның жүрегіне шағылысып жатқанын анықтады (кейінірек оның жүрегі керемет тәртіпке айналды). 15 жасында Клэй Луисвилл қаласындағы Орталық Америка мектебіне ауыстырылды. Кассиустың академиялық көрсеткіштері соншалықты нашар болды, ол бір кездері екінші жылда қалуы керек еді, бірақ Atwood мектебінің директоры Уилсонның қолдауымен ол бітірді. Уильсон Clay-дің батылдық және тұрақты жаттығуларымен таңдандырды және болашақ боксшының жаттығуларын аяқтап, атақ-даңққа ие болуын қалады. Кассиус 1960 жылдың маусымында оқу орнының оқуын сәтті аяқтағаннан кейінгі дипломы емес, тек қана сертификат алған. Ол әрдайым оқып-үйренуге қиындықтар туды, ал оның ортасынан адамдар оған жиі оқыды. Мектептің соңында Клей әуесқойлық сақинасында 100 жеңіске жетіп, барлығы 8 жеңіліске ұшырады. Оның басты жетістіктері - алтын қолғаптардағы жеңістер және 1959 және 1960 жылдардағы спорт әуесқой Альянсының екі турнирінде. Осы уақытта Кассиус өз дуэльін өткізудің өзіндік стилін ойлап тапты. Ол жаудың айналасындағы саусақтардың үстіне «билеген», ол қарсыласын соққыға соққылап, ол сенімді түрде қобалжыған. Бұл стиль тренерлер мен ардагерлер боксшыларының теріс кері байланысына себеп болды.

Кассиус бітіргеннен кейін бірден кәсіби боксшы болғысы келді, бірақ жаттықтырушы оны күтіп, 1960 жылғы Олимпиадаға қатысуға көндірді. 1960 жылы Атлетикалық әуесқой одағының жарысында жеңіске жету арқасында Клэй Сан-Франциско қаласында өткен Олимпиада ойындарына іріктеу турниріне шақыру алды. Кассиус ұшудан қорыққандықтан, жарыстың өткізілу орны оған сынау болды. 18 жасында ол бірінші ауыр салмақтағы қатысушылардың ең кішісі, ал, мүмкін, бүкіл турнирде. Байқаудың алдында жергілікті баспасөзде Клие туралы әңгіме болды, көбінесе оның мақтанышты қарым-қатынасы үшін, бұған байланысты, турнирдің екінші шайқасында жұрт оны қуантты. Осыған қарамастан, Кассиус Құрама Штаттарының армиясын ұсынған ымырасыз боксшы Алан Хадсонмен финалда кездесуге дейін барлық қарсыластарын сенімді жеңді. Бірінші раундта Клэй дәл соққыға жығылып, сақинаның қабатына құлап түсті, бірақ шайқасты жалғастыра алды. Екінші раундтан кейін Кассиус үшінші үш минуттық қарқынмен шабуыл жасады және қарсыластың басына айқын соққымен кейін шабуыл жасады, содан кейін төреші күрес тоқтатты. Байқаудың соңында Клей қайтадан ұшу билетін алып тастады, турнирдің бір судьясынан ақша алды және Лувиллге поездбен барды.

Жетістіктері

• XVII Жазғы Олимпиада ойындарының жартылай ауыр салмақ бойынша чемпионы (1960).

Ньюарктағы Мұхаммед Әли көшесі, Нью Джерси

• Ауыр салмақ бойынша абсолютті әлем чемпионы (1964—1966, 1974—1978).

• WBC (1974—1978), WBA (1967, 1974—1978, 1978), сонымен қатар «Ринг» журналының (1964—1971, 1974—1978, 1978—1980) версиялары бойынша ауыр салмақтағы әлем чемпионы. Сол журналдың 5 дүркін «Жыл боксшысы» (1963, 1972, 1974, 1975, 1978) және «Он жылдық боксшысы» (1970-шы) атағына ие болған.

• 1999 жылы Sports Illustrated және BBC Мұхаммед Әлиді «Ғасыр спортшысы» деп таныған.

Өмірбаяны

Марапаттары

Ресми

Әли жолдасы Иолантамен АҚШ президенті Кіші Буш Джордж қабылдауында, марапатталуда. 2005 жыл

• (2005).
• ұйымы марапаты.
• (2005).
• «Жүзжылдық Кентуккилік».
• «Жүзжылдық Луисвиллік».
• Филадельфийлік бостандық медалі (2012).

Спорттық

• нұсқасы бойынша «Жыл боксшысы»(1963, 1972, 1974, 1975, 1978).
• нұсқасы бойынша «Онжылдық боксшысы (1970 жж).
• нұсқасы бойынша «Жыл жекпе-жегі»: қарсы (1963), қарсы (1964), (1971), (1974), Джо Фрейзерға (1975) қарсы.
• журналы нұсқасы бойынша «Жыл Спортшысы» (1974).
• Бокстан Атақ Залына таңдалған(1987).
• Бокстан халықаралық Атақ залыне енгізілген (1990).
• арнасының атындағы марапаты иегері (1997).
• нұсқасы бойынша ең Ұлы ауыр салмақ (1998).
• Associated Press нұсқасы бойынша XX ғасыр ең Ұлы ауыр салмағы .
• GQ нұсқасы бойынша «Жүзжылдық Атлеті» .
• журналы нұсқасы бойынша «XX ғасыр спортшысы».
• Би-би-си нұсқасы бойынша «ғасыр спорт тұлғасы» .

Кәсіпқой бокстағы нәтижесі

Толық мақаласы:

Бокс

56 жеңіс (37 нокаут), 5 жеңіліс Нәтиже Күн Қарсыласы Өткен орын Титул Раундтар саны Жекпе-жек нәтижесі Жеңіліс 56—5 11 желтоқсан 1981  Багам аралдары Королева Елизавета атындағы спорт кешені, Нассау 10 UD Жеңіліс 56—4 2 қазан 1980 «, Лас-Вегас, Невада WBC 15 RTD10 Спинкске қарсы өткізген екінші жекпе жектен кейін жақын арада, Али өз мансабын аяқтайтынын жария етті, бірақ екі жыл өткен соң рингке қайта оралды. Жеңіс 56—3 15 қыркүйек 1978 (2) «, , Луизиана WBA World 15 UD15 Жеңіліс 55—3 15 ақпан 1978 Отель «, Лас-Вегас, Невада WBC, WBA World 15 SD Жеңіс 55—2 29 қыркүйек 1977 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк WBC, WBA World 15 UD15 Жеңіс 54—2 16 мамыр 1977  Уругвай «Кэпитол-центр», Ландовер, Мэриленд WBC, WBA World 15 UD Жеңіс 53—2 28 қыркүйек 1976 (3) Стадион «Янки», Нью-Йорк, Нью-Йорк WBC, WBA World 15 UD Жеңіс 52—2 24 мамыр 1976  Ұлыбритания: «Олимпияхалле», Мюнхен WBC, WBA World 15 ТКО5 Жеңіс 51—2 30 сәуір 1976 «Кэпитол-центр», Ландовер, Мэриленд WBC, WBA World 15 UD Жеңіс 50—2 20 ақпан 1976  Перу «Роберто Клементе Колизеум», Хато-Рэй WBC, WBA World 15 КО5 Жеңіс 49—2 1 қазан 1975 (3)  Филиппин «Аранета Колизеум», WBC, WBA World 15 Жеңіс 48—2 30 маусым 1975  Ұлыбритания: Мердека, Куала-Лумпур WBC, WBA World 15 UD Жеңіс 47—2 16 мамыр 1975 «Конвенш-центр», Лас-Вегас, Невада WBC, WBA World 15 ТКО11 Жеңіс 46—2 24 наурыз 1975 «Ричфилд Колизеум», , Огайо WBC, WBA World 15 ТКО15 Жеңіс 45—2 30 қазан 1974 20 мамыр атындағы Стадион, Киншаса, Конго WBC, WBA World 15 Жеңіс 44—2 28 қаңтар 1974 (2) «, Нью-Йорк, Нью-Йорк 12 UD Жеңіс 43—2 20 қазан 1973 Руди Любберс  Индонезия «Бунг Карно Стадиум», Джакарта 12 UD Жеңіс 42—2 10 қыркүйек 1973 (2) «, , Калифорния NABF 12 SD Жеңіліс 41—2 31 наурыз 1973 «Спортс-арена», Сан-Диего, Калифорния NABF 12 SD Жеңіс 41—1 14 ақпан 1973  Ұлыбритания: «Конвеншн-центр», Лас-Вегас, Невада 12 UD Жеңіс 40—1 21 қараша 1972 «Сахара Тахо Хотел», Стейтлайн, Невада NABF 12 КО8 Жеңіс 39—1 20 қыркүйек 1972 (2) «, Нью-Йорк, Нью-Йорк NABF 15 ТКО7 Жеңіс 38—1 19 шілде 1972 «, Дублин 12 ТКО11 Жеңіс 37—1 27 маусым 1972 (2) «Конвеншн-центр», Лас-Вегас, Невада NABF 12 ТКО7 Жеңіс 36—1 1 мамыр 1972 (2) «, Ванкувер NABF 12 UD Жеңіс 35—1 1 сәуір 1972 «, Токио 15 UD Жеңіс 34—1 26 желтоқсан 1971 «Халленстадион», Цюрих 12 KO7 Жеңіс 33—1 17 қараша 1971 «, Хьюстон, Техас NABF 12 UD Жеңіс 32—1 26 шілде 1971 «, Хьюстон, Техас NABF 12 ТКО12 Жеңіліс 31—1 8 наурыз 1971 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк WBC, WBA World 15 UD Жеңіс 31—0 7 желтоқсан 1970 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк NABF 15 ТКО15 Жеңіс 30—0 26 қазан 1970 «Сити Аудиториум», Атланта, Джорджия 15 ТКО3 АҚШ әскері қатарында борышын өтеуден бас тартқаны үшін Али барлық титулдарынан айырылды және 3 жылдан аса жекпе-жекке шыққан жоқ. Жеңіс 29—0 22 наурыз 1967 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк WBA World 15 КО7 Жеңіс 28—0 6 ақпан 1967 «, Хьюстон, Техас WBA World 15 UD Жеңіс 27—0 14 қараша 1966 «, Хьюстон, Техас Абсолютті 15 ТКО3 Жеңіс 26—0 10 қыркүйек 1966 «, Франкфурт Абсолютті 15 ТКО12 Жеңіс 25—0 6 тамыз 1966  Ұлыбритания:  Ұлыбритания: «Эрл-Корт-арена», Лондон Абсолютті 15 КО3 Жеңіс 24—0 21 мамыр 1966  Ұлыбритания: (2)  Ұлыбритания: «, Лондон Абсолютті 15 ТКО6 Жеңіс 23—0 29 наурыз 1966 «, Торонто, Онтарио Абсолютті 15 UD Жеңіс 22—0 22 қараша 1965 «Конвеншн-центр», Лас-Вегас, Невада Абсолютті 15 ТКО12 Жеңіс 21—0 25 мамыр 1965 (2) «Сент-Доминикс-холл», , Мэн Абсолютті 15 Жеңіс 20—0 25 ақпан 1964 «Конвеншн-холл», , Флорида Абсолютті 15 Жеңіс 19—0 18 маусым 1963  Ұлыбритания:  Ұлыбритания: «, Лондон 10 ТКО5 Жеңіс 18—0 13 наурыз 1963 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк 10 UD Жеңіс 17—0 24 қаңтар 1963 «, Питтсбург, Пенсильвания 10 КО3 Жеңіс 16—0 15 қараша 1962 Арчи Мур «Спортс-арена», Лос-Анджелес, Калифорния 12 ТКО4 Жеңіс 15—0 20 шілде 1962 Алехандро Лаворанти «Спортс-арена», Лос-Анджелес, Калифорния 10 КО5 Жеңіс 14—0 19 мамыр 1962 Билли Даньелз «Сент-Николас-арена», Нью-Йорк, Нью-Йорк 10 ТКО7 Жеңіс 13—0 23 сәуір 1962 Джордж Логан «Спортс-арена», Лос-Анджелес, Калифорния 10 ТКО4 Жеңіс 12—0 28 наурыз 1962 Дон Уорнер «Конвеншн-холл», , Флорида 10 ТКО4 Жеңіс 11—0 10 ақпан 1962 «, Нью-Йорк, Нью-Йорк 10 ТКО4 Жеңіс 10—0 29 қараша 1961 «Фридом-холл Стейт Фэйрграунд», , Кентукки 10 ТКО7 Жеңіс 9—0 7 қазан 1961 Алекс Митефф «Фридом-холл Стейт Фэйрграунд», , Кентукки 10 ТКО6 Жеңіс 8—0 22 шілде 1961 Алонзо Джонсон «Фридом-холл Стейт Фэйрграунд», , Кентукки 10 UD Жеңіс 7—0 26 маусым 1961 Дюк Сейбдонг «Конвеншн-центр», Лас-Вегас, Невада 10 UD Жеңіс 6—0 19 сәуір 1961 Ламар Кларк «Фридом-холл Стейт Фэйрграунд», , Кентукки 10 КО2 Жеңіс 5—0 21 ақпан 1961 Донни Флеман «Аудиториум», , Флорида 8 ТКО7 Жеңіс 4—0 7 ақпан 1961 «Конвеншн-холл», , Флорида 8 KO1 Жеңіс 3—0 17 қаңтар 1961 Тони Эсперти «Конвеншн-холл», , Флорида 8 TKO3 Жеңіс 2—0 27 желтоқсан 1960 «Аудиториум», , Флорида 8 TKO4 Жеңіс 1—0 29 қазан 1960 «Фридом-холл Стейт Фэйрграунд», , Кентукки 6 UD

Сілттемелер

1. Muhammad Ali – Boxer. Boxrec.com. Тексерілді, 5 қыркүйек 2011.
2. Muhammad Ali Biography. Biography.com (қаңтар 17, 1942). Тексерілді, 5 қыркүйек 2011.
3. Гиннес рекордтар кітабы 2013
4. Boxing icon Muhammad Ali in critical condition  (ағыл.). GEO TV (06.02.2013). Тексерілді, 17 ақпан 2013.
5. Stamm, Dan Boxing Icon Ali's Former Home for Sale  (ағыл.). NBC (25.09.2012). Тексерілді, 17 ақпан 2013.
6. Hubbard, Alan Boxing: Why Muhammad Ali really is the Greatest of all  (ағыл.). The Independent (15.01.2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 24 қаңтар 2013.
7. The man:Humanitarian  (ағыл.). Muhammad Ali Enterprises. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 21 қаңтар 2013.
8. Associated Press Muhammad Ali receives award  (ағыл.). (14.09.2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 30 қаңтар 2013. Тексерілді, 28 қаңтар 2013.
9. Past winners of the Ring's year-end AWARDS  (ағыл.). (24.02.2012). Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 21 қаңтар 2013.
10. Muhammad Ali  (ағыл.). BoxRec. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 21 қаңтар 2013.
11. Muhammad Ali — Awards And Accomplishments  (ағыл.). Net Industries. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 21 қаңтар 2013.
12. Muhammad Ali (1997)  (ағыл.). . Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қаңтар 2013. Тексерілді, 21 қаңтар 2013.
13. Muhammad Ali  (ағыл.). BoxRec. — Статистика поединков. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 ақпан 2013. Тексерілді, 31 қаңтар 2013.
14. Rummel, 2005, p. 93
15. Edmonds, 2006, p. 81