Канадалықтар

Канадалықтар – Канаданың байырғы халқы. Саны 36,9 млн адам (2021, халық санағы).

Канадалықтар
Бүкіл халықтың саны
36,9 млн. (2021)
Ең көп таралған аймақтар
Канада 36,9 млн.
АҚШ	1 062 640
Гонконг	300 000
Ұлыбритания	73 000
Франция	60 000
Ливан	45 000
БАӘ	40 000
Аустралия	27 289
Қытай	19 990
Пәкістан	17 320
Германия	15 750
Корея Республикасы	14 210
Жапония	11 016
Мысыр	10 000
Тілдері
ағылшын тілі, француз тілі
Діні
христиандық 67,2%, ислам 3,2%

Тілі

Канадалықтар ағылшын тілді (48%) және француз тілді (29%) канадалықтар деген екі ұлттан, сондай-ақ, үнді-эскимос тобындағы (1,5%) аз санды ұлттардан тұрады. Канадалықтардың құрамында Еуропаның әр алуан түкпірінен келген, толық ассимиляцияға түсіп үлгермеген халықтар да бар (20%). Оларға неміс, украин, , еврей, , , т.б. халықтардың өкілдері жатады. Француз тілді канадалықтар елдегі Квебек провинциясы халқының 80%-ын құрайды. 1968 жылдан бастап француз тілі ағылшын тілімен қатар Канаданың ресми әрі мемлекеттік тілі болып есептеледі. Канадаға Британ отарына айналғаннан кейінгі кезде ағылшын тілді қоныс аударушылар көптеп келе бастады. Ағылшын тілді Канадалықтар ағылшын тілінің жергілікті диалектісінде сөйлейді.

Діні

Православие және протестанттар, мұсылмандар, буддистер, сондай-ақ үндістер өздерінің дәстүрлі наным-сенімдерімен ұстанған. Осындай әртүрлілікке қарамастан, Канаданың ресми діні - католицизм, оны халықтың басым бөлігі ұстанады.

Тарихы

Канадалықтар XVI—XX ғасырларда Канадаға Еуропадан, содан кейін АҚШ-тан келген иммигранттар топтарының интеграциясы нәтижесінде құрылды. (бастапқыда ағылшындар, Шотландтықтар, Ирландықтар, уэльстер, немістер мен голландтардың аз бөлігі, кейінірек көптеген басқа топтар). Алғашқы қоныс аударушылар Ньюфаундленд аралында пайда болды, содан кейін (Ұлыбритания 1713 жылы француз Акадия колониясын басып алғаннан кейін) жаңа Шотландияда, Нью-Брансуикте және басқа атлантикалық аудандарда пайда болды. Ұлыбритания Жаңа Франция колониясын жаулап алғаннан кейін (1763) британ аралдарынан қоныс аударушылардың жаңа ағыны ағылды. 1775-83 жылдардағы Солтүстік Америкадағы Тәуелсіздік соғысы кезінде шамамен 40 мың лоялист (метрополия жақтаушылары) АҚШ-тан Канадаға қоныс аударды. олардың бір бөлігін еуропалық колонизаторлар бұрын игермеген Сент-Лоуренс өзенінің жоғарғы ағысы алып, жоғарғы Канада (болашақ Онтарио провинциясы) колониясын ың негізін қалады.

Иммигранттардың жаңа біртұтас этникалық қауымдастыққа бірігуі қоныстанудың аралас сипатымен, сондай-ақ олардың көпшілігінің ортақ тілінің болуымен қамтамасыз етілді, бірақ мәдени әртүрлілікпен, жаңа иммигранттар есебінен халықтың үздіксіз жаңаруымен, бүкіл ел бойынша кең қоныстану мүмкіндіктерімен баяулады. Ағылшын-канадалық этникалық қауымдастық айтарлықтай этникалық әртүрлілікті сақтайды және британдық, неміс, итальян, украин, скандинавиялық және басқа тектегі иммигранттар топтарын ассимиляциялау арқылы толықтырылуды жалғастыруда.

XVII ғасырдың басында француз иммигранттары жаңа Франция және Акадия колонияларын құрды. 1713 жылы Акадияны ағылшындар басып алды. Канадаға Британдық және басқа француздық емес элементтердің айтарлықтай иммиграциясы англо-канадалықтардың франкоканалықтардан сандық артықшылығын тудырды. Теңдік үшін күресте франкоканадалықтар өздерінің ұлттық мәдениетін құрды, өз тілдерін қорғады (1969 жылдан бастап Канаданың екі ресми тілінің бірі болды), француз иммиграциясын ынталандыратын заңнамаға, француз тілінде міндетті оқытуға және т. б. қол жеткізді.

Кәсібі

Канадалықтардың рухани және материалдық мәдениеті ағылшын, француз мәдениетімен тығыз байланысты. Халықтың басым көпшілігі қалалы жерлерге шоғырланып, өнеркәсіпте, түрлі салаларда еңбек етеді. Канадалықтар өнеркәсіп өнімін шығаруда, еңбек өнімділігі мен ұлттық табыстың жан басына шаққандағы мөлшері жағынан дүние жүзінде алдыңғы орынға ие. Ауылдық жердегі канадалықтар жоғары өнімді, механикаландырылған астық шаруышылығымен айналысады. Ауыл шаруашылығы өнімінің 60%-ын мал шаруашылығы береді. Балық аулау дамыған.

Тұрмыс салты

Канадалық этикет жалпы қабылданған мінез-құлық ережелеріне сәйкес келеді. Мұнда олар шақыру бойынша кешкі асқа барған кезде қол беріп амандасуды, шарап, шоколад және гүлдер ұсынуды ұнатады. Қоғамда бір-біріне хабарласқанда Канада тұрғындары тек толық аты-жөндерін немесе атауларын пайдаланады. Олар тек туыстары мен достары арасында атымен аталады. Канадада олар бейтаныс адамдармен қысқа сөйлескенді ұнатады.

Канадалық үндістердің әрбір тобының өзіндік баспана түрі болды. Субарктиканың көшпелілері жазда қайың қабығымен, қыста аң терісімен жабылған вигвам үйлерінде өмір сүрді. Ұлы жазық үндістерінің шатырлары тепи деп аталды. Олар, вигвам сияқты, тіректердің конустық негізі болды және бизон терісімен жабылған. Қазіргі канадалықтар кең үйлерге үйренген (екі жүз шаршы метрге дейін). Үйлерді негізінен үш түрге бөлуге болады: таунхаустар, жартылай жеке және жеке үйлер. Бірінші түрі - бүйір қабырғалармен бөлінген, қатар тұрған бірнеше үйлер. Яғни, бір бөлім бір иесіне тиесілі, бірақ ол көршілерімен бүйір қабырғаларын бөліседі. Жартылай жеке үйлер әдетте «екі қожайынға арналған үйлер» деп аталады. Яғни, бұл екі бөлек кіреберісі бар бір үй, ортасынан бір ортақ қабырға бөлінген. Ал үшінші түрі – жеке үйлер, мұндай үйлер арасындағы қашықтық әдетте бір метрден аспайды.

Канадада дәстүрлі немесе Ұлттық киім жоқ, бірақ қызыл түсті көйлек ұлттық бірегейліктің идентификаторы болды. Ондаған жылдар бойы стандартты ұлттық киім джинсы шалбар, торлы көйлек және жүн шұлық болды.

Дереккөздер

1. Канадалықтар диаспорасы
2. Франция Канадалықтары
3. БАӘ Канадалықтары
4. Пәкістан Канадалықтары
5. Германия Канадалықтары
6. https://bigenc.ru/c/kanadtsy-4dae6d?ysclid=lqdgdr6vdf536576266
7. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
8. https://www.easytravel.guru/kanada/tradicii-kanady
9. http://www.etnosy.ru/node/225?ysclid=lqdh5fl2f9627710175
10. https://xn----8sbiecm6bhdx8i.xn--p1ai/%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B%20%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D1%8B.html?ysclid=lqdgxnnvh611622335
11. https://prian.ru/pub/kak-zhivut-kanadcy-fakty-o-nedvizhimosti-kotorye-vas-udivyat.html?ysclid=lqdj54ntyh469201857
12. https://canada-toronto.ca/2017/08/19/private-houses-in-canada/
13. https://dzen.ru/a/YqeeaZdoYmkqHzxx