Канадалық Арктикалық топарал — Солтүстік Мұзды мұхитта, Солтүстік Америка құрлығының қиыр Солтүстігіндегі аралдар тобы. Жалпы аумағы 1,3 млн. км². Ең ірі аралдары: Баффин Жері (512 мың км²), Элсмир (200,5 мың км²) және (212 мың км²). Канадаға қарайды. Топарал құрлықтың Солтүстік шетін төрттік дәуірде теңіз басуының нәтижесінде пайда болған. Баффин Жері, Девон аралы және Элсмир аралдарының ежелгі кристалдық жыныстардан түзілген шығыс бөліктері таулы-қыратты (1500 – 2000 м). Бұл жерлерге фьордтық жағалау тән. Элсмир аралының Солтүстік мен Аксель-Хейберг аралын каледон қатпарлығының таулары алып жатыр (абс. биіктігі 2926 м). Топаралдың бүкіл батыс бөлігінің жер бедері тегіс, үстіртті. Тау бастарын мұз басқан (аум. 154 мың км²). Климаты қатаң, континенттік. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –35°С. Шілденің орташа температурасы –10°С-қа жуық. Канада-арктикалық топарларының солтүстігін арктикалық шөл, қалған бөлігін тундра алып жатыр. Мұнай мен газ, темір кен орындары бар. Халқының негізін эскимостар құрайды. Олар аң және балық аулаумен айналысады. Халық өте сирек қоныстанған. Басты елді мекендері: Фробишер-Бей, Кембридж-Бей, Резольют.
Канадалық Арктикалық топарал ағылш. Canadian Arctic Archipelago, фр. Archipel arctique canadien | |
![]() | |
— Баффин Жерінің солтүстік жағалауы | |
Сипаттамасы | |
---|---|
Аралдар саны | 36 563 |
Ірі аралы | Баффин Жері |
Жалпы ауданы | 1 424 500 км² |
Ең биік нүктесі | 2616 м |
Тұрғындар (2001 жыл) | 13 233 адам |
Халық тығыздығы | 0,009 адам/км² |
Орналасуы | |
75°00′ с. е. 90°00′ б. б. / 75.000° с. е. 90.000° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 75°00′ с. е. 90°00′ б. б. / 75.000° с. е. 90.000° б. б. (G) (O) (Я) | |
Акватория | Солтүстік Мұзды мұхит |
Ел | |
Аймақтар | Нунавут, Солтүстік-Батыс территориялары |
![]() |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
![]() | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kanadalyk Arktikalyk toparal Soltүstik Muzdy muhitta Soltүstik Amerika kurlygynyn kiyr Soltүstigindegi araldar toby Zhalpy aumagy 1 3 mln km En iri araldary Baffin Zheri 512 myn km Elsmir 200 5 myn km zhәne 212 myn km Kanadaga karajdy Toparal kurlyktyn Soltүstik shetin torttik dәuirde teniz basuynyn nәtizhesinde pajda bolgan Baffin Zheri Devon araly zhәne Elsmir araldarynyn ezhelgi kristaldyk zhynystardan tүzilgen shygys bolikteri tauly kyratty 1500 2000 m Bul zherlerge fordtyk zhagalau tәn Elsmir aralynyn Soltүstik men Aksel Hejberg aralyn kaledon katparlygynyn taulary alyp zhatyr abs biiktigi 2926 m Toparaldyn bүkil batys boliginin zher bederi tegis үstirtti Tau bastaryn muz baskan aum 154 myn km Klimaty katan kontinenttik Қantar ajynyn zhyldyk ortasha temperaturasy 35 S Shildenin ortasha temperaturasy 10 S ka zhuyk Kanada arktikalyk toparlarynyn soltүstigin arktikalyk shol kalgan boligin tundra alyp zhatyr Munaj men gaz temir ken oryndary bar Halkynyn negizin eskimostar kurajdy Olar an zhәne balyk aulaumen ajnalysady Halyk ote sirek konystangan Basty eldi mekenderi Frobisher Bej Kembridzh Bej Rezolyut Kanadalyk Arktikalyk toparal agylsh Canadian Arctic Archipelago fr Archipel arctique canadien Baffin Zherinin soltүstik zhagalauySipattamasyAraldar sany36 563Iri aralyBaffin ZheriZhalpy audany1 424 500 km En biik nүktesi2616 mTurgyndar 2001 zhyl 13 233 adamHalyk tygyzdygy0 009 adam km Ornalasuy75 00 s e 90 00 b b 75 000 s e 90 000 b b 75 000 90 000 G O Ya Koordinattar 75 00 s e 90 00 b b 75 000 s e 90 000 b b 75 000 90 000 G O Ya T AkvatoriyaSoltүstik Muzdy muhitEl KanadaAjmaktarNunavut Soltүstik Batys territoriyalaryKanadalyk Arktikalyk toparalKanadalyk Arktikalyk toparal OrtakkordaBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet