Дмитрий Константинович Кантемир

Дмитрий Константинович Кантемир (рум. Dimitrie Cantemir, 26 қазан 1673 — 21 тамыз 1723) — Молдова ғалымы, энциклопедист, саяси қайраткер. 1710 жылдан Молдованың билеушісі. 1711 жылы Осман империясына қарсыласу үшін Ресей империясымен одақтасып, оның құрамына кіру туралы I Пётрмен келісімге келді. I Пётрдің (1711) Молдованы азат ете алмаған соң, орыс әскерлерімен бірге 4 мыңдай молдаванды ертіп, Ресейге кетті. Патшаның шығыс мәселелері жөніндегі кеңесшісі болып, кінәз дәрежесіне жетті, ғылыми жұмыспен айналысты. 1714 жылы Берлин академиясының мүшесі болды. 1722-1723 жылдары Парсы жорығында I Пётрдің жорық кеңсесін басқарды. Тарихи еңбектері негізінен патриотизм, Ресейдің Балкандағы ықпалы, Молдованың экономикасының көркею мәселелеріне арналды. 1673 жылғы 26 қазанда молдовалық бояр Константин Кантемирдің отбасында Дмитрий атты ұл бала дүниеге келді. Болашақ кінәздің мұрагері Антиох болды, бірақ Константин жетінші ондықты алмастырды және нәрестенің дүниеге келуі ескі жауынгер үшін үлкен қуаныш болды.

Дмитрий Константинович Кантемир
Лауазымы
Ту Сенатор
1721 — 1723
Ту Молдавия князьдігінің билеушісі
1710 — 1722
Ізашары	Николай Маврокордат
Ізбасары	Лулу Костаки
Ту Молдавия князьдігінің билеушісі
1693
Ізашары	Константин Кантемир
Ізбасары	Константин Георгиевич Дука
Өмірбаяны
Білімі	Ұлттың ұлы мектебі
Ғылыми дәрежесі	академик (1714)
Дүниеге келуі	26 қазан 1673 (1673-10-26)
Қайтыс болуы	21 тамыз 1723 (1723-08-21) (49 жас) Ресей империясы
Жерленді	Николо-Грекиялық монастырь
Династия	Кантемир
Әкесі	Константин Фёдорович Кантемир
Анасы	Ана Бантыш
Жұбайы	Кассандра Кантакузен, Анастасия Ивановна Трубецкая
Балалары	Дмитрий, Мария, Сербан, Матвей, Константин, Смарагда, Антиох, Екатерина
Әскери қызметі
Атағы	Құпия кеңесші (1722; Ресей)
Басқарды	(1711-ге дейін) Ресей империясы (1711-ден бастап)
Шайқасы	Орыс-түрік соғысы(1710—1713) Парсы жорығы (1722—1723)
Ғылыми қызметі
Ғылыми аясы	антрополог, тілтанушы, тарихшы, философ, композитор, картограф, жазушы, географ, шығыстанушы
Ортаққордағы Dimitrie Cantemir
өңдеу

Константин Кантемир бүкіл өмірін жорықтарда өткізді. Оның шығу тегі толық анықталмаған. Оның өзі оның ата-бабасы татар жауынгері «Хан Темір» болған деп мәлімдеді, бірақ қазіргі тарихшылар оны кедей дворяндар отбасы Селистянға тиісті деп санайды. Жас кезінде ол поляк армиясында жалдамалы болды, онда ол 17 жыл қызмет етіп, ротмистр дәрежесіне жетті. Қазірдің өзінде лайықты жауынгер ол Молдоваға оралды, онда ол Анна Бантышқа үйленді және Молдавияның ең ықпалды боярлық отбасыларымен және мырзалар егемендік Дабижа мен Георгий Дукамен дүниеге келді. Енді Кантемир түріктер үшін күресіп, Хота шайқасы кезінде тіпті поляктар тұтқындаған Сұлтан Мехмед IV гаремін құтқарды. 1685 жылы осы эпизод жауынгердің тағдырында шешуші рөл атқарды.

Дереккөздер