Иранның әкімшілік бөлінісі

Иран әкімшілік тұрғыдан остандарға (парсы: استان‎) бөлінеді. Әр останның басшылығында генерал-губернатор (парсы: استاندار‎ — остандар) отырады. Монархия кезінде остандарды шах тағайындайтын, қазіргі таңда оларды Ішкі істер министрлігі тағайындайды және Ислам республикасының президенті бекітеді..

Остандар жоғары деңгейлі әкімшілік-аумақтық бірліктер болып табылады және олар 324 (парсы: شهرستان‎) бөлінеді; келесі аумақтық деңгей — бахш, олардың саны 740-тан астам. Бахштар дехестандарға — бірнеше ауылдарды біріктіретін ауылдық аймақтарға бөлінеді. Шахрестан басшылығындағы губернаторларды және бахштардың басшылығындағы бахшдарларды Иран Ішкі істер министрлігі тағайындайды. Дехестандардағы басқарушы билік дехдари кеңестерінің қолында, оларды дехдарлар басқарады.

Иран үкіметінің 2012 жылғы мәліметтеріне сәйкес елдегі әкімшілік-аумақтық бөліністер саны :

Қазақша атауы	Парсы атауы	Саны
(аймақ)	استان ostān	31
(облыс)	شهرستان shahrestān	402
(аудан)	بخش bakhsh	999
	شهر shahr	1,167
(ауылдық аймақ)	دهستان dehestān	2,512

Тарихы

1950 жылға дейін мемлекет аумағы 12 останға бөлінген болатын. 1950—1960 жж. олардың саны 10 болды. 1970-жылдардың ортасына қарай 23 остан болды.

1979 жылы Керманшаһ останының атауы Бахтаран болып өзгертілді. 1986 жылы Орталық остан Тегеран және Маркази остандарына бөлінді. 1990 жылы Бахтаран останының атауы Керманшах болып қайта өзгертілді. 1993 жылы Ардебил останы Шығыз Әзербайжан останы құрамынан бөлінді. 1995 жылы Тегеран останы құрамына Құм останы бөлінді. 1996 жылы Занжан құрамынан Қазвин останы бөлінді. 1997 жылы Мазандаран құрамынан Гүлстан останы бөлінді. 2004 жылы ең ірі остан — Қорасан үш останға бөлінді: Солтүстік Қорасан, Ризауи Қорасан және Оңтүстік Қорасан. Шамалы бөлігі Язд останы құрамына өтті.

2010 жылы 23 маусымда Тегеран останы құрамынан орталығы Кередж қаласы болып табылатын жаңа Альборз останы бөлінді..

Иран остандары

№	Остан атауы	Әкім. отрталығы	Шахрестандар	Халқы, (2006) адам.	Ауданы, км²	Тығыздығы , адам/км²
01		Тегеран	12	12 046 916	12 981	928,04
02		Қом	1	1 046 737	11 526	90,82
03			10	1 351 257	29 130	46,39
04			5	1 143 200	15 549	73,52
05			16	2 404 861	14 042	171,26
06	Ардебил		9	1 228 155	17 800	69,00
07			7	964 601	21 773	44,30
08		Тебриз	19	3 603 456	45 650	78,94
09	Батыс Әзербайжан		14	2 873 459	37 437	76,75
10			9	1 440 156	29 137	49,43
11			8	1 703 267	19 368	87,94
12			13	1 879 385	24 998	75,18
13			7	545 787	20 133	27,11
14			9	1 716 527	28 294	60,67
15		Ахваз	18	4 274 979	64 055	66,74
16			6	857 910	16 332	52,53
17			5	634 299	15 504	40,91
18	Бушеһр		9	886 267	22 743	38,97
19		Шираз	23	4 336 878	122 608	35,37
20			11	1 403 674	70 669	19,86
21			8	2 405 742	181 785	13,23
22			14	2 652 413	180 836	14,67
23		Язд	10	990 818	129 285	7,66
24	Исфаһан	Исфаһан	21	4 559 256	107 029	42,60
25			4	589 742	97 491	6,05
26			15	2 922 432	23 701	123,30
27			11	1 617 087	20 195	80,07
28			6	811 572	28 434	28,54
29			19	5 593 079	144 681	38,66
30			4	636 420	69 555	9,15
31			1	1 375 450	5 833	235,80
	Барлығы		324	70 495 782	1 628 554	43,29

Жобалар

Қазіргі таңда жаңа остандарды құру жобалары қаралуда: Талыш (Гилян мен Ардебилден), (Яздтан), (), Сейістан және Белужстан останын Систан останы және Белужстан остандарына бөлу, Парсты Батыс және Шығыс Парсқа және Тегераннан астаналық аумақ құры және тағы басқа жобалар.

Жаңа әкімшілік бірліктердің түрін құру туралы жобалар бар. 2014 жылы Иранның Ішкі істер министрі Джевад Насериан жаңа әкімшілік аумақ түрі — мантагені енгізу туралы хабарлаған болатын. Әр мантаге құрамына бірнеше остан кіруі керек деп жоспарлануда. Алайда жаңа әкімшілік бірлік остандар орнына келіп, олар мүлдем алынып тастала ма, әлде тек жаңа жоғарғы деңгедегі бірлік болып қана ене ме, әлі белгісіз. Сонымен қатар жаңа әкімшілік бірліктердің атаулары да белгісіз. Барлығы 5 мантагені құру жоспарлануда::

1. Тегеран, Қазвин, Мазандаран, Симнан, Гүлстан, Эльбурс, Құм;
2. Исфаған, Парс, Кугилуя және Буйир-Аһмад, Чахармақал және Бахтияри, Құрмұзған және Бушеһр;
3. Батыс Әзербайжан, Шығыс Әзербайжан, Ардебил, Занжан, Күрдістан и Гилян;
4. Керманшаһ, Илам, Лұрстан, Һамадан, Маркази и Хузистан;
5. Ризауи Қорасан, Оңтүстік Қорасан, Солтүстің Қорасан, Керман, Язд, Сейістан және Белужстан

Жоспарланған остандар

• Талыш останы— Ардебил мен Гилянның бқліктерінен.
• Солтүстік Күрдістан останы — Шығыс Әзербайжан останына .

Дереккөздер

1. Государственный и Политический строй Ирана
2. Данные МВД ИРИ Мұрағатталған 3 мамырдың 2012 жылы.
3. Majlis extends term of councils, votes for new province  (ағыл.), Tehran Times (24.06.2010). Тексерілді 23 қаңтардың 2012.
4. Provinces of Iran  (ағыл.)
5. НОВОЕ АДМИНИСТРАТИВНОЕ ДЕЛЕНИЕ ИРАНА
6. طرح جدید وزرات کشور برای تقسیم منطقه ای ایران فاقد کارشناسی ملی و مطالعات میدانی است
7. Положение талышей в Иране. — Страница 2 — ::AzeriTriColor-Форум:: Мұрағатталған 18 ақпанның 2014 жылы.
8. Талыши не у дел — Культурно-информационый портал «Движение Свободный Лезгистан» Мұрағатталған 14 қаңтардың 2012 жылы.
9. Талыши-четвертый по численности народ на Кавказе — История — Каталог статей — Официальный сайт РОО «Талышская диаспора» Мұрағатталған 1 ақпанның 2014 жылы.
10. Идея «Северного Курдистана»

Сыртқы сілтемелер

• http://www.geonames.de/couir-provinces.html — Иран остандарының атаулары бірнеше тілде.