Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Франц Йозеф Гайдн (нем. Franz Joseph Haydn; 1 сәуір 1732 жыл, Рорау – 31 мамыр 1809 жыл, Вена) — аустриялық композитор, 104 симфония, 83 ішекті аспаптар квартеті, фортепианоға арналған 52 соната, 30-дан астам опера, 3 оратория және тағы басқа шығармалардың авторы. «Симфония мен квартеттің атасы» делінетін ол камералық ансамбльдерге көптеген концерт жазған.
| Йозеф Гайдн Joseph Haydn | |
 | |
| Негізгі ақпарат | |
|---|---|
| Толық аты | Joseph Haydn |
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | Вена, |
| Мамандықтары | сазгер, дирижер, музыкатанушы |
| Аспаптары | |
| Жанрлары | Классикалық музыка, камералық музыка, симфониялық музыка, опера |
 Йозеф Гайдн | |
Өмірбаяны
Йозеф Гайдн (Франц атымен композитор өзін ешқашан атамаған) 1732 жылы граф Гарраховтардың иелігінде карета шебері Маттиас Гайдн (1699–1763) отбасында дүниеге келген. Әке шешесі вокалмен айналысқан, музыканы жақсы көрген. Олар баланың бойындағы дарынды ертерек байқап, оны 1737 жылы туыстарына Хайнбург-на-Дунай қаласына жібереді, онда Йозеф хорлық ән айту мен музыканы үйрене бастайды. 1740 жылы Йозефті Веналық құдіретті Стефан соборының капелласының директоры Георг фон Рейттер байқап, дарынды баланы өзінің капелласына алады. Онда он жыл ішінде (1740–1749) хорда ән айтып, аспаптарда ойнап үйренеді.
Кішкентай Гайдн үшін капелла жалғыз мектеп болатын. Оның дарынынын дамуы мөлшері бойынша оған күрделі партиялар бере бастады. Гайдн бұл хормен мерекелік іс-шараларға, тойларға, жерлеу рәсімдеріне, қалалық мерекелерге де қатысты. Осындай шаралардың бірі 1741 жылы Антонио Вивальдимен қоштасу болды.
Шығармашылық мұрасы
Композитор Йозеф Гайдн өз шығармаларының соңында қол қойып кететін: di me giuseppe Haydn, италиян тілінде: «менімен, Йозеф Гайднмен».
«О Құдайым, император Францты сақтай гөр» партитурасын да Йозеф Гайдн жазған.
Композитор 24 опера, 104 симфония, 83 ішектік квартет, 52 фортепианолық (клавишалық) соната, баритон үшін 126 трио, увертюралар, марштар, билер, оркестр мен түрлі аспаптарға арналған дивертисменты, клавир мен басқа аспаптарға арналған концерттер, ораториялар, клавир үшін түрлі пьесала, өлеңдер, канондар, шотландия, ирландия, валлия өлеңдерінің фортепиано үшін өңделген түрлері (скрипка немесе виолончельге өз қалауымен) жазған. Шығармаларының ішінде 3 оратория («Әлемнің пайда болуы», «Жыл мезгілдері» және «Кресттегі құтқарушының жеті сөзі»), 14 месса және басқа да рухани шығармалар бар.
Симфониялық музыка:
- «Қоштасу симфониясы»
- «Оксфорд симфониясы»
- «Траур симфониясы»
- 6 Париждік симфониялар (1785–1786)
- 12 Лондондық симфониялар (1791–1792, 1794–1795)
Камералық музыка:
- Скрипка мен фортепианоға арналған 12 соната (солардың ішінде ми минор сонатасы, Ре мажор сонатасы бар)
- Екі скрипка, альт және виолончель үшін 83 ішектік квартет
- Скрипка мен альт үшін 7 дуэт
- Фортепиано, скрипка (немесе флейта) және виолончель үшін 40 трио
- 2 скрипка және виолончель үшін 21 трио
- Баритон, альт (скрипка) және виолончель үшін 126 трио
- Араласқан үрлегіш және ішектік аспаптар үшін 11 трио
Оркестрмен бір немесе бірнеше аспаптар үшін дайындалған 35 концерті:
- Оркестрлік скрипкаға арналған төрт концерт
- Оркестрлік виолончельге арналған екі концерт
- Оркестрлік валторнаға атналған екі концерт
- Оркестрлік фортепианоға арналған 11 концерт
- 6 органдық концерт
- Екі дөңгелекті лирге арналған 5 концерт
- Оркестрлік баритонға арналған 4 концерт
- Оркестрлік контрабасқа арналған концерт
- Оркестрлік флейтаға арналған концерт
- Оркестрлік трубаға арналған концерт
- Клавишаға арналған 13 дивертисмент
- Вокальдық шығармалар
Дереккөздер
Қолданылған әдебиет
- Музыка: Жалпы білім беретін мектептің 6-сыныбына арналған оқулық — Алматы: Атaмұра, 2011. — Б. 176. — ISBN 978-601-282-256-4.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Franc Jozef Gajdn nem Franz Joseph Haydn 1 sәuir 1732 zhyl Rorau 31 mamyr 1809 zhyl Vena austriyalyk kompozitor 104 simfoniya 83 ishekti aspaptar kvarteti fortepianoga arnalgan 52 sonata 30 dan astam opera 3 oratoriya zhәne tagy baska shygarmalardyn avtory Simfoniya men kvartettin atasy delinetin ol kameralyk ansamblderge koptegen koncert zhazgan Jozef Gajdn Joseph HaydnNegizgi akparatTolyk atyJoseph HaydnTugan kүni31 nauryz 1732 1732 03 31 Tugan zheriRorau Қasietti Rim imperiyasyҚajtys bolgan kүni31 mamyr 1809 1809 05 31 77 zhas Қajtys bolgan zheriVena Mamandyktarysazger dirizher muzykatanushyAspaptaryorgan fortepianoZhanrlaryKlassikalyk muzyka kameralyk muzyka simfoniyalyk muzyka operaJozef GajdnGajdn 200 zhyldygyna oraj shykkan 5 euro tiynyӨmirbayanyJozef Gajdn Franc atymen kompozitor ozin eshkashan atamagan 1732 zhyly graf Garrahovtardyn ieliginde kareta sheberi Mattias Gajdn 1699 1763 otbasynda dүniege kelgen Әke sheshesi vokalmen ajnalyskan muzykany zhaksy korgen Olar balanyn bojyndagy daryndy erterek bajkap ony 1737 zhyly tuystaryna Hajnburg na Dunaj kalasyna zhiberedi onda Jozef horlyk әn ajtu men muzykany үjrene bastajdy 1740 zhyly Jozefti Venalyk kudiretti Stefan soborynyn kapellasynyn direktory Georg fon Rejtter bajkap daryndy balany ozinin kapellasyna alady Onda on zhyl ishinde 1740 1749 horda әn ajtyp aspaptarda ojnap үjrenedi Kishkentaj Gajdn үshin kapella zhalgyz mektep bolatyn Onyn darynynyn damuy molsheri bojynsha ogan kүrdeli partiyalar bere bastady Gajdn bul hormen merekelik is sharalarga tojlarga zherleu rәsimderine kalalyk merekelerge de katysty Osyndaj sharalardyn biri 1741 zhyly Antonio Vivaldimen koshtasu boldy Shygarmashylyk murasyKompozitor Jozef Gajdn oz shygarmalarynyn sonynda kol kojyp ketetin di me giuseppe Haydn italiyan tilinde menimen Jozef Gajdnmen O Қudajym imperator Francty saktaj gor partiturasyn da Jozef Gajdn zhazgan Kompozitor 24 opera 104 simfoniya 83 ishektik kvartet 52 fortepianolyk klavishalyk sonata bariton үshin 126 trio uvertyuralar marshtar biler orkestr men tүrli aspaptarga arnalgan divertismenty klavir men baska aspaptarga arnalgan koncertter oratoriyalar klavir үshin tүrli pesala olender kanondar shotlandiya irlandiya valliya olenderinin fortepiano үshin ondelgen tүrleri skripka nemese violonchelge oz kalauymen zhazgan Shygarmalarynyn ishinde 3 oratoriya Әlemnin pajda boluy Zhyl mezgilderi zhәne Kresttegi kutkarushynyn zheti sozi 14 messa zhәne baska da ruhani shygarmalar bar Simfoniyalyk muzyka Қoshtasu simfoniyasy Oksford simfoniyasy Traur simfoniyasy 6 Parizhdik simfoniyalar 1785 1786 12 Londondyk simfoniyalar 1791 1792 1794 1795 Gajdn zhazgan partitura Kameralyk muzyka Skripka men fortepianoga arnalgan 12 sonata solardyn ishinde mi minor sonatasy Re mazhor sonatasy bar Eki skripka alt zhәne violonchel үshin 83 ishektik kvartet Skripka men alt үshin 7 duet Fortepiano skripka nemese flejta zhәne violonchel үshin 40 trio 2 skripka zhәne violonchel үshin 21 trio Bariton alt skripka zhәne violonchel үshin 126 trio Aralaskan үrlegish zhәne ishektik aspaptar үshin 11 trio Orkestrmen bir nemese birneshe aspaptar үshin dajyndalgan 35 koncerti Orkestrlik skripkaga arnalgan tort koncert Orkestrlik violonchelge arnalgan eki koncert Orkestrlik valtornaga atnalgan eki koncert Orkestrlik fortepianoga arnalgan 11 koncert 6 organdyk koncert Eki dongelekti lirge arnalgan 5 koncert Orkestrlik baritonga arnalgan 4 koncert Orkestrlik kontrabaska arnalgan koncert Orkestrlik flejtaga arnalgan koncert Orkestrlik trubaga arnalgan koncert Klavishaga arnalgan 13 divertisment Vokaldyk shygarmalarDerekkozderҚoldanylgan әdebietMuzyka Zhalpy bilim beretin mekteptin 6 synybyna arnalgan okulyk Almaty Atamura 2011 B 176 ISBN 978 601 282 256 4