Джордж Беркли

Джордж Беркли (12.3.1685, Ирландия, Килкенни қаласы — 14.1.1753, Оксфорд қаласы) — ағылшын философы.

Субъективті идеализмнің өкілі ретінде белгілі. Беркли философиясының өзегі, «болу» - яғни «қабылдануда болу». Ол сыртқы дүниедегі заттардың объективті өмір сүруін жоққа шығарады. Дүние менің санам, менің елесім, менің еркім. Осыдан оның субъективті идеализмі.

1734 жылдан епископтық Материя ұғымын іштей қарама-қайшы және таным үшін пайдасыз ұғым ретінде сынады. “Идеялар енжар, оларды затсыз субстанциялар, жан меңгереді, кез келген зат түйсіктердің жиынтығы” деген тұжырым жасады. Локктың алғашқылық және екіншілік сапарлар теориясын сынға алып, заттар мен құбылыстардың сапаларын субъективті деп бағалады. Ғылымның дүниетанымдық мәнін мойындамай, ғылымның міндеті “бәрін бір ғана пәндік себептермен түсіндіруге үйрену” деп есептеді. Беркли зерденің рөлін, оның таным процесіндегі алатын орнын бейнелей отырып, оны жоғарыда тұрған бір күшке, ғаламдық принципке бағындыруға тырысты.

Дереккөздер

1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Философия/жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ, 2006. ISBN 9965-808-82-1
2. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том