КСРО орталық атқару комитеті КСРО ОАК орыс Центральный исполнительный комитет СССР ЦИК СССР құрған және Бүкілодақтық Кең

КСРО орталық атқару комитеті (КСРО ОАК) (орыс. Центральный исполнительный комитет СССР (ЦИК СССР)) — құрған және Бүкілодақтық Кеңестер съездерінің аралығында мерзімдік (ал іс-жүзінде – анда-санда) сессияларда шақырылатын 1922-1938 жылдардағы КСРО мемлекеттік билігінің жоғарғы органы.

Құрылуы
КСРО орталық атқару комитеті
КСРО ОАК
Республикалар, өлкелер мен облыстар басшыларына КСРО ОАК ордендерін табыстау, Мәскеу, 8 тамыз 1935 ж.
Ұйым түрі:	ұжымдық мемлекет басшысы және басқару органы
1922 жылы КСРО құру туралы шарт	1922 жылы
Ыдырау
1936 жылғы КСРО Конституциясы	1938 жылы

КСРО ССК сессиялар аралығындағы кезеңде КСРО билігінің жоғарғы органы болып табылатын Төралқаны, сондай-ақ одақтық республикалар саны бойынша Орталық Атқару Комитетінің қосарлас төрағаларын сайлады. КСРО ОАК кезекті сессиялары жылына үш рет, ал төтенше сессиялар — КСРО ОАК Төралқасының қаулысымен, КСРО ХКК немесе одақтық республиканың ОАК өтініші бойынша шақырылуы керек еді. Іс жүзінде 1922-1937 жылдар аралығында 1-ден 12 күнге дейін созылған барлығы 8 Кеңестер съезі мен ОАК 24 сессиясы өтті. КСРО ОАК сессияларының көпшілігі Мәскеуде, Ленинград пен Тифлисте — бір-бірден болды.

КСРО орталық атқару комитеті КСРО халық комиссарлар кеңесін, құрды. Бүкілодақтық Кеңестер съезіне есеп берді.

1936 жылғы Конституция бойынша мемлекеттік биліктің жоғары органы ретінде Бүкілодақтық Кеңестер съезі мен оның орталық атқару комитеті 1938 жылы КСРО жоғарғы кеңесімен алмастырылды.

ОАК құрылымы

1924 жылға дейін КСРО ОАК — 6-бап негізінде құрылған бір палаталы орган болды. Құрамында одақтық республикалардың халық санына тепе-тең сайланған 371 өкілі кірді. ОАК төралқасы 19 мүшеден сайланды.

1924 жылғы КСРО Конституциясы бойынша екі палатадан: Одақ Кеңесінен және Ұлттар Кеңесінен тұрды. ОАК төралқасы 21 адамдық құрамда сайланды және оған ОАК қосарлас төрағалары, Одақ Кеңесі Төралқасы мен Төралқа хатшысы және Ұлттар Кеңесінің толық құрамы кірді.

Кеңестердің съездері

(30 желтоқсан 1922 жылы)
(26 қаңтар — 2 ақпан 1924 жылы)
III Кеңестер съезі (13—20 мамыр 1925 жылы)
IV Кеңестер съезі (18—26 сәуір 1927 жылы)
V Кеңестер съезі (20—28 мамыр 1929 жылы)
VI Кеңестер съезі (8—17 наурыз 1931 жылы)
VII Кеңестер съезі (28 қаңтар — 6 ақпан 1935 жылы)
(25 қараша — 5 желтоқсан 1936 жылы)

ОАК төрағалары

РКФСР-нан

(30.12.1922 — 12.01.1938)

(30.12.1922 — 12.01.1938)

Белорус КСР-нан

(30.12.1922 — 16.06.1937)
(17.06.1937 — 14.11.1937)

КСФКР-нан

(30.12.1922 — 19.03.1925)
(21.05.1925 — 12.01.1938)

Түрікмен КСР-нан

(21.05.1925 — 21.07.1937)

Өзбек КСР-нан

(21.05.1925 — 17.06.1937)

Тәжік КСР-нан

(18.03.1931 — 04.01.1934)
(04.01.1934 — 07.09.1937)

ОАК Төралқасы хатшылары

(30.12.1922 — 3.3.1935)
Акулов Иван Алексеевич (3.3.1935 — 9.7.1937)
(9.7.1937 — 12.1.1938)

Кеңестік республикалардың ОАК

(1921—1931) (Абхазия СКР)
(1921—1938) (Әзірбайжан КСР)
(1921—1938) ()
(1921—1938) (Белорус КСР)
(1920—1924) ()
(1921—1938) (Грузин КСР)
(1922—1937) (КСФКР)
Қазақ КСР ОАК (1937—1938) (Қазақ КСР)
(1937—1938) (Қырғыз КСР)
Бүкілресейлік орталық атқару комитеті (1917—1938) (РКФСР)
(1919—1920)
(1930—1938) (Тәжік КСР)
(1918—1924) (Түркістан КФР)
(1925—1938) (Түрікмен КСР)
(1925—1938) (Өзбек КСР)
(1919—1938) (Украин КСР)
(1920—1924) (Хорезм СКР)

Бағынысты мекемелер

Комитеттер

Ғылымды меңгеру жөніндегі Уақытша комитет және КСРО ОАК мекемелерінің оқу бөлімі (Ғылым комитеті) (1925 — ақпан 1926)
КСРО ОАК мекемелерінің ғылым, оқу және әдеби-баспа бөлімін меңгеру комитеті (Ғылым комитеті) (ақпан 1926 — желтоқсан 1926)
КСРО ОАК ғылымдар мен оқу орындарын меңгеру комитеті (Ғылым комитеті) (желтоқсан 1926 — 1937)

Ресми басылымдары

КСРО ОАК және Жұмысшылар, шаруалар, Қызыл әскер және Казак депутаттары Кеңестері БОАК «Хабар» (орыс. Известия) газеті (1923—1938)
КСРО ХКК, ЕҚК және ОАК Хабаршысы

Дереккөздер

КСРО мемлекеттік билігінің жоғарғы органдары. knowbysight.info. Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 желтоқсан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 22 ақпан 2017.
КСРО ОРТАЛЫҚ АТҚАРУ КОМИТЕТІ. bigenc.ru. Тексерілді, 11 шілде 2019.
Кеңестік Социалистік Республикалар Одағын құру туралы шарт — Викитека. ru.wikisource.org. Тексерілді, 11 шілде 2019.
Большая советская энциклопедия, второе издание. т. 46, стр. 542. М., 1957 г.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 шілде 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 23 шілде 2012.

[1] КСРО мемлекеттік билігінің жоғарғы органдары. knowbysight.info. Басты дереккөзінен мұрағатталған 28 желтоқсан 2017.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 22 ақпан 2017.

[2] КСРО ОРТАЛЫҚ АТҚАРУ КОМИТЕТІ. bigenc.ru. Тексерілді, 11 шілде 2019.

[3] Кеңестік Социалистік Республикалар Одағын құру туралы шарт — Викитека. ru.wikisource.org. Тексерілді, 11 шілде 2019.

[4] Большая советская энциклопедия, второе издание. т. 46, стр. 542. М., 1957 г.. Басты дереккөзінен мұрағатталған 14 шілде 2014.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 23 шілде 2012.