Тілеулин Жұмағали (1890, бұрынғы Ақмола облысы Көкшетау уезі Айыртау болысы, Жаманшұбар ауылы – 17.2.1938, Алматы) – Алаш қозғалысы қайраткерлерінің бірі, дәрігер.
- 1913 жылы Омбы әскери-медицина училищесін бітірген.
- 1913 – 17 жылдары Петропавл уезіндегі ауруханада фельдшер.
- 1917 жылы Омбы қаласында “Алаш” партиясының (Ақмола облысы бойынша) бөлімшесін құрушылардың бірі болды. Осы жылы Орынбор қаласында өткен 2-жалпықазақ съезінде Алашорда Ұлттық үкіметіне мүше болып, Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутат болып сайланды.
- 1918 жылы 12 ақпанда қамауға алынды, төрт айдан кейін босап шығып, Петропавл қаласындағы уездік земство басқармасында.
- 1919 – 21 жылы Көкшетау уезіндегі денсаулық сақтау бөлімінде жұмыс істеді.
- 1922 жылы Петропавлдағы қазақ мектептерінде мұғалімдер дайындайтын үш жылдық курсты басқарып.
- 1923 – 27 жылы директоры болды. Тілеулинге А. Байтұрсыновтың тапсыруымен мектеп оқулықтарын жазу жүктелді. Оның “Гигиена” (Орынбор, 1924), “Жұқпалы аурулар” (Мәскеу, 1926), “Қотыр” және “” (екеуі де Мәскеуден, 1926), “Денсаулық” (Орынбор, 1926) атты кітаптары жарық көрді. Сондай-ақ бірқатар медициналық кітаптарды аударды: “”, “Мерез” (екеуі де Мәскеуден, 1924), “” (Мәскеу, 1927).
- 1927 – 30 жылы Ақмола губерния және Петропавл аумақтық денсаулық сақтау округінде меңгеруші болып қызмет істеді.
- 1930 жылы 5 маусымда “1918 – 20 жылы Кеңес өкіметіне қарсы қарулы күрес және өкіметке қарсы ұлтшыл үгіт-насихат жүргізді, шетелдік орт-тармен байланыста болды” деген айыппен тұтқынға алынып, екі жыл тергеуде отырғаннан кейін 1932 жылы 30 сәуірде бес жыл мерзімге облысына жер аударылды.
- 1932 жылы Қырғызстандағы Фрунзе (қазіргі Бішкек) қаласында ауруханаға дәрігер болып жұмысқа орналасты. 1938 жылы Қырғызстанның Новотроицк ауылында аурухана меңгерушісі болып қызмет атқарып жүргенде қайта тұтқындалып, “үштігінің” шешімімен ату жазасына кесілді.
- 1958 жылы Түркістан әскери округі әскери трибуналының шешімімен ақталды.
Сілтемелер
- "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Tileulin Zhumagali 1890 buryngy Akmola oblysy Kokshetau uezi Ajyrtau bolysy Zhamanshubar auyly 17 2 1938 Almaty Alash kozgalysy kajratkerlerinin biri dәriger 1913 zhyly Omby әskeri medicina uchilishesin bitirgen 1913 17 zhyldary Petropavl uezindegi auruhanada feldsher 1917 zhyly Omby kalasynda Alash partiyasynyn Akmola oblysy bojynsha bolimshesin kurushylardyn biri boldy Osy zhyly Orynbor kalasynda otken 2 zhalpykazak sezinde Alashorda Ұlttyk үkimetine mүshe bolyp Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna deputat bolyp sajlandy 1918 zhyly 12 akpanda kamauga alyndy tort ajdan kejin bosap shygyp Petropavl kalasyndagy uezdik zemstvo baskarmasynda 1919 21 zhyly Kokshetau uezindegi densaulyk saktau boliminde zhumys istedi 1922 zhyly Petropavldagy kazak mektepterinde mugalimder dajyndajtyn үsh zhyldyk kursty baskaryp 1923 27 zhyly direktory boldy Tileulinge A Bajtursynovtyn tapsyruymen mektep okulyktaryn zhazu zhүkteldi Onyn Gigiena Orynbor 1924 Zhukpaly aurular Mәskeu 1926 Қotyr zhәne ekeui de Mәskeuden 1926 Densaulyk Orynbor 1926 atty kitaptary zharyk kordi Sondaj ak birkatar medicinalyk kitaptardy audardy Merez ekeui de Mәskeuden 1924 Mәskeu 1927 1927 30 zhyly Akmola guberniya zhәne Petropavl aumaktyk densaulyk saktau okruginde mengerushi bolyp kyzmet istedi 1930 zhyly 5 mausymda 1918 20 zhyly Kenes okimetine karsy karuly kүres zhәne okimetke karsy ultshyl үgit nasihat zhүrgizdi sheteldik ort tarmen bajlanysta boldy degen ajyppen tutkynga alynyp eki zhyl tergeude otyrgannan kejin 1932 zhyly 30 sәuirde bes zhyl merzimge oblysyna zher audaryldy 1932 zhyly Қyrgyzstandagy Frunze kazirgi Bishkek kalasynda auruhanaga dәriger bolyp zhumyska ornalasty 1938 zhyly Қyrgyzstannyn Novotroick auylynda auruhana mengerushisi bolyp kyzmet atkaryp zhүrgende kajta tutkyndalyp үshtiginin sheshimimen atu zhazasyna kesildi 1958 zhyly Tүrkistan әskeri okrugi әskeri tribunalynyn sheshimimen aktaldy Siltemeler Қazak Enciklopediyasy 9 tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet