Кеннет Геддес Вильсон ағылш Kenneth Geddes Wilson 8 маусым 1936 жыл Уолтам Массачусетс 15 маусым 2013 жыл Сако Мэн амери

Кеннет Геддес Вильсон (ағылш. Kenneth Geddes Wilson; 8 маусым 1936 жыл, Уолтам, Массачусетс — 15 маусым 2013 жыл, Сако, Мэн) — американдық физик, «фазалық ауысуларға байланысты критикалық құбылыстар туралы теориясы үшін» 1982 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты.

Кеннет Геддес Вильсон
ағылш. Kenneth Geddes Wilson

Туған күні	8 маусым 1936 (1936-06-08)
Туған жері	, Массачусетс, АҚШ
Қайтыс болған күні	15 маусым 2013 (2013-06-15) (77 жас)
Азаматтығы	АҚШ
Ғылыми аясы	физикасы
Альма-матер	Гарвард университеті
Ғылыми жетекші
Атақты шәкірттері	Роман Джакив (ағыл.)
Несімен белгілі	теориясы
Марапаттары	Физика саласындағы Нобель сыйлығы (1982)

АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1975), Америка физикалық қоғамының (1998).

Өмірбаяны

Вильсон Гарвард университетінде оқу үшін Уильям Лоуэлл Путнам атындағы математикалық байқаудың қорытындысы бойынша шәкіртақы алды. Философия докторы (PhD) дәрежесін 1961 жылы Калифорния технологиялық институтында Мюррей Гелл-Маннның жетекшілігімен алды.

1963 жылы ол Корнелл университетінің физика факультетіне ассистент профессор болып жұмысқа келді, 1970 жылы толық профессор болды. 1974 жылы Корнелл университетінде физикадан Джеймс Уикс профессор дәрежесін алды. Ол Лео Кадановпен және Майкл Фишермен бірге физика бойынша 1980 жылы Вольф сыйлығымен марапатталды. 1982 жылы ол жақын маңдағы молекулалардың әсерін есепке алатын екінші ретті фазалық ауысулар теориясын жасағаны үшін физика бойынша Нобель сыйлығын жеңіп алды.

1985 жылы ол Ұлттық ғылым қорының (АҚШ) көмегімен құрылған бес суперкомпьютерлік орталықтардың бірі (Корнелл теориялық орталығы ретінде белгілі) ғылым және инженериядағы теория және модельдеу бойынша Корнелл орталығының директоры болып тағайындалды.

1988 жылдан бастап Вильсон Огайо мемлекеттік университетінің физика кафедрасының профессоры.

Оның шәкірттері Роман Джакив (ағыл.) , Майкл Пескин және Пол Гинспарг болды.

Ғылымға қосқан үлесі

Фазалық ауысуларға байланысты критикалық құбылыстардың теориясын жасады . Вильсонның тағы бір жетістігі оның «Кванттық өріс теориясы дегеніміз не?» деген сұраққа жауабы болды. Вильсон ренормализация тобының философиясы мен техникасын әзірледі.

Марапаттары

1973 — математикалық физика бойынша Дэнни Хайнеман сыйлығы
1975 — Больцман медалі
1979 — Гуггенхайм стипендиясы
1980 — Физика бойынша Қасқыр сыйлығы
1980 — Гиббс лекциясы
1981 — Гарвард университетінің құрметті докторы
1981 — Калтех үздік түлектері сыйлығы
1982 — Франклин медалі
1982 — Физика бойынша Нобель сыйлығы
1984 — Эринген медалі (ағыл.)
1993 — Анесур Раман сыйлығы (ағыл.)

Дереккөздер

Kenneth Wilson (ағыл.). nasonline.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 мамыр 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.
Kenneth Wilson - The Mathematics Genealogy Project. genealogy.math.ndsu.nodak.edu. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 шілде 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.
Kenneth G. Wilson (ағыл.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.

Әдебиет

К.Дж.Вильсон. «Реормализация тобы және критикалық құбылыстар». Нобель дәрісіМұрағатталған 13 қыркүйектің 2013 жылы. // Физика ғылымдарының жетістіктері, 141 том, 2 шығарылым, 1983 жылғы қазан
Храмов Ю. А. Вильсон Кеннет Геддес // Физиктер : Өмірбаяндық анықтама / Ред. А.И. Ахиезер . — Бас. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 317. — 400 б. — 200 000 дана.
Kenneth Geddes Wilson (1936—2013). — 2013. — Vol. 500. — P. 30. — doi:10.1038/500030a
Kenneth Wilson in Moscow.

Сілтемелер

Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.))
Огайо штатының университетінің сайтындағы Кеннет Вильсон беті (archive.org сайтынан сақталған) (ағыл.)
Кеннет Вильсонның мақалалары ArXiv сайтындағы Мұрағат көшірмесі

[1] Kenneth Wilson (ағыл.). nasonline.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 15 мамыр 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.

[2] Kenneth Wilson - The Mathematics Genealogy Project. genealogy.math.ndsu.nodak.edu. Басты дереккөзінен мұрағатталған 2 шілде 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.

[3] Kenneth G. Wilson (ағыл.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 1 қазан 2020.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 16 қыркүйек 2019.