Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Аризона (ағылш. Arizona, ([ɛrɪˈzoʊnə]; [ærɪˈzoʊnə]; Hoozdo Hahoodzo) — Америка Құрама Штаттарының 48- штаты. Елдің оңтүстік-батысында орналасқан. Ютмен, Колорадо және бірге « санына кіреді . Штаттың астанасы және ірі қаласы — Финикс (Phoenix). Население штата в 2011 жылғы жағдаймен штаттың халқы 6 482 505 тұрғын — бұл көрсеткішпен Аризона АҚШ-та 16-орында. Аризонаның климаты қысы ерекше жұмсақ және жылдың жазғы уақытында жоғары температуралы.
| АҚШ штаты | |||||
| Аризона | |||||
| |||||
 | |||||
| Штат ұраны | лат. Ditat Deus | ||||
| Штат әні | «The Arizona March Song» және «Arizona» | ||||
| Штат лақапаты | «Үлкен каньон штаты» | ||||
| Финикс | |||||
| Ең ірі қаласы | Финикс | ||||
| Ірі қалалары | Тусон Юма Флагстафф | ||||
| Тұрғыны | 7 151 502 (2020 жыл) 14-ші орын (АҚШ б-ша) | ||||
| - тығыздығы | 22 адам/км² | ||||
| 6-ші орын | |||||
| - барлығы | 295 254 км² | ||||
| - су беті | (0,32 %) | ||||
| - ендік | 31°20' с. е. бойынша 37° с. е., 500 км | ||||
| - бойлық | 109°3' б. б. бойынша 114°50' б. б., 645 км | ||||
| Теңіз деңгейінен биіктігі | |||||
| - максимал биіктігі | 3852 м | ||||
| - орташа биіктігі | 1250 м | ||||
| - минимал биіктігі | 22 м | ||||
| Штат статусын иеленуі | 14 ақпан 1912 жылы 48 ретпен | ||||
| - штат болмай тұрып | Аризона Аумағы | ||||
| Губернаторы | Кэтлин Хоббс | ||||
| Вице-губернаторы | Адриан Фонтес | ||||
| Заң шығару органы | Аризона Легислатурасы | ||||
| - жоғарғы палатасы | |||||
| - төменгі палатасы | |||||
| Сенат мүшелері | Кирстен Синема Марк Эдвард Келли | ||||
|
| UTC-7 | ||||
|
| AZ, Ariz., US-AZ | ||||
| Ресми сайты: | http://az.gov/ | ||||
 Ортаққордағы санаты: Аризона | |||||
Халқы
АҚШ халық санағы бюросының дерегі бойынша 2011 жылдың 1 маусымында Аризона халқы 6 482 505 адам; 2010 жылғы санақпен салыстырғанда 1,42 %-ке өскен.. Финикс метрополисінің халық саны 1991 ден 2001 жылға дейін 45,3 % өскен, Аризона 90-жылдарда халықы ең жоғары өскен екінші штат болып саналды (Невада штаты бірінші болды).. Қазіргі уақытта Финикса метрополисі халық саны 4,3 млн адамнан асқан. Аризонаның 58 %-ке жуық халқы 100 мың адамнан көп тұратын қалаларда өмір сүреді (елдің барлық штаттарының арасындағы ең жоғарғы көрсеткіш).
2010 жылғы санақ бойынша штаттың нәсілдік үлесі келесідей: ақ нәсіл (73 %), афроамерикандықтар (4,1 %), байырғы америкалықтар (4,6 %), азиялықтар (2,8 %), гавайлықтар және мұхиттық аралдардың байырғы халықтары (0,2 %), басқа нәсіл өкілдері (11,9 %), екі және одан көп нәсілділер немесе аралас нәсілдер — мулаттар, метистер (3,4 %). 2009 жылғы дерек бойынша Аризона халқының шығу тегі: мексикандықтар (27,4 %), немістер (16 %), ирландықтар (10,8 %), ағылшындар (10,1 %), итальяндар (4,6 %). Аризонада үндіс тілімен сөйлейтін адам саны бойынша барлық 48 континентальды штаттар арасында арасында ең көп штат болып есептеледі. 85 мыңға жуық адам тіліде сөйлейді және 10,4 мың адам тілінде сөйлейді. Аризоналық округында үндіс тілін сақтаушылар АҚШ бойынша ең көп шоғырланған 2010 жылы штатты құпия қоныстанушылар 7,9 % болды (екінші елдегі ең жоғары көрсеткіш).
2005—2007 жылдары штаттың халқының 72,1 % үйде тек қана ағылшынша; 21,7 % — испанша сөйлескен .
Халық санының динамикасы:
- 1950: 749 587 адам
- 1960: 1 302 161 адам
- 1970: 1 745 944 адам
- 1980: 2 718 215 адам
- 1990: 3 665 228 адам
- 2000: 5 130 632 адам
- 2010: 6 392 017 адам
Халықтың дін тұтынушылар құрамы:
- католиктер — 29 %
- дінсіздер — 17 %
- — 10 %
- — 8 %
- — 6 %
- — 5 %
- қалғаны — 25 %
Аризонада 50 мыңға дейін орыстілді тұрғындар өмір сүреді.
Географиясы
Аризона АҚШ-тың оңтүстік -батысында орналасқан, батысында Калифорниямен және Невадамен, солтүстігінде — Ютамен, солтүстік-шығысында — Колорадомен, шығысында — Нью-Мексико, оңтүстігінде — Мексикамен шекараласады. Штаттың территориясының аумағы 295 254 км² (елдің штаттарының ішінде 6-орында).
Штат территориясының едәуір бөлігін тау, үстірт және шөл алып жатыр. Аризонада орасан зор сары қарағайлы массиві орналасқан. Штаттың солтүстігінде Колородо өзені және ондағы Үлкен каньон орналасқан. Юго-западную часть Аризоны оңтүстік-батыс жағында Сонара шөлі, Финикс, Тусон және Юма қалалары орналасқан.
Графтықтары ағылш. Counties
Аризона графтықтарға бөлінеді. 1983 жылы штат 15 графтықа бөлінген.
| Аризона графтықтары | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Графтың аты | Графтық орталығы | Орнаған жылы | Халық саны (2010) | Үлесі | Аумағы (кв. миль.) | Үлесі |
| 1879 | 71,518 | 1.12 % | 11,218 | 9.84 % | ||
| 1881 | 131,346 | 2.05 % | 6,219 | 5.46 % | ||
| 1891 | 134,421 | 2.10 % | 18,661 | 16.37 % | ||
| 1881 | 53,597 | 0.84 % | 4,796 | 4.21 % | ||
| 1881 | 37,220 | 0.58 % | 4,641 | 4.07 % | ||
| 1909 | 8,437 | 0.13 % | 1,848 | 1.62 % | ||
| 1983 | 20,489 | 0.32 % | 4,513 | 3.96 % | ||
| 1871 | 3,817,117 | 59.72 % | 9,224 | 8.09 % | ||
| 1864 | 200,186 | 3.13 % | 13,470 | 11.82 % | ||
| 1895 | 107,449 | 1.68 % | 9,959 | 8.74 % | ||
| 1864 | 980,263 | 15.34 % | 9,189 | 8.06 % | ||
| 1875 | 375,770 | 5.88 % | 5,374 | 4.71 % | ||
| 1899 | 47,420 | 0.74 % | 1,238 | 1.09 % | ||
| 1865 | 211,033 | 3.30 % | 8,128 | 7.13 % | ||
| 1864 | 195,751 | 3.06 % | 5,519 | 4.84 % | ||
| Барлығы: 15 | 6,392,017 | 113,997 | ||||
Дереккөздер
- Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020. United States Census Bureau.
- Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: сәуір 1, 2010 to шілде 1, 2011 (). 2011 Population Estimates. АҚШ халық санағы бюросы, Population Division (желтоқсан 2011). Басты дереккөзінен мұрағатталған 3 ақпан 2012. Тексерілді, желтоқсан 21, 2011.
- «Ranking Tables for Metropolitan Areas: 1990 and 2000.» АҚШ халық санағы бюросы. сәуір 2, 2001. Тексерілген шілде 8, 2006.
- American FactFinder — Results
- American FactFinder, United States Census Bureau Arizona – Selected Social Characteristics in the United States: 2007-2009. Factfinder.census.gov. Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 ақпан 2012. Тексерілді, 2 қараша 2011.
- Arizona has most Indian language speakers. upi.com Accessed 2011-12-12.
- Slevin, Peter. New Arizona law puts police in 'tenuous' spot, Washington Post (сәуір 30, 2010), бет A4.
- Resident Population Data — 2010 Census Мұрағатталған 17 тамыздың 2011 жылы.
- U.S. Religious Landscape Survey (PDF). The Pew Forum (ақпан 2008). Басты дереккөзінен мұрағатталған 4 ақпан 2012. Тексерілді, 13 қазан 2009.
- Сайт Русской библиотеки-клуба в Финиксе, Аризона. Мұрағатталған 11 тамыздың 2011 жылы.
- "Table 1. The Counties and the Most Populous Incorporated Places in 2010 in Arizona: 2000 and 2010". U.S. Census Bureau. Retrieved қаңтар 8, 2012. Мұрағатталған 17 қазанның 2011 жылы.
Сыртқы сілтемелер
Штаттың ресми үкімет вебсайты
- Official Website of the State of Arizona
Басқа дереккөздер
- Arizona State Guide, from the Library of Congress
- Arizona Regional Accounts Data
- Arizona Demographic Data from FedStats Мұрағатталған 21 сәуірдің 2003 жылы.
- Community profiles Мұрағатталған 1 желтоқсанның 2017 жылы. from Arizona Department of Commerce
- Arizona Indicators, state's central resource for information on a wide range of topics
- Energy Data & Statistics for Arizona
- Arizona State Databases Мұрағатталған 9 қарашаның 2017 жылы. – Annotated list of searchable databases produced by Arizona state agencies and compiled by the Government Documents Roundtable of the American Library Association.
- Arizona State Library, Archives and Public Records Мұрағатталған 26 маусымның 2004 жылы.
- USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Arizona Мұрағатталған 5 желтоқсанның 2011 жылы.
- Arizona State Facts Мұрағатталған 5 мамырдың 2015 жылы.
- Arizona Classifieds Мұрағатталған 6 желтоқсанның 2012 жылы.
- Morrison Institute for Public Policy, independent research and analysis center for Arizona public policy and issues
- Аризона DMOZ каталогында
Туризм ақпараттары
- Official Arizona Office of Tourism Мұрағатталған 20 ақпанның 2003 жылы.
- Arizona Game & Fish Department (Hunting, Boating & Fishing)
- Arizona State Parks
- American Southwest, a National Park Service Discover Our Shared Heritage Travel Itinerary
- Lake Havasu Arizona's playground
- Arizona Open Directory Project DMOZ
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Arizona agylsh Arizona ɛrɪˈzoʊne aerɪˈzoʊne Hoozdo Hahoodzo Amerika Қurama Shtattarynyn 48 shtaty Eldin ontүstik batysynda ornalaskan Yutmen Kolorado zhәne birge sanyna kiredi Shtattyn astanasy zhәne iri kalasy Finiks Phoenix Naselenie shtata v 2011 zhylgy zhagdajmen shtattyn halky 6 482 505 turgyn bul korsetkishpen Arizona AҚSh ta 16 orynda Arizonanyn klimaty kysy erekshe zhumsak zhәne zhyldyn zhazgy uakytynda zhogary temperaturaly AҚSh shtatyArizona agylsh State of ArizonaShtat urany lat Ditat DeusShtat әni The Arizona March Song zhәne Arizona Shtat lakapaty Үlken kanon shtaty Astanasy FiniksEn iri kalasy FiniksIri kalalary Tuson Yuma FlagstaffTurgyny 7 151 502 2020 zhyl 14 shi oryn AҚSh b sha tygyzdygy 22 adam km Audany 6 shi oryn barlygy 295 254 km su beti 0 32 endik 31 20 s e bojynsha 37 s e 500 km bojlyk 109 3 b b bojynsha 114 50 b b 645 kmTeniz dengejinen biiktigi maksimal biiktigi 3852 m ortasha biiktigi 1250 m minimal biiktigi 22 mShtat statusyn ielenui 14 akpan 1912 zhyly 48 retpen shtat bolmaj turyp Arizona AumagyGubernatory Ketlin HobbsVice gubernatory Adrian FontesZan shygaru organy Arizona Legislaturasy zhogargy palatasy tomengi palatasySenat mүsheleri Kirsten Sinema Mark Edvard KelliUTC 7AZ Ariz US AZResmi sajty http az gov Ortakkordagy sanaty ArizonaHalkyHalyk tygyzdygy kartasy AҚSh halyk sanagy byurosynyn deregi bojynsha 2011 zhyldyn 1 mausymynda Arizona halky 6 482 505 adam 2010 zhylgy sanakpen salystyrganda 1 42 ke osken Finiks metropolisinin halyk sany 1991 den 2001 zhylga dejin 45 3 osken Arizona 90 zhyldarda halyky en zhogary osken ekinshi shtat bolyp sanaldy Nevada shtaty birinshi boldy Қazirgi uakytta Finiksa metropolisi halyk sany 4 3 mln adamnan askan Arizonanyn 58 ke zhuyk halky 100 myn adamnan kop turatyn kalalarda omir sүredi eldin barlyk shtattarynyn arasyndagy en zhogargy korsetkish 2010 zhylgy sanak bojynsha shtattyn nәsildik үlesi kelesidej ak nәsil 73 afroamerikandyktar 4 1 bajyrgy amerikalyktar 4 6 aziyalyktar 2 8 gavajlyktar zhәne muhittyk araldardyn bajyrgy halyktary 0 2 baska nәsil okilderi 11 9 eki zhәne odan kop nәsildiler nemese aralas nәsilder mulattar metister 3 4 2009 zhylgy derek bojynsha Arizona halkynyn shygu tegi meksikandyktar 27 4 nemister 16 irlandyktar 10 8 agylshyndar 10 1 italyandar 4 6 Arizonada үndis tilimen sojlejtin adam sany bojynsha barlyk 48 kontinentaldy shtattar arasynda arasynda en kop shtat bolyp esepteledi 85 mynga zhuyk adam tilide sojlejdi zhәne 10 4 myn adam tilinde sojlejdi Arizonalyk okrugynda үndis tilin saktaushylar AҚSh bojynsha en kop shogyrlangan 2010 zhyly shtatty kupiya konystanushylar 7 9 boldy ekinshi eldegi en zhogary korsetkish 2005 2007 zhyldary shtattyn halkynyn 72 1 үjde tek kana agylshynsha 21 7 ispansha sojlesken Halyk sanynyn dinamikasy 1950 749 587 adam 1960 1 302 161 adam 1970 1 745 944 adam 1980 2 718 215 adam 1990 3 665 228 adam 2000 5 130 632 adam 2010 6 392 017 adam Halyktyn din tutynushylar kuramy katolikter 29 dinsizder 17 10 8 6 5 kalgany 25 Arizonada 50 mynga dejin orystildi turgyndar omir sүredi GeografiyasyArizona AҚSh tyn ontүstik batysynda ornalaskan batysynda Kaliforniyamen zhәne Nevadamen soltүstiginde Yutamen soltүstik shygysynda Koloradomen shygysynda Nyu Meksiko ontүstiginde Meksikamen shekaralasady Shtattyn territoriyasynyn aumagy 295 254 km eldin shtattarynyn ishinde 6 orynda Shtat territoriyasynyn edәuir boligin tau үstirt zhәne shol alyp zhatyr Arizonada orasan zor sary karagajly massivi ornalaskan Shtattyn soltүstiginde Kolorodo ozeni zhәne ondagy Үlken kanon ornalaskan Yugo zapadnuyu chast Arizony ontүstik batys zhagynda Sonara sholi Finiks Tuson zhәne Yuma kalalary ornalaskan Graftyktary agylsh CountiesArizona graftyktarga bolinedi 1983 zhyly shtat 15 graftyka bolingen Arizona graftyktaryGraftyn aty Graftyk ortalygy Ornagan zhyly Halyk sany 2010 Үlesi Aumagy kv mil Үlesi1879 71 518 1 12 11 218 9 84 1881 131 346 2 05 6 219 5 46 1891 134 421 2 10 18 661 16 37 1881 53 597 0 84 4 796 4 21 1881 37 220 0 58 4 641 4 07 1909 8 437 0 13 1 848 1 62 1983 20 489 0 32 4 513 3 96 1871 3 817 117 59 72 9 224 8 09 1864 200 186 3 13 13 470 11 82 1895 107 449 1 68 9 959 8 74 1864 980 263 15 34 9 189 8 06 1875 375 770 5 88 5 374 4 71 1899 47 420 0 74 1 238 1 09 1865 211 033 3 30 8 128 7 13 1864 195 751 3 06 5 519 4 84 Barlygy 15 6 392 017 113 997DerekkozderChange in Resident Population of the 50 States the District of Columbia and Puerto Rico 1910 to 2020 United States Census Bureau Annual Estimates of the Resident Population for the United States Regions States and Puerto Rico sәuir 1 2010 to shilde 1 2011 2011 Population Estimates AҚSh halyk sanagy byurosy Population Division zheltoksan 2011 Basty derekkozinen muragattalgan 3 akpan 2012 Tekserildi zheltoksan 21 2011 Ranking Tables for Metropolitan Areas 1990 and 2000 AҚSh halyk sanagy byurosy sәuir 2 2001 Tekserilgen shilde 8 2006 American FactFinder Results American FactFinder United States Census Bureau Arizona Selected Social Characteristics in the United States 2007 2009 Factfinder census gov Basty derekkozinen muragattalgan 4 akpan 2012 Tekserildi 2 karasha 2011 Arizona has most Indian language speakers upi com Accessed 2011 12 12 Slevin Peter New Arizona law puts police in tenuous spot Washington Post sәuir 30 2010 bet A4 Resident Population Data 2010 Census Muragattalgan 17 tamyzdyn 2011 zhyly U S Religious Landscape Survey PDF The Pew Forum akpan 2008 Basty derekkozinen muragattalgan 4 akpan 2012 Tekserildi 13 kazan 2009 Sajt Russkoj biblioteki kluba v Finikse Arizona Muragattalgan 11 tamyzdyn 2011 zhyly Table 1 The Counties and the Most Populous Incorporated Places in 2010 in Arizona 2000 and 2010 U S Census Bureau Retrieved kantar 8 2012 Muragattalgan 17 kazannyn 2011 zhyly Syrtky siltemelerShtattyn resmi үkimet vebsajty Official Website of the State of ArizonaBaska derekkozder Arizona State Guide from the Library of Congress Arizona Regional Accounts Data Arizona Demographic Data from FedStats Muragattalgan 21 sәuirdin 2003 zhyly Community profiles Muragattalgan 1 zheltoksannyn 2017 zhyly from Arizona Department of Commerce Arizona Indicators state s central resource for information on a wide range of topics Energy Data amp Statistics for Arizona Arizona State Databases Muragattalgan 9 karashanyn 2017 zhyly Annotated list of searchable databases produced by Arizona state agencies and compiled by the Government Documents Roundtable of the American Library Association Arizona State Library Archives and Public Records Muragattalgan 26 mausymnyn 2004 zhyly USGS real time geographic and other scientific resources of Arizona Muragattalgan 5 zheltoksannyn 2011 zhyly Arizona State Facts Muragattalgan 5 mamyrdyn 2015 zhyly Arizona Classifieds Muragattalgan 6 zheltoksannyn 2012 zhyly Morrison Institute for Public Policy independent research and analysis center for Arizona public policy and issues Arizona DMOZ katalogyndaTurizm akparattary Official Arizona Office of Tourism Muragattalgan 20 akpannyn 2003 zhyly Arizona Game amp Fish Department Hunting Boating amp Fishing Arizona State Parks American Southwest a National Park Service Discover Our Shared Heritage Travel Itinerary Lake Havasu Arizona s playground Arizona Open Directory Project DMOZ