Әбу Джафар Мұхаммед ибн Джәрир ибн Йазид әт-Табари (839, өлкесінде, қаласыңда — 923, Бағдат) — тарихшы. Бірқатар уақыттар бойына Рей, Бағдат, Басра, Куфа қалаларында, кейін Сирияда, Мысырда болған. Өмірінің соңғы жылдарында Бағдатта тұрып, заң, аңыз-әпсана салаларында дәріс оқыған. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табари ғалым, тарихтанушы ретінде түрлі пәндерге байланысты 10-нан астам еңбек қалдырған. «Тарих ар-русул уә-л-мулук» атты көп томдық еңбегінде әлемнің жаратылуынан басталған жалпы тарих және сол кезде мәдени өркениетімен арабтарға белгілі болған халықтар туралы, Рим, Византия императорлары, Иран тарихы жайлы мәліметтер жинақталған. Исламның пайда болуынан бастап әрі қарайғы тарихи оқиғалар мұсылманша (һижра) жыл санау ретімен берілген. Араб халифатына қатысты 915 жылға дейін мәліметтер мол қамтылған. Сонымен қатар Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстан туралы деректер бере отырып, түркі тайпаларының ислам дінінің енуіне, арабтардың жаулап алуына қарсы күресіне, халық көтерілістеріне, соғдылардың Жетісуға қоныс аударуына, Жетісу түркілерінің этнографиясы және олардың қалалары жайындағы мәліметтерге жан-жақты тоқталады. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табари Орта Азиядағы оқиғаларды баяндау барысында () еңбектерін (бізге жетпеген) негізге алған. Әбу Джафар Мұхаммед әт-Табаридің бұл еңбегі жылдары голландиялық ғалым жетекшілігімен жарық көрді.
Биография
Өз заманының аса оқымысты адамы ретінде Таяу Шығыстағы елдердің әдет-дәстұрін, салт-санасын, діни және тұрмыстық аңыздарын, поэзиясы мен қара сөзбен жазылған хикаяларын, патшалар мен мемлекеттердің тарихын, пайғамбарлардың шығу тегі мен шежіресін зерттеді. Сондықтан Абай мен Әуезов әт-Табаридің «Тарихымен» бала кезінен таныс болды. Ғалымның мұсылман елінің рухани емірінде алатын орнын ерекше бағалай келіп, абайтану саласына арналған барлық еңбектерінде Әуезов ерекше атаған. Абайдың танымдық үш қайнар көзі ретінде нәр алған:
«Абай араб-мұсылман мәдениетін кең зерттей отырып, Табари, Рабғузи, Рашид-ад-дин, Бабыр, Әбілғазы Баһадүр хан жене басқалары сияқты шығыс ғалымдарының тарихи еңбектерімен танысты, мусылман дінінің барлық шариғат негіздерін біліп алды. Абай Шығыс елдерінің бағзы замандағы тарихымен ғана танысып қойған жоқ, ол сонымен қатар Таяудағы Шығыстың өз тұсындағы мәдениетін де өте жақсы білді»— 20 томдық шығармалар жинағы, 18-том, 165-бет
.
Әдебиеті
- «История ат-Табари», Ташкент, 1987.
Сыртқы сілтемелер
- [1](қолжетпейтін сілтеме)
- [2](қолжетпейтін сілтеме)
- [3](қолжетпейтін сілтеме)
- [4] Мұрағатталған 29 ақпанның 2012 жылы.
Ішкі сілтеме
- [5](қолжетпейтін сілтеме)
Дереккөздер
- Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
- Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8
Бұл — Ислам туралы мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Әbu Dzhafar Muhammed ibn Dzhәrir ibn Jazid әt Tabari 839 olkesinde kalasynda 923 Bagdat tarihshy Birkatar uakyttar bojyna Rej Bagdat Basra Kufa kalalarynda kejin Siriyada Mysyrda bolgan Өmirinin songy zhyldarynda Bagdatta turyp zan anyz әpsana salalarynda dәris okygan Әbu Dzhafar Muhammed әt Tabari galym tarihtanushy retinde tүrli pәnderge bajlanysty 10 nan astam enbek kaldyrgan Tarih ar rusul uә l muluk atty kop tomdyk enbeginde әlemnin zharatyluynan bastalgan zhalpy tarih zhәne sol kezde mәdeni orkenietimen arabtarga belgili bolgan halyktar turaly Rim Vizantiya imperatorlary Iran tarihy zhajly mәlimetter zhinaktalgan Islamnyn pajda boluynan bastap әri karajgy tarihi okigalar musylmansha һizhra zhyl sanau retimen berilgen Arab halifatyna katysty 915 zhylga dejin mәlimetter mol kamtylgan Sonymen katar Orta Aziya men Ontүstik Қazakstan turaly derekter bere otyryp tүrki tajpalarynyn islam dininin enuine arabtardyn zhaulap aluyna karsy kүresine halyk koterilisterine sogdylardyn Zhetisuga konys audaruyna Zhetisu tүrkilerinin etnografiyasy zhәne olardyn kalalary zhajyndagy mәlimetterge zhan zhakty toktalady Әbu Dzhafar Muhammed әt Tabari Orta Aziyadagy okigalardy bayandau barysynda enbekterin bizge zhetpegen negizge algan Әbu Dzhafar Muhammed әt Tabaridin bul enbegi zhyldary gollandiyalyk galym zhetekshiligimen zharyk kordi BiografiyaӨz zamanynyn asa okymysty adamy retinde Tayau Shygystagy elderdin әdet dәsturin salt sanasyn dini zhәne turmystyk anyzdaryn poeziyasy men kara sozben zhazylgan hikayalaryn patshalar men memleketterdin tarihyn pajgambarlardyn shygu tegi men shezhiresin zerttedi Sondyktan Abaj men Әuezov әt Tabaridin Tarihymen bala kezinen tanys boldy Ғalymnyn musylman elinin ruhani emirinde alatyn ornyn erekshe bagalaj kelip abajtanu salasyna arnalgan barlyk enbekterinde Әuezov erekshe atagan Abajdyn tanymdyk үsh kajnar kozi retinde nәr algan Abaj arab musylman mәdenietin ken zerttej otyryp Tabari Rabguzi Rashid ad din Babyr Әbilgazy Baһadүr han zhene baskalary siyakty shygys galymdarynyn tarihi enbekterimen tanysty musylman dininin barlyk sharigat negizderin bilip aldy Abaj Shygys elderinin bagzy zamandagy tarihymen gana tanysyp kojgan zhok ol sonymen katar Tayaudagy Shygystyn oz tusyndagy mәdenietin de ote zhaksy bildi 20 tomdyk shygarmalar zhinagy 18 tom 165 bet Әdebieti Istoriya at Tabari Tashkent 1987 Syrtky siltemeler 1 kolzhetpejtin silteme 2 kolzhetpejtin silteme 3 kolzhetpejtin silteme 4 Muragattalgan 29 akpannyn 2012 zhyly Ishki silteme 5 kolzhetpejtin silteme DerekkozderIslam Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 ISBN 9965 26 322 1 Muhtar Әuezov enciklopediyasy Almaty Atamura baspasy 2011 zhyl ISBN 978 601 282 175 8 Bul Islam turaly makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz